မ်ိဳးတံုးမယ့္ အႏၱရာယ္နဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴမ်ား

ပုိ႔စ္တင္ခ်ိန္ - 3/08/2014 08:35:00 AM

(ဓာတ္ပံု - ေက်ာ္ခ / ဧရာဝတီ)ရွားပါးမ်ိဳးစိတ္ဝင္ ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴ  (ဓာတ္ပံု - ေက်ာ္ခ / ဧရာဝတီ)
ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္းအညာေဒသ မိုးေခါင္ေရရွားရပ္ဝန္းရဲ႕ အပူပိုင္းဇုန္ထဲမွာ အိုေအစစ္လို စိမ္းလန္းစိုျပည္ ေနတာကေတာ့ ပုပၸားေတာင္ႀကီးပါပဲ။ စိမ့္စမ္းေရေတြ ရရွိတဲ့အတြက္ ရာသီဥတုက ေအးျမၿပီး သစ္ေတာေတြလည္း ျဖစ္ထြန္းပါတယ္။ မႏၱေလးတိုင္း၊ ေက်ာက္ပန္းေတာင္းၿမိဳ႕နယ္ထဲမွာရွိတဲ့  ပုပၸားေတာင္ႀကီးဟာ ရာဇဝင္ေတြ၊ သမိုင္းေတြ၊ ဒ႑ာရီေတြ ထံုမႊမ္းေန႐ံုမက ေဆးဖက္ဝင္ သဘာဝ သစ္ျမစ္သစ္ဖုေတြနဲ႔ ရွားပါးေတာ႐ိုင္းတိရစၦာန္ေတြ ခိုေအာင္းရာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီပုပၸားေတာင္ႀကီးရဲ႕ အလယ္ဗဟိုမွာ မီး ေတာင္ခ်ိဳင့္ဝွမ္းႀကီးရွိၿပီး ဒီအထဲမွာ လွ်ိဳေျမာင္၊ ေက်ာက္ေဆာင္၊ ခ်ိဳင့္ဝွမ္းေတြနဲ႔ ေနေျပာက္ မထိုး ႏိုင္ေအာင္ ထူထပ္လွတဲ့ ေတာအုပ္ေတြကို ေတြ႕ရ ပါတယ္။ မီးေတာင္ခ်ိဳင့္ဝွမ္းရဲ႕  ျမင့္မားတဲ့ ေတာင္ ထြတ္ေတြေၾကာင့္ ဒီထဲမွာရွိတဲ့ ေတာအုပ္ေတြနဲ႔ သား႐ိုင္းတိရစၦာန္ေတြဟာ ေနေရာင္ျခည္ကို နံနက္ ၉ နာရီကေန မြန္းလြဲ ၂ နာရီ ေလာက္အထိသာ ထိေတြ႕ခြင့္ရၾကတာပါ။

အဲဒီ ေတာအုပ္ေတြထဲမွာေတာ့ ကမၻာေပၚမွာ ရွားပါးတဲ့ မ်ိဳးစိတ္တခုျဖစ္ၿပီး မ်ိဳးတံုးေတာ့မယ့္ အႏၱရယ္နဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴေတြ ေနထိုင္က်က္စားလ်က္ရွိပါတယ္။

“သူတို႔ကို ေတြ႕ခြင့္ရလိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ အာမ မခံႏိုင္ပါဘူး၊ ႏိုင္ငံျခားသားေတြဆိုရင္ သူတို႔ ကို ၾကည့္ခ်င္လို႔လာတာ ၁ ပတ္ေလာက္ ေနသြား တာေတာင္ ေတြ႕ခြင့္မရလိုက္တဲ့ အဖြဲ႕ေတြရွိတယ္”လို႔ နယ္ေျမခံလမ္းျပေတြ ေျပာစကားေၾကာင့္ ေတြ႕ ျမင္ခြင့္ရဖို႔ အေတာ္ခက္ေနၿပီဆိုတဲ့ စိုးရိမ္စိတ္က ေတြ႕ခ်င္စိတ္ကို ပိုၿပီးျဖစ္ေစပါတယ္။

