ေခတ္တစ္ေခတ္ ေနာက္က် က်န္ရစ္ခဲ့ေသာ မ်ဳိးဆက္သစ္မ်ား

ပုိ႔စ္တင္ခ်ိန္ - 5/27/2014 05:12:00 PM

Written by  အယ္ဒီတာတစ္ဦး
Print Email
ပူအိုက္ေသာ ေန႔လယ္ခင္းအခ်ိန္တြင္ ျဖစ္သည္။ ကြၽန္မသည္ အိုးလုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္သည့္ ဧရာဝတီျမစ္ဝကြၽန္းေပၚ ေဒသရွိ ရြာေလးတစ္ရြာသို႔ ျဖတ္သန္းသြားခ်ိန္တြင္ တမာပင္ အရိပ္ေအာက္၌ ဖိနပ္မပါေသာ ကေလးအုပ္စုတစ္စု ကစားေနၾကသည္။ ကေလးေတြ ကစားေနသည့္ အလယ္တြင္ ကြၽဲႀကီးတစ္ေကာင္ မတ္တတ္ရပ္ေနသည္။ ထိုကေလးေတြက အသက္သုံးေလးႏွစ္ခန္႔ အရြယ္ထက္ မပိုေပ။ သူတို႔က ကြၽန္မကို ဝိုင္းလိုက္ၿပီး ၿပံဳးျပေနၾကသည္။

ထိုစဥ္ ကေလးႏွစ္ေယာက္က ကြၽန္မလက္ကို ဆြဲၿပီး လမ္းက်ဥ္းေလး တစ္ခုဆီသို႔ ေခၚသြားသည္။ လမ္းဆုံးတြင္ သြပ္မိုးႏွင့္ ေဘးပတ္လည္ ဟင္းလင္းဖြင့္ထားေသာ စာသင္ေက်ာင္း တစ္ေက်ာင္းကို ေတြ႔လိုက္ရသည္။ ေက်ာင္းေပၚတြင္ ဆရာမေလး တစ္ေယာက္ကို အရြယ္အမ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ ကေလးအေယာက္ ၆၀ ေလာက္က ဝိုင္းေနၿပီး စာသင္ေနၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုေက်ာင္းေလးသည္ ဉာဏ္ေတာ္အျမင့္ ၆ မီတာခန္႔ ရွိမည့္ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္တစ္ဆူ တည္ထားေသာ ေတာင္ကုန္းေလး ေအာက္ေျခတြင္ ရွိသည္။ စာသင္ေက်ာင္း၏ နံရံတစ္ဖက္သည္ ဘုရားတည္ထားသည့္ ေတာင္ကုန္းေလး ျဖစ္ေနသည္။ ေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူေလးမ်ားသည္ ဗုဒၶ၏ ေျခေတာ္ရင္းတြင္ ခိုလႈံရင္း စာသင္ၾကားေနၾကသည့္အသြင္ ေပါက္ေနသည္။

ကြၽန္မက အေျခအေန အရပ္ရပ္ကို ေလ့လာ သုံးသပ္ေနစဥ္ ဆရာမေလးက ကြၽန္မကို ျမင္သြားသည္။ သူက အဂၤလိပ္လို မေျပာ။ သို႔ေသာ္ ကြၽန္မကို လက္ဟန္ေျခဟန္ျဖင့္ အတန္းေရွ႕လာရန္ ေခၚလိုက္သည္။ ထို႔ေနာက္ လက္ကိုဆြဲကာ ၿပံဳးျပလိုက္ၿပီး “မဂၤလာပါ” ဟု ႏႈတ္ဆက္လိုက္သည္။ ကြၽန္မက ကေလးေတြကို မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္လိုက္ခ်ိန္တြင္ သူတို႔က ရွက္ေၾကာက္ေနေသာ္လည္း ကြၽန္မအနီးသို႔ တိုးလာၾကသည္။

