Throat cancer (Larynx cancer) လည္ေခ်ာင္း ကင္ဆာ

ပုိ႔စ္တင္ခ်ိန္ - 4/28/2014 11:16:00 AM

Sun, Apr 27, 2014 at 6:18 PM
ဆရာ ကြ်န္ေတာ့အေဖ လည္ေခ်ာင္းကင္ဆာျဖစ္ေနတယ္။ ဗိုက္လည္းပိုက္ထည့္ထားတယ္။ အသက္က ၈၇နစ္ပါ။ ဓါတ္ကင္သင့္ မကင္သင့္ အၾကံေပးပါ။ ေမ်ာ္လင့္ခ်က္ ဘယ္ေလာက္ရိွပါသလဲ သိပါရေစ ဆရာ။ ေက်းဇူးပါ။

Tue, Mar 20, 2012 at 10:35 AM
သမီးရဲ႕ အေဖ (၅၆ ႏွစ္) မွာ အသံဝင္ေနသည္မွာ ၈ လ ၉လ ၾကာေနပါသည္။ ယခုလ ၈-၃-၁၂ ရက္တြင္ နား-ႏွာေခါင္း-လည္ေခ်ာင္း ဆရာဝန္ႏွင့္ျပသျပီး အသံျပြန္ေနရာသုိ႔ မွန္ေျပာင္းျဖင့္ ၾကည့္ပါသည္။ အသံျပြန္ ၂ ေခ်ာင္းတြင္ ၁ ေခ်ာင္းမွာ အဖုေလးမ်ား ျဖစ္ေနပါသည္ဟုေျပာျပီး ျဖတ္ပစ္လွ်င္ ျပန္ျပီး အသံထြက္ႏုိင္ပါသည္ဟု ေျပာပါသည္။ ၁ဝ-၃- ၁၂ ခြဲစိတ္ျပီး အသားစယူခဲ့ပါသည္။ တတ္ႏုိင္သေလာက္ အဖုေလးမ်ားကုိလည္း ခြဲစိတ္ေပးခဲ့သည္ဟု ေျပာပါသည္။ အသားစအေျဖမွာ ကင္ဆာ ျဖစ္ေနသည္ဟုေျပာျပီး ခြဲစိတ္ျခင္း သုိ႔ ဓါတ္ကင္လွ်င္ ၉၅ % ေပ်ာက္ကင္းႏုိင္သည္ဟု ေျပာပါသည္။ ၄င္းေနာက္ ဓါတ္ေရာင္ျခည္ ပါရဂူထံသုိ႔ ညြန္ပါသည္။ ဓါတ္ေရာင္ျခည္ဌာနတြင္ ၁၆-၃-၁၂ တြင္ျပသျပီး (႕႕႕႕႕) တြင္ ဓါတ္ကင္ႏုိင္ရန္ စာရင္ေးပးထားရန္ႏွင့္ ေပးသည့္ ရက္ေဝးပါက ေဆးသြင္းထားမည္ဟုေျပာပါသည္။ ဓါတ္ကင္ရန္ ေပးသည့္ ေန႔စြဲမွာ ေမလ ၁၇ ရက္ေန႔ျဖစ္ပါသည္။ ဓါတ္ကင္ျခင္းႏွင့္ ေဆးသြင္းျခင္း သေဘာတရားမ်ားကုိ သိရွိလုိပါသည္။ အိမ္နားပတ္ဝန္းက်င္မွ အန္တီတေယာက္မွာ ႏွာေခါင္းတြင္ စပ်စ္သီးေသြးခုိင္ျဖစ္ျပီး ခြဲစိတ္ျပီးမွ ကင္ဆာ ေတြ႔ရွိေသာေၾကာင့္ ဓါတ္ကင္ထားျပီးသူ ျဖစ္ပါသည္။ သိရွိျပီး တပတ္ၾကာေလာက္တြင္ ဓါတ္ကင္ႏုိင္ခဲ့သူ ျဖစ္ပါသည္။ သူမမွာေသြးသြင္းျခင္း လုံးဝ မျပဳလုပ္ခဲ့ရပါ။ ေဆးသြင္းျခင္းမွာ ေတာ္ေတာ္ေလး ခံစားရမႈမ်ားရွိသည္ဟုလည္း သိရွိရပါသည္။ အေဖ့အတြက္ စိတ္ပူမိေသာေၾကာင့္ ေဆးသြင္းျခင္း ဓါတ္ကင္ျခင္းအေၾကာင္းႏွင့္ ခံစားရမႈမ်ား ေဆာင္ရင္ေရွာင္ရန္မ်ားကုိ သိရွိလုိပါသည္ရွင့္။

