Polygamy and Health (2) မယား မ်ားမ်ားယူရင္ (၂)

ပုိ႔စ္တင္ခ်ိန္ - 5/25/2014 07:50:00 AM

အရင္ကဆိုရင္ မြတ္ဆလင္ တိုင္းျပည္ေတြမွာ ဘာသာေရး ဓေလ့ထံုးစံေတြေၾကာင့္ HIV/AIDS ေရာဂါ ကာကြယ္မႈ ရေစတယ္လို႔ ထင္မွတ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဥပမာ ေယာက္်ားေလးမွန္သမွ် Circumcision ပန္းအဖ်ား လွီးျဖတ္ေစတာမ်ိဳးဟာ HIV/AIDS ကို ကာကြယ္ႏိုင္တယ္လို႔ သုေတသနတခ်ိဳ႕က ေထာက္ခံလာတယ္။ WHO ေတာင္ပါတယ္။

ကြ်န္ေတာ့္အျမင္က မဆိုင္ဘူးလို႔ ယူဆတယ္။ သုေတသန လုပ္တာေတြ နည္းေသးတယ္။ ရလဒ္ေတြ ဖတ္တာ အခ်ိန္ သိပ္ေစာေသးတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ က်န္းမာေရးမွာ ႏိုင္ငံေရးေတြ သိပ္မ်ားေနသလား သံသယရွိတယ္။ HIV/AIDS ေရာဂါကို ထိေရာက္တဲ့ တျခားနည္းသံုးျပီး ကာကြယ္ေစဘို႔ မလိုေတာ့ဘူး ထင္သြားေစႏိုင္တယ္။

မြတ္ဆလင္ ႏိုင္ငံေတြမွာ Premarital sex အိမ္ေထာင္မျပဳခင္ လိင္ဆက္ဆံတာ၊ Adultery အိမ္ေထာင္ေရး ေဖါက္ျပားတာ၊ Prostitution ကိုယ္ခႏၶာေရာင္းစားတာ၊ Homosexuality လိင္တူဆက္ဆံတာ နဲ႔ Intravenous drug use မူးယစ္ေဆး ထိုးတာေတြ နည္းပါးတယ္။ ဒါေပမဲ့ တခ်ိဳ႕ ဘာသာေရးအေျခခံ ေခါင္းေဆာင္ေတြက HIV/AIDS seminar (ဆီမီနာ) လုပ္တာကို သပိတ္ေမွာက္ၾကတယ္။ ၁၉၉၅ မွာ အင္ဒိုနီးရွား Council of Ulemas ဘာသာေရး ေကာင္စီက (ကြန္ဒြမ္) ကို လက္ထပ္ လင္မယားေတြကိုသာ ဆရာဝန္ လက္မွတ္နဲ႔ ေရာင္းရမယ္လို႔ လုပ္ခဲ့တယ္။ အိမ္ေထာင္ မဟုတ္ဘဲ လိင္ဆက္ဆံတာကို ဘာသာေရး တင္းၾကပ္မႈနဲ႔ တားႏိုင္တယ္လို႔ ယူဆတာမို႔ လုပ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ကမာၻမွာ မြတ္ဆလင္ဦးေရ ၁႕၃ ဘီလ်န္ရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ HIV/AIDS ေရာဂါနဲ႔ပတ္သက္ရင္ ေဆြးေႏြးၾကတာလဲ နည္းတယ္။ စာရင္းဇယားရတာလဲ မလံုေလာက္ဘူး။ ရတာေတြကလဲ မယံုေလာက္ဘူး။ UNAIDS ကေန ခန္႔မွန္းတာက ေျမာက္ပိုင္း အာဖရိက၊ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသနဲ႔ မြတ္ဆလင္မ်ားရာ အာရွေဒသေတြမွာ HIV ရွိသူ လူ ၁ သန္းရွိႏိုင္တယ္။ ဒါေတာင္ အာဖကန္နစၥတန္၊ တူရကီ နဲ႔ ဆိုမာလီ မွာ စာရင္းဇယား မရွိၾကဘူး။ Testing rates စမ္းသပ္မႈႏွဳန္းလဲ နည္းလြန္းတယ္။

