စိတ္က်ေရာဂါႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕လာလွ်င္

ပုိ႔စ္တင္ခ်ိန္ - 6/09/2014 12:51:00 PM

စိတ္က်ေရာဂါဟာ အံ့ၾသဖို႔ေကာင္းေလာက္ေအာင္ကို အျဖစ္မ်ားတဲ့ျပႆနာပါပဲ။ အရြယ္ေရာက္ၿပီးတဲ့သူေတြ ထဲက ငါးေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ ေလာက္ဟာ သူတို႔ဘဝသက္တမ္းတစ္ေလွ်ာက္မွာ စိတ္က်ေရာဂါကို ခံစားဖူးတဲ့သူေတြ ခ်ည္းပါပဲ။ စိတ္က်ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈဟာ အခုေနာက္ပိုင္း ႏွစ္ေတြမွာ ပိုမ်ားလာပါတယ္။ တိုးတက္လာတဲ့ အေျခအေနေတြ မွာ ေန႔စဥ္ႀကံဳေတြ႕ေနရတဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဖိစီးမႈေတြ ပိုမ်ားလာတာနဲ႔အမွ် စိတ္ဓါတ္က်တဲ့ ေဝဒနာက ပိုတိုးလာပါတယ္။ ဒီေရာဂါကို အသက္အရြယ္မေရြးႀကံဳေတြ႕ရတတ္ၿပီး အမ်ိဳးသားေတြ ထက္စာရင္ ေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်က ၂ ဆပိုမ်ားပါတယ္။ ကေလးငယ္ေတြ၊ ဆယ္ေက်ာ္သက္အရြယ္ေတြမွာလည္း စိတ္က်ေရာဂါျဖစ္ႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ကိုလည္း ကြၽန္မတို႔ ေမ့ထားလို႔မရပါဘူး။

.
အေၾကာင္းအရာမ်ား

စိတ္က်ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကေတာ့ အမ်ားႀကီးပါပဲ။ တစ္စံုတစ္ရာကိုဆံုးရႈံးရခ်ိန္၊ ဝမ္းနည္း ေၾကကြဲမႈေတြကို ႀကံဳေတြ႕ရခ်ိန္ မ်ိဳးမွာဆိုရင္ စိတ္က်ေဝဒနာကို ခံစားရတတ္သလို အေၾကာင္းအရင္းတိတိက်က် ရွာလို႔ မရေပမယ့္ ဦးေႏွာက္ထဲမွာရွိတဲ့ (Chemicals) ေတြ ေျပာင္းလဲမႈေၾကာင့္လည္း (Endogenous Depression) ျဖစ္ေပၚ တတ္ပါတယ္။ အရမ္းဆုိးရြားလာတဲ့အခ်ိန္မွာ စိတ္ေနစိတ္ထား မမွန္ေတာ့သလို အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုကို အမွန္၊ အမွားေသခ်ာခဲြျခားသိႏိုင္ေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ လူတစ္ေယာက္မွာ စိတ္က်ေရာဂါရွိေနလား ဆိုတာကို ႀကိဳတင္ၿပီး ေျခရာခံမိႏိုင္ဖို႔၊ အခ်ိန္မွီကုသႏိုင္ဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ မကုသဘဲနဲ႔ထားလိုက္မိရင္ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ က်န္းမာေရးခ်ိဳ႕တဲ့မႈ၊ လူမႈဆက္ဆံေရးေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို ဆက္လက္ၿပီး ႀကံဳေတြ႕ႏိုင္တာေၾကာင့္ သူတို႔ရဲ့ ဘဝေနထိုင္မႈပံုစံကို ေျပာင္းလဲေပးဖို႔၊ အႀကံျပဳေဆြးေႏြးေပးဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။

