ပိုလီယိုေရာဂါ ေခါင္းျပန္ေထာင္လာ

ပုိ႔စ္တင္ခ်ိန္ - 5/24/2014 10:17:00 AM

ေ ေခါင္းငံု႔ တိမ္ျမဳပ္ေနေသာ ပိုလီယို ျပန္ထလာၿပီ။ ပိုလီယို သည္ ကမၻာ့ ျပည္သူမ်ား က်န္းမာေရးကို တစ္ဖန္ ျပန္ၿခိမ္းေျခာက္ လာေနၿပီ။

ကမၻာတစ္၀န္း ၿပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္ပိုင္းမ်ား အတြင္း ပိုလီယိုပိုး ျပန္လည္ ပ်ံ႕ပြား လာမႈသည္ ကမၻာ့ ျပည္သူမ်ား က်န္းမာေရး ကိုပါ ၿခိမ္းေျခာက္ လာသည့္ အေရးေပၚ အေျခအေန ေရာက္ေနၿပီ ဟု ကမၻာ့ က်န္းမာေရး အဖြဲ႕ႀကီး WHO က သတိေပးခ်က္ ထုတ္ျပန္ လိုက္သည္။

အာရွ၊ အာဖရိက၊ အေရွ႕ အလယ္ပိုင္း ေဒသ တို႔တြင္ ၿပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္ပိုင္းမ်ား အတြင္း ပိုလီယို တစ္ၿပိဳင္တည္း အသစ္ ပ်ံ႕ပြား မႈမ်ား ရွိခဲ့ရာ ““သာမန္ထက္ စိုးရိမ္စရာ ကိစၥ””ျဖစ္ၿပီး ႏုိင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္း က တက္ညီ လက္ညီ ကိုင္တြယ္ ရမည့္ ကမၻာ့ က်န္းမာေရး ျပႆနာႀကီး ဟု WHO က တိုက္တြန္း ေဆာ္ၾသ လိုက္သည္။ ပိုလီယို ေခါင္းျပန္ေထာင္ေနေသာ ႏုိင္ငံမ်ားမွ အျခား ႏုိင္ငံမ်ားသို႔ ဆက္လက္ ပ်ံ႕ပြားျခင္း မရွိေစရန္ ပိုလီယို ရွိေနေသာ ႏုိင္ငံမ်ားမွ ျပည္ပ ထြက္ခြာ သူအားလံုး ပိုလီယို ကင္းစင္ ေၾကာင္း ေထာက္ခံခ်က္ လက္မွတ္ ရယူၾကရမည္ ဟု WHO က အႀကံျပဳခ်က္ ထုတ္ျပန္ ထားသည္။ ပါကစၥတန္၊ ကင္မရြန္း ႏွင့္ ဆီးရီးယား တို႔သည္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ တြင္ ႏုိင္ငံ ျပင္ပသို႔ ပိုလီယိုပိုး ပ်ံ႕ပြားေအာင္ လုပ္ႏုိင္ေျခ အရွိဆံုး ႏုိင္ငံမ်ား စာရင္း ထဲတြင္ ပါေနသည္။

၂၀၁၃ ခုႏွစ္ တစ္ႏွစ္ အတြင္း ကမၻာတစ္၀န္း ပိုလီယို အသစ္ျဖစ္ပြားမႈ ေပါင္း (၄၁၇) ဦးထိ ရွိခဲ့သည္။ ၂၀၁၄ ဧၿပီ (၃၀)ရက္ေန႔ အထိ လည္း အသစ္ ျဖစ္ပြားသူ (၆၈)ဦးကို မွတ္တမ္း တင္ထား ႏုိင္ၿပီျဖစ္သည္။ ၿပီးခဲ့ သည့္ႏွစ္ ကာလတူ တြင္ အသစ္ ျဖစ္ပြားသူ(၂၄)ဦးသာ ရွိခဲ့ရာ မ်ားစြာတက္ လာသည္ ကို ေတြ႕ႏုိင္သည္။