ေနာက္ဆံုးရ UNAIDS update ေတြမွာ မြတ္ဆလင္ႏိုင္ငံေတြကေန စာရင္းမရတာ ဆက္ေတြ႔ေနရေသးတယ္။ ဘယ္သာသာ ယူတဲ့ ဘယ္ေဒသေတြမွာျဖစ္ျဖစ္ HIV/AIDS တိုက္ဖ်က္ေရးဆိုတာ အမ်ိဳးသမီး အမ်ားစုနဲ႔ သိပ္ဆိုင္ေနတယ္။ အမ်ိဳးသမီး အခြင့္အေရး နိမ့္က်ေနရင္ ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရး မေအာင္ျမင္ႏိုင္ဘူး။ မိန္းမက ေယာက္်ားကို ဘာမွအတြန္႔ မတက္ရတဲ့ ဘာသာေရး-လူမႈေရး အေလ့အထေတြကလဲ အဟန္႔အတား ျဖစ္ေစတယ္။

မြတ္ဆလင္ဦးေရ ထူထပ္တဲ့ ဆာဟာရ ေအာက္ပိုင္းေဒသေတြမွာ ဘာသာေရးကေန ေရာဂါကို တားမရတာ၊ HIV/AIDS အႏၠရာယ္ရွိေနတာ ေတြ႔ေနရျပီ။ ႏိုက္ဂ်ီးရီယား မွာ ၆-၁ဝ%၊ အီသီယိုပီးယားမွာ ၁ဝ-၁၈% HIV-positive ျဖစ္ေနၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီႏိုင္ငံေတြမွာ ေရာဂါက ကပ္ေရာဂါလို ျဖစ္လာေနတာေတာင္မွ ေပၚလစီခ်သူေတြက "လိင္မဆက္ဆံဘဲ ေနၾကဘို႔"၊ "မူးယစ္ေဆးဝါး မသံုးၾကဘို႔" နဲ႔ "တရားမဝင္ လိင္ မဆက္ဆံဘို႔" ကိုသာ အာရံုစိုက္ေနၾကေသးတယ္။ ၂ဝဝ၅ ေလာက္ကဆိုရင္ မြတ္ဆလင္ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ ၆ဝ% HIV ပိုးရွိေနတယ္။ ပိုးေတြ႔ျပီး တႏွစ္ေနရင္ ေသဆံုးသြားတယ္။ မြတ္ဆလင္ေတြေနတဲ့ ဖိလစ္ပိုင္ နဲ႔ ေမာ္ရိုကိုေတြမွာလဲ ျပႆနာ မေသးဘူး။

ခုေနာက္ပိုင္းမွာ အီရန္လိုႏိုင္ငံမွာေတာင္ တိုးတက္တာေတြ ရွိလာျပီ။ ပညာေပးတာေတြ ရွိလာတယ္။ ေဟာေျပာတာေတြ လုပ္ႏိုင္လာတယ္။ အရင္က အီရန္မွာ ပိုးေတြ႔ရင္ အလုပ္ကထုတ္ျပစ္ခဲ့တယ္။ ေဆးရံုေတြမွာ ဆရာဝန္ေတြက ေဆးကုမေပးဘို႔ ျငင္းဆိုခြင့္ ရွိခဲ့တယ္။ အခု တိုက္ဖ်က္ေရးကို တရားဝင္လုပ္လာတယ္။ မလုပ္လို႔လဲ မရေတာ့ဘူး။ လိင္နဲ႔ အသက္ေမြး မိန္းမေပါင္း ၃ ေသာင္း ကေန ၃ သိန္းရွိမယ္။ ဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ား ပိုးရွိေနတယ္ဆိုတာ အစိုးရလဲ မသိဘူး။

၁၂-၇-၂ဝ၁ဝ သတင္းတပုဒ္အရ Polygamy ups HIV infection risk in Kenya ကင္ညာႏိုင္ငံမွာ မယားအမ်ားယူလို႔ HIV ျဖစ္တာ ပိုမ်ားတယ္လို႔ ပါရွိခဲ့တယ္။ သူတို႔ဆီမွာ အိမ္ေထာင္က် မိန္းမ ၁ဝဝ မွာ ၁၃ ေယာက္ဟာ မိန္းမတေယာက္မက ယူထားတဲ့ ေယာက္်ားေတြနဲ႔ ရေနသူေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ ဒါေတာင္ ၂ဝဝ၃ တံုးက ၁၆ ေယာက္ရွိရာကေန ေလွ်ာ့လာတာပါ။ ဒီ မယားအမ်ားယူတဲ့ အေလ့အက်င့္ကေန HIV/AIDS ျဖစ္တာပိုမ်ားေစတယ္လို႔ ပညာရွင္ေတြက ယူဆၾကတယ္။