.
သတိထားသင့္ေသာ လကၡဏာမ်ား

စိတ္က်ေရာဂါဟာ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ေရာက္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဘဝမွာ မေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့ အေျပာင္းအလဲ အျဖစ္အပ်က္ေတြနဲ႔ ရုတ္တရက္ႀကံဳေတြ႕ရတဲ့ အခ်ိန္မွာ စိတ္က်ေရာဂါကို ခံစားရတတ္ပါတယ္္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ အေၾကာင္းျပခ်က္တိတိက်က်မရွိဘဲနဲ႔ တျဖည္းျဖည္းခ်င္းဝင္ေရာက္ ေနတတ္ပါတယ္။ အဲဒီပံုစံ၂ မ်ိဳးစလံုးမွာ ႀကံဳေတြရ မယ့္ လကၡဏာေတြကေတာ့ သိသာထင္ရွားပါတယ္။ ကြၽန္မတို႔ အနီးပတ္ဝန္းက်င္က မိတ္ေဆြ ေတြဟာ ပံုမွန္လုပ္ေနက် အလုပ္ေတြကို စိတ္ပါဝင္စားမႈနည္းလာမယ္၊ ဝမ္းနည္းလြယ္မယ္၊ ထက္ထက္ျမက္ျမက္မရွိေတာ့ဘူး၊ အသက္ရွင္ ေနရတာ မထိုက္တန္ဘူးလို႔ ထင္ျမင္လာမယ္ဆိုရင္ စိတ္က်ေရာဂါရွိေနလားဆိုတာကို သတိထားေပးဖို႔လိုပါလိမ့္မယ္။

.
အာရံုစူးစိုက္မႈေလ်ာ့နည္းလာျခင္း၊ ဥာဏ္ရည္ေလ်ာ့နည္းျခင္း၊ စိုးရိမ္ပူပန္စိတ္မ်ားျခင္း၊ ဂဏာမၿငိမ္ျဖစ္ျခင္း တို႔ကိုလည္း ႀကံဳေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ အရမ္းဆိုးရြားလာတဲ့အေျခအေနမ်ိဳးမွာဆိုရင္ ဂေယာင္ေျခာက္ျခားျဖစ္ျခင္း၊ ထင္ေယာင္ထင္မွားျဖစ္ျခင္း၊ မိမိကိုယ့္ကို ေသေၾကာင္းႀကံစည္လိုတဲ့ အေတြးအေခၚေတြေပၚလာျခင္း၊ စိတ္လိုက္မာန္ပါ ဆံုးျဖတ္ျခင္းတို႔ကို ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ သူတို႔မွာစိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေျပာင္းလဲမႈေတြရွိရံုသာမက ညဘက္အိပ္မေပ်ာ္ျခင္း၊ နံနက္ဘက္ ေစာေစာႏိုးေနျခင္း၊ အစားစားခ်င္စိတ္မရွိျခင္း၊ ကုိယ္အေလးခ်ိန္က်ဆင္းလာျခင္း၊ အၿမဲလိုလို ႏံုးေနျခင္း တို႔လိုမ်ိ်ုး ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာအခက္အခဲေတြပါရွိလာပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ဆိုရင္ ေရာဂါတစ္စံုတစ္ရာမရွိဘဲနဲ႔ေတာင္ ေရာဂါစြဲကပ္ ေနတယ္လို႔ ထင္ျမင္ယူဆတတ္ၾကပါတယ္။

.
စိတ္ဓါတ္က်လိုက္၊ ၾကြလိုက္ျဖစ္ေနတဲ့သူေတြမွာေတာ့ လူနာေတြဟာ စိတ္ဓါတ္က်ေနၿပီး တခ်ိန္တည္းမွာပဲ စိတ္ဓါတ္တက္ၾကြလြန္းတဲ့ လကၡဏာေတြကို ျပတတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ စိတ္ႀကီးဝင္ျခင္း၊ စိတ္လႈပ္ရွားလြယ္ျခင္း၊ စကားျမန္ျမန္ေျပာျခင္း၊ အိပ္ခ်ိန္နည္းလာျခင္း၊ စကားေျပာဆိုရာမွာ ခ်ိဳခိ်ဳသာသာမေျပာျခင္းတို႔ကို ႀကံဳေတြ႕လာႏိုင္ပါ တယ္။ ကေလးမီးဖြားၿပီးခ်ိန္မွာ စိတ္ဓါတ္က်တာကိုေတာ့ အမ်ိဳးသမီး ၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာေတြ႔ရတတ္ၿပီး မီးဖြားၿပီး ၂ ႏွစ္ ေလာက္အထိ ၾကာတတ္ပါတယ္။ အဲဒီအမ်ိဳးသမီးေတြမွာေတာ့ သီးျခားေနထိုင္လိုျခင္း၊ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ေနျခင္း၊ ကေလးငယ္ႏွင့္ ခပ္ခြါခြါေနျခင္းတို႔ကို ႀကံဳေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။