အတန္းကို ႏႈတ္ဆက္လိုက္သည့္ အခါတြင္ အနည္းငယ္ ရဲရင့္ပုံရသည့္ ေက်ာင္းသားေလးမ်ားက ကြၽန္မ နားမလည္သည့္ စကားျဖင့္ ကြၽန္မကို ေအာ္ေျပာလိုက္ၾကသည္။ မၾကာမီ တစ္တန္းလုံးကလည္း ကြၽန္မကို ဝိုင္းေအာ္ၾကသည္။ ေနာက္မွ သူတို႔က အဂၤလိပ္လို “ဖိနပ္” “ဖိနပ္” ဟု ေအာ္ေနမွန္း သိလိုက္ရသည္။ သူတို႔က ကြၽန္မကို ဖိနပ္ခြၽတ္ရန္ ေအာ္ေျပာေနၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ဗုဒၶကို ႐ိုေသရန္ လက္ဟန္ျဖင့္ ျပၾကသည္။ ကြၽန္မက ႀကဳိးသိုင္းဖိနပ္ကို ခြၽတ္လိုက္ၿပီး ေနေလာင္ေနေသာ ေျခဖဝါးမ်ားကို ျပလိုက္ခ်ိန္၌ အတန္းထဲတြင္ ရယ္သံေတြ ေပၚထြက္လာသည္။

ျမန္မာေတာေက်ာင္းေလးေတြအေၾကာင္း ကြၽန္မ ေမ့ႏိုင္ေတာ့မည္ မထင္။ ေက်ာင္းဝင္းမ်ားထဲက ထြက္ေပၚလာသည့္ အသံေလးမ်ားကိုလည္း ၾကားေယာင္ေနမိသည္။ ေက်ာင္းဝင္းအတြင္းသို႔ ဝင္လာၾကသည့္ အျဖဴအစိမ္း ေက်ာင္းဝတ္စုံ ဝတ္ထားေသာ ေက်ာင္းသားေလးမ်ားကိုလည္း ျမင္ေယာင္ေနမိသည္။ ကြၽန္မသည္ မူလတန္းေက်ာင္းေပါင္း မ်ားစြာကို ေရာက္ခဲ့သည္။ ကြၽန္မကို ေဖာ္ေရြေသာ ဆရာမေလးေတြက အၿမဲႀကဳိဆို ဖိတ္ေခၚၾကသည္။ ကြၽန္မလာတိုင္းလည္း သူတို႔၏ ျပည့္က်ပ္ေနေသာ အတန္းထဲမွ ထြက္လာၿပီး စိတ္လက္ေပါ့ပါးစြာျဖင့္ ႀကဳိဆိုၾကသည္သာ ျဖစ္သည္။ သူတို႔က ေက်ာင္းသားေတြႏွင့္ ကြၽန္မကို မိတ္ဆက္ေပးမည္။ ၿပီးေတာ့ သူတို႔ မေတာက္တေခါက္ အဂၤလိပ္ စကားေလးမ်ားျဖင့္ ကြၽန္မကို ေျပာဆိုၿပီး ေလ့က်င့္ၾကသည္။

ကြၽန္မ ေရာက္ခဲ့သည့္ မူလတန္းေက်ာင္းေလးတိုင္းသည္ ေတာအရပ္ေဒသမ်ားတြင္ ရွိေသာ ေက်ာင္းမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ အေဆာင္အေယာင္ ပစၥည္းမ်ားလည္း အေတာ္ရွားပါးၾကသည္။ ေက်ာင္းအမ်ားစုသည္ ခန္းမႀကီး တစ္ခုသာ ျဖစ္ၿပီး ေဘးဘက္ေတြကလည္း ဟင္းလင္းဖြင့္ထားသည္က မ်ားသည္။ နံရံရွိလွ်င္လည္း သစ္သားနံရံမ်ားသာ ျဖစ္ၿပီး ျပတင္းေပါက္မ်ားမွာလည္း မွန္တံခါး မရွိေသာ ျပတင္းေပါက္မ်ား ျဖစ္သည္။ စာသင္ခုံမ်ားမွာလည္း ပ်ဥ္ျပားတစ္ခ်ပ္ကို အၾကမ္းထည္ ႐ိုက္ထားသည့္ ခုံမ်ားသာ ျဖစ္ၾကသည္။ သူတို႔သည္ အခန္းႀကီးတစ္ခန္းတြင္ ထိုင္ေနသလို ျဖစ္ေသာ္လည္း ေက်ာက္သင္ပုန္းႀကီးမ်ားကို အတန္းေရွ႕တြင္ ခ်ိတ္ဆြဲထားျခင္းက အတန္း ခြဲျခားထားသလို ျဖစ္ေစသည္။ ေက်ာက္သင္ပုန္းႀကီးမ်ားေပၚတြင္ ျမန္မာစာမ်ား၊ အဂၤလိပ္ဂဏန္းမ်ား ေရးသားထားသည္ကို ေတြ႔ျမင္ရသည္။

