Contraceptive pills (2) ကုိယ္ဝန္တားေဆးရဲ႕ အေကာင္း-အဆိုး

ပုိ႔စ္တင္ခ်ိန္ - 5/11/2014 09:20:00 AM

(၁) ရာသီမလာေအာင္နိုမ္တဲ့ေဆးျပားေတြမွာ Side effect ေတြရွိပါသလားဆရာ။ ဆိုးက်ိဳးေကာင္းက်ိဳးေတြ သိခ်င္လို႔ပါဆရာ။
(၂) ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ စစ္ေဆးစဥ္က ဆရာဝန္ေျပာသည္မွာ ႏွစ္ေနရာမွာ ႏွလုံုးေသြးေၾကာက်ဥ္း ေနပါတယ္တဲ့။ တားေဆးမ်ားကို ၇ ႏွစ္နီးပါး ေသာက္သံုးခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ဟု ေျပာပါတယ္။

တကမာၻလံုး၊ အမ်ိဳးသမီးေတြ အမ်ားဆံုးသံုးတဲ့ ကိုယ္ဝန္တားေဆးဟာ Hormonal Birth Control လို႔ေခၚတဲ့ ေဟာ္မုန္း ပါတဲ့ေဆးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဟာ္မုန္း ၁ မ်ိဳးထဲေဆး နဲ႔ ၂ မ်ိဳးတြဲေဆးေတြျဖစ္တယ္။

Combined pill ေဆးႏွစ္မ်ိဳးတြဲ စားေဆး
COC လို႔လဲ ေခၚတယ္။ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲေဆး ျဖစ္တယ္။ Estrogen နဲ႔ Progesterone ေဟာ္မုန္းေတြကေန လစဥ္ ရာသီလာေစဘို႔နဲ႔ မ်ိဳးဥ ထြက္ေနဘို႔ လုပ္ေပးေနတာပါ။ ေဆးထဲပါတဲ့ ေဟာ္မုန္းေတြေၾကာင့္ မ်ိဳးဥ ထြက္မွာကို တားဆီး ေပးတယ္။ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ သားအိမ္အဝမွာ ရွိတဲ့ ခြ်ဲရည္ကိုလဲ ထူျပစ္ေစတာမို႔ မ်ိဳးဥ ထြက္လာအံုးေတာ့ သုတ္ပိုးနဲ႔ ေတြ႕ဘို႔ ခက္ခဲေစျပီး၊ သားအိမ္အတြင္းနံရံကိုလဲ ပါးလႊာေစေသးလို႔ သေႏၶဟာ သားအိမ္မွာ လာမကပ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ လူအမ်ားဆံုးသံုးတဲ့ေဆးျဖစ္တယ္။

စနစ္တက်သံုးရင္ ၉၉% စိတ္ခ်ရတယ္။ ရာသီ စလာတဲ့ေန႔က ၅ ရက္ေျမာက္ေန႔ကစျပီး ေသာက္ရမယ္။ အားလံုးေပါင္း ၂၁ ရက္ၾကာ၊ ေန႔တိုင္း ေဆး ၁ ျပားစီေသာက္ရမယ္။ ေနာက္ဆံုး ေသာက္ရမဲ့ အေရာင္မတူတဲ့ ေဆးျပား ၇ ျပားဟာ အားေဆးသာ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီ ၇ ရက္အတြင္း ေသြးျပန္ဆင္းမယ္။

Progestogen-only pill (POP) ေဆးလံုး
Mini-Pill လို႔လဲ ေခၚေသးတယ္။ Progestogen ေဟာ္မုန္း တမ်ိဳးတည္းပါတဲ့ေဆး ျဖစ္တယ္။ နာမယ္ အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ရွိတယ္။ ဒီေဆးေၾကာင့္ သားအိမ္အဝက ခြ်ဲက်ိတဲ့အရည္ဟာ ျပစ္ေစးလာေစလို႔ က်ားသုတ္ပိုးကို သားအိမ္ထဲ မဝင္ေအာင္ တားတယ္။ သားအိမ္ အတြင္းသားနံရံကိုလဲ ပါးလႊာေစလို႔ သေႏၡတြယ္ကပ္မွာကိုလည္း တားေပးတယ္။ ဒီေဆးမ်ိဳးက ၾကားရက္မွာ ေသြးနဲနဲဆင္းတာ ပိုျဖစ္တတ္တယ္။ ေဆးကပ္ကုန္တာနဲ႔ ေနာက္တကပ္ ဆက္ေသာက္ပါ။ အသက္ၾကီးလည္း ေသာက္ႏိုင္တယ္။ Cerazette ေဆး ျဖစ္ရင္ လစဥ္ မ်ိဳးဥထြက္တာကိုပါ တားဆီးေပးမယ္။

ကိုယ္ဝန္နဲ႔ တားေဆး
ကေလးဖြါးျပီးသူေတြ ကေလးႏို႔မတိုက္ရင္ ၂ ပါတ္၊ ႏို႔တိုက္ရင္ ၆ ပါတ္ ေစာင့္ျပီး စေသာက္ရမယ္။ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲ ေဆးက ႏို႔ထြက္ နဲေစတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဟာ္မုန္း ၁ မ်ိဳးထဲေဆးကို ႏို႔တိုက္တိုက္-မတိုက္တိုက္ ကေလးဖြါးျပီးတာနဲ႔ ေသာက္ပါ။ ကိုယ္ဝန္ပ်က္သူေတြ ပ်က္ျပီးျပီးခ်င္း ေသာက္ရမယ္။