ေရာက္ၿပီး ေနာက္တေန႔ နံနက္မွာ မွန္ဘီလူး တလက္နဲ႔ သူတို႔ေနထိုင္ က်က္စားေလ့ရွိတဲ့ ပုပၸား ေတာင္ မီးေတာင္ခ်ိဳင့္ဝွမ္း အတြင္းရဲ႕ လပို႔ေတာင္ ေျခက ေတာအုပ္တခုလံုးကို မနားတမ္း မ်က္ျခည္ မျပတ္ေစာင့္ၾကည့္ေနခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လႈပ္ရွား မႈ အရိပ္အေယာင္ေတာင္ မေတြ႕ရပါဘူး။

နံနက္ ၈ နာရီေလာက္မွာေတာ့ ျမဴခိုးေငြ႕ေတြ ေဝေနတဲ့ လပို႔ေတာင္ထိပ္ဖ်ားမွာ ေနေရာင္ျခည္ကို စၿပီး ေတြ႕ျမင္ရပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ လပို႔ ေတာင္ ေတာအုပ္ထဲက ေညာင္ျဖဴပင္ တပင္ရဲ႕  အကိုင္းေတြ သိသိသာသာ လႈပ္ခတ္လာတာကို ျမင္ ေတြ႕လိုက္ရပါတယ္။ ခဏအၾကာမွာပဲ တပင္လံုး ယိမ္းထိုးေနေအာင္ကို လႈပ္ခတ္လာပါေတာ့တယ္။

ထူးထူးျခားျခား လႈပ္ခတ္မႈလို႔ သတိထား ၾကည့္ေနတုန္းမွာပဲ ေညာင္ျဖဴပင္ရဲ႕ အစြန္ဆံုး အကိုင္းေပၚကေန ေက်ာက္ေဆာင္ေပၚကို လွစ္ခနဲ ေျခစံုပစ္ၿပီး ခုန္ကူးသြားတဲ့ ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴ တစ္ေကာင္ကိုစၿပီးေတြ႕ျမင္ခြင့္ ရလိုက္ပါေတာ့တယ္။

ေနာက္ကေနၿပီး တေကာင္ၿပီး တေကာင္ တစီ တတန္းႀကီး ခုန္ကူးေနၾကတဲ့ ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴ ေတြကိုလည္း ေတြ႕ခြင့္ ရလိုက္ပါၿပီ။ သူတို႔အားလံုး ေနပူစာ လံႈဖို႔အတြက္ လပို႔ ေတာင္ေစာင္းေပၚမွာရွိတဲ့ ေက်ာက္ေဆာင္ႀကီးေတြေပၚမွာ တန္းစီထိုင္ၿပီး ေနရာယူထားလိုက္ၾကပါတယ္။

နံနက္ ၉ နာရီခြဲေလာက္မွာေတာ့ သူတို႔ ေစာင့္ ဆိုင္းေနၾကတဲ့ ေနေရာင္ျခည္က လပို႔ေတာင္ထိပ္က ေန ျမဴခိုးေတြကိုၿဖိဳခြင္းၿပီး ေတာအုပ္ႀကီးနဲ႔ ေက်ာက္ ေဆာင္ေတြေပၚကို ျဖာက်လာေလၿပီ။ ေတာအုပ္ႀကီး ကလည္း အရင္ထက္ပိုၿပီးရွင္းလင္းျပတ္သား လာပါ တယ္။ တခ်ိဳ႕က ေက်ာက္ေဆာင္ေတြေပၚမွာ တခ်ိဳ႕ ကေတာ့ သစ္ပင္ႀကီးေတြရဲ႕ ေနေရာင္ျခည္ရႏိုင္တဲ့ ကိုင္းဖ်ားေတြမွာ ငုတ္တုတ္ထိုင္ၿပီး ေနပူစာလံႈၾကပါတယ္။