.
ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ျခင္း
စိတ္က်ေရာဂါခံစားေနရတဲ့သူတစ္ေယာက္ကို ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ရတာဟာ ေတာ္ေတာ္ေတာ့ မလြယ္ပါဘူး။ သူတို႔ကို ဂရုတစိုက္လုပ္ေပးရင္ အခ်ိန္ၾကာလာတာနဲ႔အမွ် အံ့ၾသဖို႔ေကာင္းတဲ့ ရလဒ္ေကာင္းေတြကို ရလာႏိုင္ေပမယ့္ စလုပ္လုပ္ခ်င္းမွာေတာ့ အခက္အခဲေတြကို အေတာ္ကို ႀကံဳေတြ႕ရနိုင္ပါတယ္။ သူတို႔ကို ကူညီေပးေနတယ္လို႔လည္း အသိအမွတ္မျပဳပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ကို ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ စိတ္ရွည္သည္းခံဖို႔လိုအပ္သလို ခိုင္မာတဲ့ ဇဲြလံု႕လရွိဖို႔လည္း လိုအပ္ပါတယ္။

.
သူတို႔ကို ပံုမွန္အေနအထားအတိုင္းျပန္လည္ေရာက္ရွိေစဖို႔ ႀကိဳးစားတဲ့အခါမွာ အနားပတ္ဝန္းက်င္ကေန ကူညီေဖးမမႈေတြေပးတာဟာ အဲဒီလူရဲ့ ဘဝကို ကယ္တင္ႏိုင္တဲ့အေျခခံအေၾကာင္းအရာေတြပါပဲ။ လူနာတစ္ေယာက္ အနားမွာ ဆရာဝန္ေတြ၊ သူနာျပဳေတြဟာ ၂၄ နာရီလံုးေစာင့္ၾကပ္ ၾကည့္ရႈႏိုင္မွာ မဟုတ္တာေၾကာင့္ အိမ္သူအိမ္သား မ်ားအေနနဲ႔ လူနာမွာ ဘာေတြေျပာင္းလဲလာသလဲ၊ ဘယ္လိုတိုးတက္မႈေတြရွိေနလဲဆိုတာကို ေသခ်ာေစာင့္ၾကပ္ ၾကည့္ရႈဖို႔လိုပါတယ္။

.
ႀကံဳေတြ႕ႏိုင္တဲ့ အခက္အခဲမ်ား
စိတ္က်ေရာဂါဟာ တျခားက်န္းမာေရးျပႆနာေတြနဲ႔ အေတာ္ကိုကြာျခားမႈေတြ ရွိေနပါတယ္။ ေဝဒနာခံစား ေနရတဲ့သူေတြဟာ သူတို႔အေျခအေနမွန္ကို ေျပာျပၿပီး အကူအညီေတာင္းခံတယ္ဆိုတာ အေတာ္ကိုနည္းပါတယ္။ စိတ္က်ေရာဂါဝင္ေနတဲ့သူတစ္ေယာက္ဟာ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔အျပစ္ရွိ သူတစ္ေယာက္လို စိတ္ထဲမွာ အခိုင္မာစြဲထင္ေနၿပီး သူတို႔ကိုယ္ သူတို႔တန္ဖိုး မဲ့သူမ်ားလို႔ ထင္ျမင္ေနၾကပါတယ္။ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ယံုၾကည္မႈေလ်ာ့နည္း လာၾကသလို သူတို႔ လုပ္ေနက် ပံုမွန္အျပဳအမူေတြကို စိတ္ပါဝင္စား မႈေလ်ာ့နည္းလာပါတယ္။

.

အဲဒီလို စိတ္ခံစားမႈေတြကေန မိသားစုအသိုင္းအဝိုင္းကေန သီးျခားခြဲထြက္ေနလိုျခင္း၊ ကက္သီးကက္ဖဲ့ လုပ္ျခင္း၊ မႈန္ေတေတလကၡဏာတို႔ကို ႀကံဳေတြ႔ရတတ္တာေၾကာင့္ သူတို႔ေတြနဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြေအာင္ ေနတတ္ဖို႔က အေတာ္ကို ခက္ခဲပါတယ္။ ကြၽန္မတို႔ေပးလိုက္တဲ့အကူအညီေတြ၊ အေထာက္အကူေတြကို လက္မခံတာမ်ိဳးကိုလည္း ႀကံဳေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ ကြၽန္မတို႔အေနနဲ႔ စိတ္က်ေရာဂါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးႀကံဳေတြ႕လာမယ့္ လကၡဏာေတြကို ေကာင္းေကာင္း နားလည္ထားမယ္၊ သူတို႔နဲ႔သင့္ေတာ္ေအာင္ ဘယ္လိုဆက္ဆံရမယ္ဆုိတာေတြကို သိထားရင္ေတာ့ သူတို႔ရဲ့ျပႆနာ ေတြကို ကူညီေျဖရွင္းေပးရတာ အေတာ္ကို အဆင္ေျပသြားပါလိမ့္မယ္။