Larynx (ေလးရင့္စ္) ကို Voice box အသံအိုးလို႔ေခၚတယ္။ Trachea လည္ပင္းအလည္က ေလျပြန္ၾကီးအထက္မွာ ရွိတယ္။ ဒီပင္ဆာက အမ်ားအားျဖင့္ အသက္ ၅၅ ႏွစ္ေက်ာ္မွျဖစ္တာ မ်ားတယ္။ ေဆးလိပ္ျဖတ္တာ အက်ိဳးမ်ားေစတယ္။ Painless hoarseness နာလဲမနာဘဲ အသံၾသလာတာက ပဌမဆံုးလကၡဏာ ျဖစ္တတ္တယ္။ Laryngoscope ကရိယာနဲ႔ ၾကည့္ျပီး စစ္ေဆးတယ္။ ကင္ဆာ ေနရာ၊ အရြယ္အစား၊ လူနာအသက္-က်န္းမာေရးအေျခအေနေတြ ၾကည့္ျပီး ကုသနည္း ေရြးရတယ္။ Radiation therapy ဓါတ္ကင္နည္းနဲ႔ Surgery ခြဲစိတ္နည္းကို အမ်ားဆံုး လုပ္တယ္။ ေနာက္ပိုင္း ေရာက္ေနရင္ Chemotherapy ေဆးေပးနည္းလဲ သံုးပါတယ္။

အသံအိုးက ၂ လကၼေလာက္က်ယ္တယ္။ Vocal cords ေခၚတဲ့ အသံျဖစ္ေစတဲ့ အရြတ္အေခ်ာင္း ၂ ခုရွိတယ္။ ေယာက္်ားေတြမွာသာ သိသာတဲ့ Adam's apple (အဒမ္) ရဲ႕ ပန္းသီးလို႔ ေခၚၾကတဲ့ အရိုးႏုအဂၤါက သူ႔ေရွ႕မွာေနတယ္။ Larynx ကို Supraglottis အေပၚပိုင္း၊ Vocal cords ရွိေနတဲ့ Glottis အလည္ပိုင္း နဲ႔ Subglottis ေအာက္ပိုင္း ခြဲျခား ေလ့လာတယ္။ စကားေျပာရင္၊ မ်ိဳခ်ရင္၊ အသက္ရွဴရင္ Larynx ကို အဖြင့္-အပိတ္လုပ္ေတယ္။ စကားေျပာခ်ိန္မွာ Vocal cords ေတြက တင္းလာျပီး တခုနဲ႔တခု နီးကပ္လာတယ္။ အဆုပ္ထဲကေလကေန တုန္ခါမႈ ျဖစ္ေစတယ္။ အသံထြက္လာမယ္။ လွ်ာ၊ ႏႈတ္ခမ္း နဲ႔ သြားေတြေၾကာင့္ စကားေျပာတာ ျဖစ္ေစတယ္။

• Larynx Tumors အက်ိတ္ျဖစ္တိုင္း ကင္ဆာ မဟုတ္ပါ။ Malignant tumors ကသာ ကင္ဆာျဖစ္တယ္။
• Benign tumors ကင္ဆာမဟုတ္တာေတြက Polyps အသီး နဲ႔ Nodules အက်ိတ္ေလးေတြျဖစ္တယ္။ ခြဲထုတ္လိုက္ရင္ ျပန္ျဖစ္မလာဘူး။ အသက္ကို ရန္မရွာပါ။ ေဘးမျပန္႔ဘူး။
• Laryngeal cancer cells ကင္ဆာဆဲလ္ေတြကေတာ့ ျဖစ္တဲ့ေနရာသာမက ေရာက္ကုန္ၾကတယ္။ Lymph vessels ေသြးျပန္ရည္ျပြန္ေလးေတြကေန ေဘးတားက တက္ေစ့ေတြဆီ ေရာက္မယ္။ ေသြးေၾကာကတဆင့္ အဆုပ္၊ အရိုးနဲ႔ အသဲဆီေရာက္မယ္။