Swaziland (ဆြာဇီလန္) မွာလဲ Polygamy မိန္းမမ်ားတာ နဲ႔ Promiscuity လိင္ဆက္ဆံအေဖၚ အမ်ားၾကီး ရွိသူေတြေၾကာင့္ HIV/AIDS ျဖစ္ရတယ္လို႔ ယူဆႏိုင္တယ္။ (ဆြာဇီလန္) သက္ဦးဆံပိုင္ ဘုရင္ၾကီး King Mswati III မွာ မိဖုရား ၁၃ ပါးရွိတယ္။ သူ႔တိုင္းျပည္မွာ HIV ၄ဝ% နီးနီး ကူးစက္ေနတယ္။

ဒီမိုကေရစီမရွိ-မက်တဲ့ အစိုးရေတြက HIV/AIDS ေရာဂါ ကာကြယ္ေရးနဲ႔ ကုသေရး လုပ္တာေတြမွာ အဟန္႔အတား လုပ္တတ္ၾကတယ္ ပုပ္ရဟန္းမင္းၾကီးက Condom (ကြန္ဒြမ္) ကို လက္ခံတာ သိပ္မၾကာေသးဘူး။ ၂ဝ၁ဝ ေမလထဲ ေရာက္မွ တံခါးဖြင့္ေပးခဲ့တယ္။

လက္ထပ္ မယားမ်ားတာ၊ မုဆိုးမကိုယူလိုက္တာ၊ ဆက္ဆံဘက္ မိန္းမမ်ားတာ၊ လက္မထပ္ဘဲ ဆက္ဆံတာေတြဟာ အသိုင္းအဝိုင္းကို အေထာက္အကူ ရေစမယ္လို႔ ထင္မွတ္ လက္ခံခ့ဲၾကတယ္။ အခု အဲဒါမ်ိဳးေတြက HIV/AIDS ျပန္႔ေစဘို႔ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ သိလာရတယ္။ UNDP report အစီရင္ခံစာအရ လိင္ဆက္ဆံဘက္မ်ားတာ၊ ငယ္ငယ္ေလးနဲ႔ အပ်ိဳရည္ပ်က္တာ၊ အရြယ္ သိပ္ကြာသူခ်င္း လိင္ဆက္ဆံတာ၊ (ကြန္ဒြမ္) ကို စနစ္တက်မသံုးတာေတြေၾကာင့္ HIV/AIDS ပိုျဖစ္ေစတယ္။ လိင္ခြဲျခား ဆက္ဆံတာ၊ လိင္အၾကမ္းဖက္တာ၊ STIs လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါ အျဖစ္မ်ားတာ၊ ပန္းငံုတာကို မျဖတ္ဘဲ ေနတာေတြနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈေတြေၾကာင့္လဲ ေရာဂါကူးေစဘို႔ အားေပးရာက်တယ္။

ဘယ္လို လုပ္သင့္လဲ ဆိုတာအတြက္ ထိုင္းႏိုင္ငံနဲ႔ ေတာင္အာဖရိကကို ယွဥ္ၾကည့္ရင္ သိသာတာေတြ႔ရမယ္။ ၁၉၉ဝ ေက်ာ္ေလာက္က ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုးမွာ HIV ၂-၃% ျဖစ္ေနခဲ့တယ္။ ထိုင္းမွာ ကာကြယ္ေရးကို အျပင္းအထံ ၾကိဳးစားလုပ္တယ္။ ျဖစ္ႏွဳန္း တိုးမလာေတာ့ဘူး။ ေတာင္အာဖရိက မွာေတာ့ အဲလို မလုပ္လို႔ ၂၅% ပိုးေတြ႔ေနတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ မြတ္ဆလင္ ႏိုင္ငံေတြကို HIV ႏွိမ္နင္းခ်င္ရင္ ဒီဥပမာ ၂ ခုကို ယူႏိုင္တယ္။

မယားမ်ားရင္ ေရာဂါလဲမ်ားမယ္။ ေရာဂါတိုင္းကို ဘုရားကု ကုဘို႔ မၾကိဳးစားသင့္ပါ။

Polygamy and Health (1) မယား မ်ားမ်ားယူရင္ (၁) ကိုလဲ ဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။

Dr. တင့္ေဆြ