ပိုလီယို သည္ အသက္ငါးႏွစ္ ေအာက္ ကေလးမ်ား ကို အဓိက ကူးစက္ သည္။ ေရႏွင့္ အစားအစာ မွ တစ္ဆင့္ ပိုလီယိုပိုး အဓိက ျပန္႔ပြားၿပီး လူ၏ ခႏၶာကိုယ္ ထဲေရာက္ ေသာအခါ အူအတြင္း အေျခ တည္ကာ ပိုးမ်ား ေပါက္ဖြားသည္။ ထို႔ေနာက္ အာ႐ံုေၾကာစနစ္မ်ား အတြင္း ၀င္ေရာက္ ၿပီး ခႏၶာကိုယ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ ေနေသာ အာ႐ံုေၾကာမ်ား ကို အလုပ္ ရပ္ဆိုင္းေအာင္ လုပ္သည္။ ပိုလီယို ပိုး ကူးစက္ခံ ရသူ ၂၀၀ တြင္ တစ္ေယာက္ သည္ ခႏၶာကိုယ္ အေၾကာ မ်ားေသသြား တတ္သည္။ အလြန္ ျပင္းထန္ပါက နာရီပိုင္း အတြင္း ေသဆံုးသည္ အထိ ျဖစ္ပြား ေစသည္။

ႀကီးသထက္ ႀကီးလာေသာ အႏၲရာယ္

““ပိုလီယို ေခါင္းျပန္ေထာင္ လာႏႈန္းဟာ ကမၻာ့ ျပည္သူမ်ား က်န္းမာေရး အေရးေပၚ အေျခအေန ေၾကညာ ဖို႔လိုတဲ့ အခ်က္ေတြ အားလံုးနဲ႔ ကိုက္ညီေန တာေၾကာင္႔ WHO က ေၾကညာ ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္””ဟု WHO ဒုတိယ အမႈေဆာင္ အရာရွိခ်ဳပ္ ဘ႐ုစ္ေအး၀ါ့ဒ္ က ေျပာသည္။

ပိုလီယို ေခါင္းျပန္ ေထာင္လာေသာ ႏုိင္ငံမ်ားမွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ပါ၀င္ေသာ ပိုလီယို အေရးေပၚ အစည္းအေ၀း ကို ၿပီးခဲ့သည့္ အပတ္က ဂ်နီဗာၿမိဳ႕တြင္ WHO ဦးေဆာင္ၿပီး ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။

““ပိုလီယို ေခါင္းျပန္ေထာင္ လာတာဟာ သာမန္ထက္ ပိုကဲတဲ့ အေျခအေန မ်ဳိးျဖစ္လာျခင္း ေၾကာင့္ ပိုလီယို မရွိေသးေသာ ႏုိင္ငံမ်ား အတြက္ပါ စိုးရိမ္ဖြယ္ ျဖစ္လာ သျဖင့္ ႏုိင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္း လက္တြဲ ညီညီ ေဆာင္ ရြက္ၾကရန္ အထူး လိုအပ္သည္””ဟု WHO ၏ ႏုိင္ငံတကာ က်န္းမာေရး စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းမ်ား ဆိုင္ရာ အေရးေပၚ ေကာ္မတီ ကလည္း ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ ထားသည္။

““ကမၻာ့ အသိုင္းအ၀ိုင္းက လက္တြဲ ညီညီ တိုက္ဖ်က္ဖို႔ ပ်က္ကြက္ ခဲ့မည္ဆိုပါက ကာကြယ္ေဆး ရွိပါလ်က္ႏွင့္ ပင္ မထိန္းခ်ဳပ္ ႏုိင္ေတာ့ေသာ အေျခအေနမ်ဳိး ေရာက္သြား ႏုိင္သည္””ဟု ထပ္ေလာင္း သတိေပး ထားသည္။

အာဖဂန္နစၥတန္၊ ဂီနီယာ၊ အီသီယိုးပီးယား၊ အီရတ္၊ အစၥေရး၊ ဆိုမာလီယာ၊ ႏုိင္ဂ်ီးရီးယား တို႔သည္လည္း ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ အျခား ႏုိင္ငံမ်ား သို႔ပါ ပိုလီယို ပ်ံ႕ပြား ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ လာႏိုင္သည့္ ႏုိင္ငံမ်ား ျဖစ္သည္ဟု WHO က စာရင္းသြင္း ထားသည္။ ကမၻာ့ ျပည္သူမ်ား အတြက္ က်န္းမာေရး အေရးေပၚ သတိေပးခ်က္ ထုတ္ျပန္ျခင္း သည္ WHO သမိုင္း၌ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ဆားစ္ ေရာဂါ ကာလက တစ္ႀကိမ္ႏွင့္ ယခု ပိုလီယို ေခါင္းျပန္ေထာင္ လာသည့္ တစ္ႀကိမ္သာ ရွိေသးသည္။