ဆရာမေလး အမ်ားစုသည္ အသက္အရြယ္ ငယ္ၾကသည္။ သင္ၾကားရ အလြန္ခက္ခဲေသာ အေနအထားမ်ားကို ရင္ဆိုင္ၿပီး သင္ၾကားေပးေနၾကသူမ်ား ျဖစ္သည္။ ကြၽန္မကို ရြာငယ္ေလး တစ္ရြာရွိ ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းသို႔ ေခၚေဆာင္လာေသာ မိတ္ေဆြက ဆရာမေလးမ်ားသည္ ေဝးလံေခါင္ဖ်ားေသာ ေဒသမ်ားသို႔ သြားေရာက္ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ၾကရသည္မွာ စိန္ေခၚမႈ တစ္ခုသာ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာျပသည္။ “သူတို႔ ေတာကို ေရာက္လာ၊ ေနာက္ဆုံးေတာ့ ေတာကလူေတြနဲ႔ပဲ ေတြ႔ၿပီး ညားကုန္ၾကေတာ့တာပဲ” ဟု သူကဆိုသည္။ သူက ဆက္ၿပီး “ဘယ္သူ႔ကိုမွ အျပစ္တင္လို႔ မရဘူး။ အားလုံးဟာ သာသနာျပဳ ေခတ္ကလို ျဖစ္ေနေတာ့တာပဲ” ဟု သူကဆိုသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေဝးလံေခါင္ဖ်ားက်သည့္ ေဒသမ်ားသို႔ တစ္ခ်ိန္က သာသနာျပဳအဖြဲ႔ေတြ ေရာက္လာၿပီး ေက်ာင္းေတြ ဖြင့္ကာ စာသင္ေပးခဲ့ၾကဖူးသည္။ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္တြင္မွ ကက္သလစ္ေက်ာင္းမ်ားကို အစိုးရတပ္က ျပည္သူပိုင္သိမ္းၿပီး ဥေရာပ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားႏွင့္ သီလရွင္မ်ားကို ထိုအရပ္ေဒသမ်ားမွ ႏွင္ထုတ္လိုက္ၾကသည္။

ကြၽန္မသူငယ္ခ်င္း ေျပာျပခ်က္အရ ထိုစဥ္က စစ္အစိုးရသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ေက်ာင္းအားလုံးကို ျပည္သူပိုင္ သိမ္းလိုက္သည္။ ႏိုင္ငံျခားမွ သာသနာျပဳရန္ ေရာက္ရွိေနၾကၿပီး ေက်ာင္းမ်ားဖြင့္ကာ စာသင္ေပးေနၾကသည့္ ျပင္သစ္၊ ဂ်ာမန္၊ ၿဗိတိန္၊ အီတလီ၊ အေမရိကန္တို႔ကို တိုင္းျပည္အတြင္းမွ ထြက္သြားရန္ ႏွင္ထုတ္ခဲ့ၾကသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ထိုစဥ္က သာသနာျပဳအဖြဲ႔က ေက်ာင္းမ်ားေထာင္ကာ စာသင္ေပးေနသည္မွာ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရွိေနၿပီ ျဖစ္သည္။ သာသနာျပဳ အဖြဲ႔မ်ားသည္ လူမ်ဳိးစုမ်ားအတြင္း ခ်ဥ္းကပ္ၿပီး ေက်ာင္းမ်ားဖြင့္ကာ ခရစ္ယာန္ ဘာသာသို႔ သြတ္သြင္းမႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္။

ဘုန္းေတာ္ႀကီး တစ္ပါးက “ျပည္သူပိုင္တဲ့ကြာ၊ ေတာ္ေတာ္ေလးကို မဆီေလ်ာ္တဲ့ စကားလုံးပဲ။ ဘယ္သူမွလည္း ေလ်ာ္ေၾကးမရဘူး။ အားလုံးကို အစိုးရက သိမ္းလိုက္ေတာ့တာ” ဟု ေျပာျပဖူးသည္။