Symptoms ေရာဂါလကၡဏာေတြက ကင္ဆာျဖစ္ရာေနရာနဲ႔ အရြယ္အစားအေပၚမွာ မူတည္တယ္။
• ရက္ ၃ ပါတ္မက အသံေျပာင္းတာ၊ အသံၾသတာ၊
• ရက္ ၆ ပါတ္မက လည္ေခ်ာင္းနာတာ၊
• ရက္ ၆ ပါတ္မက အမ်ိဳရခက္တာ၊
• လည္ပင္းမွာ အက်ိတ္စမ္းေတြ႔တာ။
တျခားလကၡဏာေတြ
• အသက္ရွဴခက္၊
• ေခ်ာင္းဆိုး၊
• နားကိုက္။

Diagnosis ေရာဂါေသျခာေအာင္ ဆရာဝန္ကေမးျမန္းတာ၊ စမ္းသပ္တာေတြအျပင္ စစ္ေဆးတာေတြလုပ္မယ္။
• Indirect laryngoscopy သြယ္ဝိႈက္ၾကည့္ကရိယာ၊
• Direct laryngoscopy တိုက္ရိုက္ၾကည့္ကရိယာ၊ (အေျပာ့ + အမာ)၊
• Biopsy အသားစျဖတ္ယူ စစ္ေဆးတာေတြ လုပ္တယ္။

Staging အဆင့္သတ္မွတ္ခ်က္လုပ္ဘို႔ရာ
• Chest x-ray ဓါတ္မွန္၊
• CT scan (စီ-တီ-စကင္) နဲ႔
• MRI ေတြရိုက္မယ္။

အဆင့္ခြဲျခားျခင္း
• Stage 0, I, or II ေသးမယ္၊ တက္ေစ့ေတြမွာ ကင္ဆာဆဲလ္ မရွိသေလာက္သာေတြ႔မယ္။
• Stage III or IV အနီးအနားပြါးေနမယ္။ တက္ေစ့ေတြဆီေရာက္မယ္။ တျခားေနရာေတြ ေရာက္မယ္။ ေဘး မေရာက္ေသးေပမဲ့ Vocal cords ကို အလုပ္ မလုပ္ႏိုင္ေအာင္ ျဖစ္ေနတယ္။

Treatment ဘယ္နည္းေတြနဲ႔ကုသမလဲ
ေစာေသးတာကို ခြဲစိတ္နည္း ဒါမွမဟုတ္ ဓါတ္ကင္နည္းသံုးတယ္။ ေနာက္က်တာကို နည္းေတြေရာသံုးမယ္။

• Surgery ခြဲစိတ္နည္း အမ်ားဆံုးလုပ္ရတယ္။
Scalpel ဓါး ျဖစ္ျဖစ္ Laser ေလဆာနည္းျဖစ္ျဖစ္ သံုးတယ္။ တစိတပိုင္းျဖစ္ျဖစ္ တခုလံုးျဖစ္ျဖစ္ ထုတ္ရတယ္။ တက္ေစ့ေတြပါ ထုတ္ရတတ္တယ္။ အနာက်က္ေအာင္ ေစာင့္ရတယ္။ အစမွာ နာမယ္။ အေနရခက္မယ္။ ေဆးေပးရင္ သက္သာမယ္။ ခြဲစိတ္ရလို႔ မ်ိဳတာ၊ စားတာ၊ စကားေျပာတာေတြေျပာင္းသြားႏိုင္တယ္။

Reconstructive or plastic surgery နည္းေတြနဲ႔ ျပဳျပင္တာ လိုခ်င္လိုႏိုင္တယ္။ တခါတည္းလုပ္တာလဲ ရွိတယ္။ Stoma ေခၚတဲ့ ေလလမ္းသစ္လုပ္ေပးတာလဲ ရွိတယ္။ Trach tube ပိုက္ေလးထည့္ေပးထားမယ္။ တခ်ိဳ႕က ဒါကို ေနာက္ပိုင္း ျပန္ျဖဳတ္ႏိုင္တယ္။ အကုန္ထုတ္ရသူေတြက ရာသက္ပန္ တပ္ထားရမယ္။