ပါကစၥတန္၊ အာဖဂန္နစၥတန္ ႏွင္႔ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယား တို႔တြင္ ပိုလီယို သည္ လူသားမ်ား က်န္းမာေရး ကိုပါ ၿခိမ္းေျခာက္ သည့္ ေရာဂါဆိုးႀကီး အျဖစ္ ဆက္က်န္ ရွိေနသည္။ အထူးသျဖင့္ ပါကစၥတန္ တြင္ ပိုလီယို ကာကြယ္ေဆး တိုက္ေကၽြး သူမ်ားကို တာလီဘန္မ်ား က ပစ္ခတ္ သတ္ျဖတ္ မႈမ်ားေၾကာင့္ ပိုလီယို တိုက္ဖ်က္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား ေႏွာင့္ေႏွး ကာ ပိုလီယို ပ်ံ႕ပြားမႈမ်ား ဆက္ႀကီးထြား ေနသည္။

ၿပီးခဲ့သည့္ (၁၄)ႏွစ္ တိုင္တိုင္ ပိုလီယို ကင္းစင္ခဲ့ ေသာ ဆီးရီးယား ႏုိင္ငံသည္ လည္း ပါကစၥတန္ မွလာ ေသာ ပိုလီယို ပိုးေၾကာင့္ ပိုလီယို ႏုိင္ငံ အျဖစ္ ျပန္လည္ သတ္မွတ္ ခံေနရသည္။ ဆီးရီးယား တြင္ သံုးႏွစ္ေက်ာ္ ၾကာလာသည့္ တိုင္ မၿပီးေသးေသာ ျပည္တြင္းစစ္ ေၾကာင့္ လည္း က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္းမ်ား ပ်က္စီး ကာ ပိုလီယို ေခါင္းျပန္ေထာင္ လာျခင္းျဖစ္သည္။ ဆီးရီးယားမွ စစ္ေျပး ဒုကၡသည္မ်ား သည္ ေဂ်ာ္ဒန္၊ လက္ဘႏြန္ ႏွင့္ တူရကီ ႏုိင္ငံမ်ားသို႔ ကူးေျပာင္း ၀င္ေရာက္ လ်က္ရွိရာ ထိုသူမ်ား ကို ပိုလီယို ရွိမရွိ စစ္ေဆးရန္ လည္း မျဖစ္ႏုိင္ေလာက္ ေအာင္ခဲယဥ္း ေနသျဖင့္ အိမ္နီးခ်င္း မ်ားျဖစ္ေသာ ထိုသံုးႏုိင္ငံ သို႔ပါ ပိုလီယို ပိုး ျပန္႔လာမည္ ကို စိုးရိမ္ ရလ်က္ရွိသည္။

ပိုလီယို သည္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ ကမၻာ့ ႏုိင္ငံေပါင္း (၁၂၅) ႏုိင္ငံ တြင္ အသက္ကို ရန္ရွာ ႏုိင္ေသာ ေရာဂါဆိုး ႀကီး အျဖစ္ ရွိခဲ့ရာမွ ယခုအခါ အာဖဂန္နစၥတန္၊ ပါကစၥတန္ ႏွင့္ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယား တို႔တြင္သာ က်န္ရွိ ေတာ့သည္။ သို႔ေသာ္ ၿပီးခဲ့ေသာ ႏွစ္ပိုင္းမ်ား အတြင္း ပိုလီယို ကင္းစင္ေသာ ႏုိင္ငံမ်ား တြင္ပါ ပိုလီယို ေခါင္းျပန္ေထာင္ လာခဲ့သည္။

၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ေနာက္ဆံုး ထားၿပီး ပိုလီယို ကို ကမၻာေပၚမွ လံုး၀ နိဂံုးခ်ဳပ္ သြားေအာင္ တိုက္ထုတ္ရန္ ကမၻာ့ က်န္းမာေရး အဖြဲ႕ႀကီးက ရည္မွန္းခ်က္ ခ်ထားသည္။

Ref: World facing polio health emergency (BBC, AFP, Euronews)
The Messenger