ေက်ာင္းမ်ားကို ႐ုတ္တရက္ ျပည္သူပိုင္ သိမ္းလိုက္ၿပီးေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း သုံးဆယ္ခန္႔ ၾကာခ်ိန္တြင္ ျမန္မာ့ပညာေရးသည္ ဝမ္းနည္း စိတ္ပ်က္စရာ ေကာင္းေလာက္ေအာင္ နိမ့္က်သြားခဲ့သည္။ ထိုပ်က္စီးေနေသာ စနစ္ႏွင့္ပင္ ယေန႔တိုင္ ဆက္ၿပီး သင္ၾကားေနၾကဆဲ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ သမိုင္းႏွင့္ခ်ီၿပီး စာတတ္ေျမာက္မႈႏႈန္း ျမင့္မားခဲ့သည့္ တိုင္းျပည္တစ္ျပည္ ျဖစ္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္က စတင္ၿပီး ပညာေရးတြင္ ႏိုင္ငံေရးက ဝင္ေရာက္ၿပီး ခ်ဳပ္ကိုင္လိုက္ေသာေၾကာင့္ က်ဆင္းသြားခဲ့ရျခင္း ျဖစ္သည္။

လက္ရွိ အေနအထားတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ တကၠသိုလ္၊ ေကာလိပ္ေက်ာင္းေပါင္း ၃၀ ေက်ာ္ ရွိသည္ဟု ဆိုသည္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ေလာက္ကတည္းက ထိုတကၠသိုလ္၊ ေကာလိပ္မ်ားကို အစိုးရသည္ ဖြင့္လိုက္ ပိတ္လိုက္ အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ လုပ္ခဲ့ရသည္။ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္လည္း ေက်ာင္းသားမ်ား ဆႏၵျပေသာေၾကာင့္ ေက်ာင္းေတြ ထပ္ပိတ္ရျပန္သည္။ ေနာက္၂ ႏွစ္ေလာက္ၾကာမွ ေက်ာင္းေတြ ျပန္ဖြင့္မည္ဟု ေျပာေသာ္လည္း ၁၉၉၉ ခုႏွစ္မွ ေက်ာင္းေတြ ျပန္ဖြင့္ျဖစ္သည္။ အစိုးရ ေက်ာင္းပိတ္ရာတြင္ မူလတန္းႏွင့္ အထက္တန္းမ်ားပါ မက်န္ခဲ့ေပ။ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ ေႏြရာသီ ပိတ္ရက္ႏွင့္ေရာၿပီး ေနာက္ထပ္ ငါးလခန္႔ ၾကာသည္အထိ မဖြင့္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။

စာတတ္ေျမာက္မႈႏႈန္းသည္ ႏိုင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈအသြင္ျဖင့္ ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ေအာင္ျမင္သင့္သေလာက္ ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္ဟု ဆိုရမည္။ သို႔ေသာ္ အစိုးရသည္ ေႂကြးၿမီျပႆနာကို ေျဖရွင္းရန္အတြက္ ကုလသမဂၢ၏ ကမာၻ႔ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ ေနာက္အက်ဆုံး တိုင္းျပည္တစ္ျပည္ အျဖစ္ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္တြင္ ခံယူလိုက္သည္။ စာတတ္ေျမာက္သူ ဦးေရသည္ ခ်က္ခ်င္း ၁၈ ဒသမ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလ်ာ့က်သြားၿပီး ၇၈ ဒသမ ၆ ရာခိုင္ႏႈန္း ျဖစ္သြားသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ ပညာေရးစနစ္သည္ စတုတၳတန္း အဆင့္အထိ မသင္မေနရ ပညာေရးစနစ္ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ကုလသမဂၢ၏ ေလ့လာသုံးသပ္ခ်က္အရ ေက်ာင္းေနအရြယ္ ကေလးမ်ား၏ ၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္း နီးပါးသည္ ေက်ာင္းမတက္ႏိုင္ၾကေသးေပ။ ျမန္မာကေလး သုံးပုံတစ္ပုံခန္႔သာ မူလတန္းပညာကို သင္ယူတတ္ေျမာက္ၾကသျဖင့္ ကမာၻ႔အဆင့္ႏွင့္ ယွဥ္လွ်င္ အလြန္နိမ့္က်သည္ဟု ဆိုရမည္။ မိဘအမ်ားစုသည္ မိမိတို႔ သားသမီးမ်ားကို ေက်ာင္းပို႔ရန္အတြက္ စရိတ္မတတ္ႏိုင္ၾကေပ။ စရိတ္ဆိုသည္မွာ ေက်ာင္းဝတ္စုံ၊ စာအုပ္၊ ခဲတံဖိုးမ်ားသာမက စာသင္ခုံဖိုး၊ ကုလားထိုင္ဖိုးမ်ား အျပင္ ဆရာတို႔အတြက္ လစာကိုပင္ ေထာက္ပံ့ ေပးေနၾကရသည့္ အေနအထားတြင္ ရွိေနေသးသည္။ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ အစိုးရက ပညာေရး အသုံးစရိတ္ကို ေလွ်ာ့ခ်လိုက္ျပန္သည္။ သို႔ေသာ္ စစ္ေရးအတြက္ အသုံးစရိတ္မ်ားကား ျမင့္တက္သြားသည္။