• Radiation Therapy ဓါတ္ကင္နည္း High-energy rays အျပင္းစားသံုးတယ္။ ကင္ဆာ-ဆဲလ္ေတြကိုေသေစမယ္။ ကင္ဆာ ဘယ္အဆင့္ျဖစ္ျဖစ္ သံုးႏိုင္တယ္။ ေသးေသးေလးျဖစ္တာကို မခြဲဘဲ လုပ္တာလဲရွိတယ္။ တခ်ို႕ကို ခြဲျပီးမွလုပ္တယ္။ တပါတ္ ၅ ခါလုပ္တာမ်ားတယ္။ လနဲ႔ၾကာမယ္။ ဓါတ္ကင္နည္း ရဲ႕ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြရွိတယ္။

• အမ်ိဳရခက္မယ္။
• အသံေျပာင္းမယ္။
• အေရျပားေျပာင္းလဲမယ္။
• လည္ပင္းၾကီးနဲ႔ဆိုငတာေတြ ေျပာင္းလဲမယ္။ Thyroid hormone နည္းေစမယ္။ Thyroid hormone pills ေဆးေပးမယ္။
• အားယုတ္မယ္။
• လူကပိန္မယ္။

• Chemotherapy ကင္ဆာေဆးေပးနည္း အေၾကာထဲထိုးေပးတာမ်ားတယ္။ ဓါတ္ကင္နည္းနဲ႔ တြဲတာလဲ ရွိမယ္။ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြက ေပးတဲ့ေဆးအေပၚ မူတည္တယ္။ ေသြးျဖဴဥေတြ ပ်က္စီးလို႔ ေရာဂါဝင္လြယ္ႏိုင္တယ္။ ေသြးယုိလြယ္မယ္။ အားယုတ္မယ္။ ဆံပင္ကြ်တ္မယ္။ ေနာင္မွာျပန္ေပါက္မယ္။ အေရာင္နဲ႔ပံုစံေျပာင္းသြားႏိုင္တယ္။ အစားပ်က္မယ္၊ ပ်ိဳ႕-အန္ခ်င္မယ္၊ ဝမ္းပ်က္မယ္၊ ပါးစပ္အနာ ေပါက္မယ္။ အရသာပ်က္မယ္။ တခ်ိဳ႕ေဆးေတြက ေျခလက္ထံုမယ္။

• Targeted Therapy ပစ္မွတ္ထားကုသနည္း ဓါတ္ကင္တာနဲ႔ တြဲတတ္တယ္။ Cetuximab (Erbitux) ေဆးေပးတာ ပဌမဆံုးျဖစ္တယ္။

• Second Opinion ကင္ဆာေဆးကုဘို႔ရာ ဒုတိယ ပညာရွင္အၾကံဥာဏ္ယူႏိုင္တယ္။
• Nutrition အစားအစာ (ကယ္လိုရီ)၊ (ပရိုတင္း)၊ ဗီတာမင္၊ ဓါတ္ဆားေတြ မွ်တ၊ လံုေလာက္ပါေစ။
• အျမိဳရခက္တာအတြက္ Feeding tube ပိုက္သံုးႏိုင္တယ္။
• Rehabilitation နလံထတဲ့ေနာက္မွာ Speech therapy စကားေျပာ ေလ့က်င္ခန္းလုပ္ရမယ္။
• Follow-Up Care ေနာက္ဆက္လက္ေဆးစစ္ျခင္း ဥပမာ ပဌမႏွစ္အတြင္း ၂ လတခါ။

ဒီမွာေနခဲ့တဲ့ မိတ္ေဆြတေယာက္ ဒီမွာတင္ ဒီေရာဂါအတြက္ ေဆးကုရတယ္။ ေဆးလိပ္နဲ႔ အရက္ အေတာ္ေသာက္ခဲ့သူဘဲ။ အခု တျခားႏိုင္ငံေရာက္သြားျပီး၊ သူ႔ အသံကို ေရဒီယိုကေန အေမး-အေျဖေတြထဲက ၾကားေနရတယ္။ သူ႔အသံက ပိုပုိေကာင္းလာတယ္။

Dr. တင့္ေဆြ
၂ဝ-၃-၂ဝ၁၂
၂၇-၄-၂ဝ၁၄