ေပးထားတဲ့ အမည္အတိုင္း မ်က္ကြင္း အျဖဴေရာင္  ျဖစ္ေနၿပီး  ႏႈတ္ခမ္းပတ္လည္၊  ေမးေစ့၊ လည္ပင္းကတဆင့္ ဝမ္းဗိုက္ပိုင္း၊ လက္အတြင္းပိုင္းနဲ႔ ေပါင္၊ ေျခေထာက္ အတြင္းပိုင္းေတြဟာ အျဖဴေရာင္ ျဖစ္ပါတယ္။

အဆင္းအဂၤါလွပၿပီး အၿမီးဟာ ကိုယ္ထည္ ထက္ ပိုၿပီးရွည္ပါတယ္။ ခဲေရာင္လည္းမက်၊ အျဖဴ ေရာင္လည္းမက်တဲ့ အေရာင္နဲ႔ သဘာဝအရ ရွည္ လ်ားလွတဲ့ သူတို႔ရဲ႕ အၿမီးေတြကေတာ့ အလြန္ကို လွပပါတယ္။ အရြယ္ေရာက္ၿပီးသား အေကာင္ေတြ ကေတာ့ ဦးေခါင္းကေန အၿမီးဆံုးအထိ ၆ ေပ၊ ၇ ေပ ေလာက္ ရွည္လ်ားပါတယ္။

သူတို႔ဟာ ကမၻာေပၚမွာ ရွားပါးတဲ့ ေမ်ာက္ မ်ိဳးစိတ္ေတြထဲက ထင္ရွားတဲ့ ေမ်ာက္မ်ိဳးစိတ္ တခုျဖစ္ၿပီး သုေတသီေတြ၊ ေလ့လာသူေတြ၊ ပညာရွင္ေတြ စိတ္အဝင္စားဆံုးထဲက မ်ိဳးစိတ္တခုလည္း ျဖစ္ပ တယ္။ သူတို႔ကို သိပၸံအမည္ Trachypithecus Phayrei လို႔ေခၚၿပီး ျမန္မာအမည္ကေတာ့ ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴလို႔ ေခၚပါတယ္။

ႏိုင္ငံတကာ သဘာဝထိန္းသိမ္းေစာင့္ ေရွာက္ ေရးအဖြဲ႕ (IUCN) က ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴကို မ်ိဳးတံုးေတာ့မယ့္ အႏၱရာယ္ ရွိေနတဲ့အဆင့္မွာ အျမင့္ ဆံုးအဆင့္အျဖစ္ ကာကြယ္မႈအဆင့္ သတ္မွတ္ေပး ထားပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္း ေရးႏွင့္ သစ္ေတာေရးရာ ဝန္ႀကီးဌာန၊ သစ္ေတာ ဦးစီးဌာန၊ သဘာဝ ဝန္းက်င္ႏွင့္ သားငွက္တိရစၦာန္ ထိန္းသိမ္းေရးဌာနကလည္း အလားတူအေျခအေန ကို တရားဝင္သတ္မွတ္ေပးထားပါတယ္။

ပုပၸားေတာင္ မီးေတာင္ ခ်ိဳင့္ဝွမ္းအတြင္းမွာ ေတာ့ ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴ စုစုေပါင္း အေကာင္ ၁၀ဝ ဝန္းက်င္ရွိၿပီး အုပ္စု ၃ စုခြဲကာ က်က္စားၾက ပါတယ္။ သူတို႔ က်က္စားေနတဲ့ ေနရာေတြကေတာ့ မီးေတာင္အဝက စပါးပံုေတာင္၊ မွန္ျပေတာင္၊ ေဆး မြန္ေတာင္နဲ႔ လပို႔ေတာင္တို႔မွာရွိတဲ့ သစ္ေတာေတြ ထဲမွာပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီေတာင္ေတြေပၚက ေတာ အုပ္ေတြထဲမွာ သီးျခားစီ အုပ္စုခြဲၿပီး ေနထိုင္က်က္ စားၾကပါတယ္။