.
စကားေျပာဆိုရာမွာ သတိထားပါ
”ဝမ္းနည္းမေနပါနဲ႔။ မင္းအသက္ရွင္ဖို႔ တျခားအရာေတြ အကုန္လံုးက်န္ေနပါေသး တယ္” ဆိုတဲ့စကားလို ေစတနာနဲ ႔ေျပာတဲ့စကားေတြ၊ ”ဒါေလာက္ေလးေတာင္ အိေျႏၵမဆည္ႏိုင္ဘူးလား၊ စိတ္ညစ္ခံမေနစမ္းပါနဲ႔” ဆိုတာလိုမ်ိဳး စာနာစိတ္မဲ့တဲ့စကားေတြ အားလံုးဟာ သူတို႔ကို အေထာက္အကူမျပဳႏိုင္ပါဘူး။ လူတိုင္းဟာ စိတ္ညစ္ရမယ့္ အေၾကာင္း အရာမ်ိဳးေတြကို တယုတယေမြးျမဴထားမွာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ စိတ္ဓါတ္က်ေနတဲ့သူတစ္ေယာက္ဟာ စိတ္ညစ္ခံမေနပါနဲ႔ ဆိုတဲ့စကားကို လိုက္နာဖို႔ေတာ့ အေတာ္ကို ခက္ခဲပါလိမ့္မယ္။ သူတို႔ဘာသာ သူတို႔ ေပ်ာ္ရႊင္ေအာင္ ေနႏိုင္ၿပီဆိုရင္ေတာ့ သူတို႔ဟာ ပံုမွန္အေနအထား အတိုင္း ဆက္ၿပီး ျဖတ္သန္းႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။

.
အေကာင္းဆံုးနည္းလမ္း
သူတို႔ရဲ့ခံစားခ်က္ေတြ၊ ျပႆနာေတြအေၾကာင္းကို စိတ္ပါဝင္စားစြာနဲ႔ ေဆြးေႏြးေျပာဆိုၾကည့္ပါ။ သူတို႔ေျပာလာတဲ့အေၾကာင္းအရာေတြဟာ မမွန္ကန္ဘူး၊ အဓိပၸါယ္မရွိဘူးလို႔ ထင္ေနရင္ေတာင္မွ စာနာစိတ္ထားၿပီး ဂရုစိုက္နားေထာင္ေပးလိုက္ပါ။ ကမၻာေျမႀကီးကို သူတို႔လက္ခံထားတဲ့ အျမင္အတိုင္း လက္ခံေပးသင့္ပါတယ္။ ကြၽန္မတို႔ အလုိရွိေနတဲ့ က်ိုဳးေၾကာင္းဆီေလ်ာ္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးကို သူတို႔ခ်က္ျခင္းေျပာင္းလဲေပးႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။

.
စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကမႈေျပေပ်ာက္ေစဖို႔ဆိုၿပီး အေျခအျမစ္မရွိတဲ့၊ လႈိက္လွဲမႈမရွိတဲ့ အႀကံဥာဏ္မ်ိဳးကိုလည္း မေပးသင့္ပါဘူး။ သူတို႔ေျပာတာကို နားေထာင္ေပးၿပီး ကုသမႈခံယူဖို႔အတြက္ေတာ့ သူတို႔ရဲ့ ဆရာဝန္နဲ႔ အခ်ိန္မွန္ ေတြ႕ဆံုႏိုင္ေအာင္ စီစဥ္ေပးသင့္ပါတယ္။ သူတို႔ေဝဒနာေတြ သက္သာဖို႔အတြက္ ေဆးဝါးကုသမႈခံယူတာကသာ အေကာင္းဆံုးနည္းလမ္းပါပဲ။ ဆရာဝန္နဲ႔ခ်ိန္းဆိုထားတဲ့ဆီကို သူတို႔ကိုေခၚသြားဖို႔ လိုအပ္ေပမယ့္ မျဖစ္မေနလိုက္ရမယ္ လို႔ေတာ့ ဖိအားမေပးသင့္ပါဘူး။ စိတ္ဓါတ္က်ေနတဲ့သူတစ္ေယာက္ဟာ ကုိယ္ပိုင္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ဖို႔လိုပါတယ္။