ရလဒ္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္က ဆရာေတြကို လစာလည္း တိုးမေပးႏိုင္သည့္ အျပင္ ေက်ာင္းအေဆာက္အအုံမ်ား ေကာင္းေအာင္လည္း မလုပ္ႏိုင္၊ ဆရာေတြလည္း တိုးမခန္႔ႏိုင္၊ ေက်ာင္းအုပ္ေတြလည္း တိုးမခန္႔ႏိုင္ႏွင့္ ပညာေရးဘဝ နိမ့္က်ခဲ့ရသည္။ ကြၽန္မႏွင့္ သိေသာ ၿမိဳ႕ႀကီးတစ္ၿမိဳ႕မွ အသက္ ၄၃ ႏွစ္အရြယ္ မူလတန္း ေက်ာင္းအုပ္ဆရာမႀကီး တစ္ဦးက လုပ္သက္ႏွစ္ေပါင္း ႏွစ္ဆယ္ ေက်ာ္လာၿပီ ျဖစ္ေသာ္လည္း လစာ မလုံေလာက္သျဖင့္ သူ႔ခင္ပြန္းျဖစ္သူက အလုပ္ထြက္ခိုင္းေနေၾကာင္း ေျပာျပသည္။ ခင္ပြန္းျဖစ္သူက က်ဴရွင္သင္ေသာေၾကာင့္ သူမ၏ လစာထက္ ဆယ္ဆ ပိုၿပီး ဝင္ေငြေကာင္းသည္။

သူတို႔ ဇနီးေမာင္ႏွံသည္ လစာဝင္ေငြ နည္းပါးေသာေၾကာင့္ တဲသာသာ အိမ္ေလးတြင္ သားတစ္ေယာက္ႏွင့္အတူ ေနထိုင္ၾကရရွာသည္။ တစ္ညတြင္ သူတို႔ဇနီးေမာင္ႏွံက အိမ္သို႔ ထမင္းစား ဖိတ္ေခၚသည္။ သူတို႔ အိမ္ကေလးက ဝါးတဲေလးသာ ျဖစ္ၿပီး မီးလုံး တစ္လုံးသာ တစ္အိမ္လုံးတြင္ ထြန္းႏိုင္သည္။ ကြၽန္မကို ခင္ပြန္းျဖစ္သူ စာေရးသည့္ စားပြဲခုံအၾကမ္း၊ ဝါးတန္းထိုင္ခုံတို႔တြင္ ထိုင္ခိုင္းၿပီး ထမင္းျပင္ေကြၽးသည္။ ထိုစားပြဲခုံ အစုတ္သည္ သူတို႔အိမ္တြင္ ရွိသည့္ တစ္လုံးတည္းေသာ ခုံလည္းျဖစ္သည္။ သူက ကြၽန္မႏွင့္ တစ္တန္းတည္း ခုံတန္းအစြန္တြင္ ထိုင္လိုက္သည္။ မီးသီးေရာင္ မွိန္ပ်ပ်ေအာက္တြင္ ကြၽန္မတို႔ ထမင္းစားေနသည္ကို ဆရာမက ထိုင္ၾကည့္ေနသည္။ ယခု ကြၽန္မကို ျပင္ေကြၽးလိုက္သည့္ ညစာသည္ သူတို႔ တစ္လစာေလာက္ ေျပာင္သြားမည္ ထင္သည္။ အိမ္တြင္ အိမ္ရွင္မ ျဖစ္သူသည္ ခင္ပြန္းသည္ႏွင့္ ဧည့္သည္တို႔ ေနာက္မွ စားၾကရသည့္ ဓေလ့ရွိမွန္း သိေသာ္လည္း ကြၽန္မက သူ႔ကို ကြၽန္မတို႔ႏွင့္ အတူတူလာစားရန္ ဖိတ္ေခၚလိုက္သည္။ သို႔ေသာ္ သူက ျငင္းလိုက္သည္။