Extended Cycle Birth Control Pills ေခၚတဲ့ Seasonique, Lybrel and Seasonale ေဆးသစ္ေတြက တႏွစ္မွာ ရာသီ ဘယ္ႏွစ္ခါဘဲ လာေစခ်င္တာမ်ိဳး စိတ္ၾကိဳက္ ထိန္းလို႔ရတယ္။ ရာသီမဆင္းေအာင္အထိပါ လုပ္ခ်င္လုပ္ႏိုင္တယ္။ Yaz 28 ေဆးက ပဌမ ၄ ရက္ေသာက္ရမွာက ေဟာ္မုန္း မပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဟာ္မုန္း အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္တာ နည္းေစတယ္။ Loestrin 24 Fe ေဆးက အဲလိုဘဲ အရင္ေပၚတာပါ။

မလိုလားအပ္တာေတြ
• ေသြးအခ်ိန္မဟုတ္ နဲနဲဆင္းမယ္၊
• ေခါင္းကိုက္မယ္၊
• စိတ္မူ ေျပာင္းလဲတတ္တယ္၊
• ရင္သား တင္းတတ္တယ္၊
• စိတ္က်တတ္တယ္၊
• ဆက္ဆံလိုစိတ္ နဲတတ္တယ္၊ လူတိုင္းမဟုတ္ပါ။
• လူဝလာတတ္တယ္၊
• အေရျပားေပၚ အစက္အေပ်ာက္ ေပၚတတ္တယ္။
• ရာသီနည္းတာ၊ မလာတာျဖစ္ႏိုင္တယ္၊
• ရွားရွားပါးပါး မ်ိဳးဥအိမ္ အၾကိတ္အလံုးေပၚတာ ေသြးဖိအားတက္ျခင္း၊ ေသြးခဲျခင္းေတြ ျဖစ္တတ္တယ္။
• အခု ဒါမွမဟုတ္ အရင္က ရင္သား-ကင္ဆာ ရွိေနရင္၊ ကုိယ္ဝန္ရွိေနရင္၊ အသဲနဲ႔ သည္းေျခေရာဂါရွိေနရင္၊ မ်ိဳးဥအိမ္ အၾကိတ္-အလံုး ရွိဘူးရင္၊ (မိုင္ဂရင္း) အမူးေရာဂါရွိရင္ မသံုးသင့္ပါ။
• ကိုယ္ဝန္ ရွိေနရင္၊ အသက္ ၃၅ ေက်ာ္ရင္၊ အဝလြန္ရင္၊ ေသြးခဲတတ္တဲ့ေရာဂါ၊ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ရင္သားကင္ဆာ၊ (မိုင္ဂရိန္း) ေခါင္းမူး-ေခါင္းကိုက္ ေရာဂါ၊ အသဲ-သည္းေျခေရာဂါ၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါမ်ား ရွိေနရင္ မသံုးသင့္ပါ။

ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲေတြ
• ေျခေထာက္-အဆုပ္-ႏွလံုး-ဦးေႏွာက္မွာ ေသြးခဲတတ္တယ္။
• ေသြးဖိအား (ေသြးတိုး) မ်ားတတ္တယ္။
• အသက္ ၃၅ ႏွစ္ေက်ာ္ရင္ ဒါေတြ ပိုျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
• ပဋိဇီဝေဆး၊ ေမြးလမ္းပိုးကုေဆး၊ အတက္ေပ်ာက္ေဆး၊ HIV ေဆးေတြနဲ႔ တြဲေသာက္တာ မေကာင္းပါ။
• ဝမ္းေလွ်ာေနတံုး၊ အန္ေနတံုး ေသာက္သူေတြမွာ ထိေရာက္မႈ မေသျခာပါ။
• ပ်ိဳ႕-အန္ခ်င္ သက္သာေအာင္ ညေနစာစားျပီး ေသာက္သင့္တယ္။

ပူးတြဲ-ေကာင္းက်ိဳး
ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳး ရွိသလို ပူးတြဲ-ေကာင္းက်ိဳးလဲ ရွိတယ္။ ေသြးဆင္းရက္ မွန္ေစတယ္။ ရာသီမလာခင္ ျဖစ္တတ္တဲ့ လကၡဏာေတြ နည္းေစတယ္။ ေသြးဆံုးခါနီး ခံစားရတာေတြ ေလွ်ာ့ေစတယ္။ ဝက္ျခံေပါက္တာ သက္သာေစတယ္။ မ်ိဳးဥအိမ္-ကင္ဆာနဲ႔ သားအိမ္ အတြင္းလႊာ-ကင္ဆာလဲ အျဖစ္နဲေစတယ္။ Osteoporosis အရိုးေရာဂါျဖစ္မွာကို ေလွ်ာ့ပါး ေစတယ္။ ရာသီဆင္းတာ နည္းေစလို႔ ေသြးအားနည္းတာ အျဖစ္နဲမယ္။ မ်ိဳးဥအိမ္အလံုး၊ ေမြးလမ္းေျခာက္တာ၊ ဆက္ဆံခ်ိန္နာတာ၊ ရင္သား-အၾကိတ္၊ သားအိမ္ျပင္ပ ကိုယ္ဝန္တည္တာ၊ ကိုယ္ေမႊးမ်ားတာေတြပါ အျဖစ္နည္းၾကတာ ေတြ႔ရပါတယ္။

Dr. တင့္ေဆြ
၂၁-၁-၂ဝ၁၁
၉-၃-၂ဝ၁၄
၁၁-၅-၂ဝ၁၄