.
တိုးတက္မႈကို ေစာင့္ၾကည့္ပါ
စိတ္က်ေဝဒနာကို တျဖည္းျဖည္းခ်င္းခံစားခဲ့ရတာျဖစ္တာေၾကာင့္ လူနာဟာ ပံုမွန္အတိုင္းျပန္ျဖစ္ဖို႔ဆိုရင္ အခ်ိန္လိုပါတယ္။ သူတို႔အတြက္ အေကာင္းဆံုး ကေတာ့ သိမ္ေမြ႕ႏူးည့ံမႈနဲ႔ စိတ္ရွည္သည္းခံမႈပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ကို အေသအခ်ာ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရႈ႕ၿပီး တိုးတက္မႈေတြကို အကဲျဖတ္ ခ်င့္တြက္ဖို ႔လိုပါတယ္။ တိုးတက္မႈမရွိလာဘဲနဲ႔ သူတို႔အေျခအေနဟာ ပိုၿပီးဆိုးရြာ လာတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဆရာဝန္နဲ႔ေနာက္တစ္ႀကိမ္ ေတြ႕ဆံုသင့္ပါတယ္။ ဆရာဝန္ နဲ႔ သြားေရာက္ေတြ႕ဆံုတဲ့အတြက္ လက္ရွိကုသေနတဲ့ ကုသမႈေတြ အေၾကာင္းအပါအဝင္ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ေတြ႔ဆံုရမယ့္ ရက္၊ ညႊန္ၾကားထားတဲ့ ေဆးအမ်ိဳးအစား၊ မွန္ကန္တိက်တဲ့ပမာဏ၊ ႀကံဳေတြရမယ့္ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳးတို႔ အေၾကာင္းကို ရွင္းရွင္းလင္း လင္းသိႏိုင္ပါတယ္။

.
စိတ္က်ေရာဂါကို အသက္အရြယ္မေရြးခံစားရတယ္ဆိုေပမယ့္ အသက္ႀကီးတဲ့သူေတြမွာေတာ့ ေဝဒနာက ပိုၿပီး ျပင္းထန္ပါတယ္။ သူတို႔ရဲ့ဘဝ တစ္ေလွ်ာက္မွာ စိတ္ဖိစီးမႈေတြကို အေတာ္အသင့္ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရဖူးၿပီ။ နာတာရွည္ေဝဒနာ ေတြ၊ အာရံုေၾကာထိခိုက္ပ်က္စီးမႈေတြ၊ ႏွလံုးေရာဂါ၊ မသန္စြမ္းျခင္း၊ သီးျခားေနျခင္း၊ နာတာရွည္နာက်င္မႈမ်ား၊ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္း မ်ားဆံုးရႈံးရမႈ စတဲ့ အေၾကာင္းေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ စိတ္က်ေဝဒနာကို ပိုၿပီး ခံစားရလြယ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကြၽန္မတို႔ေတြဟာ သူတို႔ေတြကို ရုပ္ပိုင္း ဆိုင္ရာက်န္းမာေရးမခ်ိဳ႕တဲ့ရေလေအာင္ ဝိုင္းဝန္း ႀကိဳးပမ္းေပး ဖို႔လိုပါတယ္။ ေဆးလိပ္ျဖတ္ဖို႔၊ အာဟာရျပည့္ ဝေအာင္ စားဖို႔၊ ေသြးဖိအား၊ ေသြးတြင္း အဆီဓါတ္ေတြကို ေလ်ာ့ခ်ဖို႔ ႀကိဳးစားေပးမယ္။ လႈပ္လႈပ္ရွားရွားေနရေအာင္၊ လူမႈကိစၥေတြမွာ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေအာင္ လက္တြဲေခၚသြားေပး မယ္ဆို ရင္ေတာ့ သူတို႔အနာဂတ္ေတြဟာ ျပန္လည္ၿပီးလွပလာဦးမွာ အမွန္ပါပဲ။

.
ႏွင္းႏုလြင္ (ေဆးဝါး)
အာေရာဂ်ံ မဂၢဇင္း