“ကြၽန္မတို႔က ရွင့္ကို အိမ္ေခၚၿပီး ဂုဏ္ျပဳတာပါ။ ရွင္ပဲစားပါ” ဟု သူမက ေျပာသည္။ ကြၽန္မက ေက်ာင္းအုပ္ဆရာမႀကီးကို အေတာ္ေလးစားသြားမိသည္။ ၿပီးေတာ့ ယဥ္ေက်းစြာျဖင့္ ထမင္းဖိတ္ေကြၽးေနေသာေၾကာင့္လည္း ေက်းဇူးတင္ေနမိသည္။

သူမ ခင္ပြန္း က်ဴရွင္ဆရာကို ကြၽန္မက ကြန္ပ်ဴတာ သုံးသလားဟု ေမးသည္။ သူကေတာ့ ျမင္ေတာင္ မျမင္ဖူးေၾကာင္း ေျပာသည္။ သို႔ေသာ္ သူတို႔ေက်ာင္းသားေတြ တစ္ေန႔ေတာ့ ကြန္ပ်ဴတာ သုံးၾကလိမ့္မည္ဟု သူက ေျပာသည္။ သူက အင္တာနက္ေတြ၊ အီးေမးလ္ေတြလည္း မသိ။ သူသည္ ဤၿမိဳ႕တြင္ ပညာတတ္ လူလတ္ပိုင္းအရြယ္ ေက်ာင္းဆရာတစ္ဦး ျဖစ္ေသာ္လည္း သူ႔တြင္ ကြန္ပ်ဴတာ၊ အီးေမးလ္၊ အင္တာနက္မ်ား အသုံးျပဳရန္ ဘယ္ေတာ့မွ အခြင့္အေရး ရမည္လည္း မထင္ေပ။ အစစအရာရာ အစိုးရကသာ ထိန္းခ်ဳပ္ေနသည့္ တိုင္းျပည္တြင္ ဖုန္းေခၚျခင္းအစ ဖက္စ္ပို႔သည့္အဆုံး အစိုးရကသာ တင္းက်ပ္စြာ ထိန္းခ်ဳပ္ေနသျဖင့္ အနာဂတ္တြင္ သူတို႔ အီးေမးလ္ကိုပင္ လြတ္လပ္စြာ အသုံးျပဳရန္ အခြင့္အလမ္း နည္းလွသည္။ (၁၉၈၀ ဝန္းက်င္က ျဖစ္ပါသည္။)

“ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ ဆက္သြယ္ဖို႔ ဆိုတာ ဒီတစ္နည္းပဲ ရွိတယ္လို႔ေတာ့ မထင္ပါဘူး။ ခင္ဗ်ားေျပာတဲ့ အီးေမးလ္ဆိုတာ အရမ္းအံ့ၾသဖို႔ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခင္ဗ်ားေျပာတဲ့ အီးေမးလ္ ဆိုတာႀကီးထက္ မနက္ျဖန္ ကြၽန္ေတာ့္အတန္းကို လာၿပီး ကြၽန္ေတာ့္ ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ တိုက္႐ိုက္လာၿပီး စကားေျပာၾကည့္တာ ပိုေကာင္းမယ္ ထင္ပါတယ္” ဟု သူက ေျပာလိုက္သည္။

Ref: Whispers at the Pagoda; Portraits of Modern Burma, Julie Sell
the voice