သူတို႔ဟာ တျခားေမ်ာက္ေတြနဲ႔ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ တင္သာ ကြဲျပားမႈရွိတာမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ အက်င့္စ႐ိုက္နဲ႔ လႈပ္ရွားသြားလာ၊ေနထိုင္မႈေတြဟာလည္း တမူထူး ျခားေနျပန္ပါတယ္။ ေဒသခံ ေတာင္ယာသမားေတြက ဆိုရင္ သူတို႔ကို “ေမ်ာက္သူေတာ္” ေတြလို႔ကို တင္စား ေခၚေဝၚၾကပါတယ္။

“ဒီမွာရွိတဲ့ ေမ်ာက္ေတြထဲမွာ သူတို႔ ေနတာ ထိုင္တာကိုက ခ်စ္စရာေကာင္းတယ္။ လူေတြကို လည္း ဒုကၡမေပးဘူး၊ စိုက္ခင္းေတြကိုလည္း မဖ်က္ ဆီးဘူး။ ကုန္ကုန္ေျပာရရင္ဗ်ာ၊ လူလုပ္စာဆိုရင္ ဘာကိုမွ မစားဘူး၊ ငွက္ေပ်ာသီးေတာင္မစားဘူးဗ်” လို႔ ေဒသခံ ေတာင္ယာသမားတဦးက ေမ်ာက္မ်က္ ကြင္းျဖဴေတြရဲ႕ အက်င့္စ႐ိုက္ကို ရွင္းျပပါတယ္။

ေဒသခံေတြက သူတို႔ကိုခ်စ္ၾကၿပီး က႐ုဏာစိတ္ လည္း ထားၾကပါတယ္။ သူတို႔ေတြ လာရင္ ပစ္ခတ္ တာ၊ ဖမ္းဆီး သတ္ျဖတ္တာေတြကိုလည္း မလုပ္ၾက ပါဘူး။ ဒီအခ်က္ဟာလည္း ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴေတြ အသက္ရွင္ေနထိုင္ေရးအတြက္ အႏၱရာယ္ကင္းတဲ့ အားသာခ်က္တခု ျဖစ္ေစပါတယ္။

သူတို႔စားတဲ့အစားအစာေတြကေတာ့ သဘာဝ ေပါက္ပင္ေတြျဖစ္တဲ့ ေညာင္ျဖဴ၊ ေညာင္ၾကတ္၊ ေညာင္ခ်ဥ္၊ ေညာင္မုတ္ဆိတ္၊ သင္းတြဲညိဳ၊ ယင္း ေတာင္း၊ ပန္းႏု၊ မနိဩဂ၊ ေရသခြား စတဲ့ အပင္ေတြ ရဲ႕ အရြက္ႏု၊ အၫြန္႔၊ အဖူးေတြနဲ႔ အသီးေတြကို စားေသာက္ၾကတာပါ။

မီးေတာင္ခ်ိဳင့္ဝွမ္းႀကီးထဲမွာ အုပ္စုခြဲၿပီး ေနၾက တဲ့ ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴ အုပ္စု ၃ စု ၾကားထဲမွာေတာ့ “ေမ်ာက္စပ္” လို႔ေခၚတဲ့ ေမ်ာက္မ်ိဳးစိတ္ တခုရွိပါ ေသးတယ္။ သူတို႔ေတြကေတာ့ ပုပၸားေတာင္ကလပ္ မွာ က်က္စားေနတဲ့ေမ်ာက္မ်ိဳးစိတ္နဲ႔ တမ်ိဳးတည္း ျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ သူတို႔ကို “ေမ်ာက္နီ”လို႔လည္း ေခၚၾကပါတယ္။

သူတို႔ေတြက မီးေတာင္ခ်ိဳင့္ဝွမ္းရဲ႕ အျမင့္ဆံုး ျဖစ္တဲ့ မွန္ျပေတာင္ေျခက ေတာအုပ္ထဲမွာ က်က္ စားၿပီး အုပ္စုအင္အားေတာင့္တင္းပါတယ္။ ေမ်ာက္ နီေတြက ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴေတြကို ေတြ႕ရင္ အုပ္စုလိုက္ လိုက္ၿပီး ရန္ျပဳတတ္သလိုလူေတြနဲ႔ေတြ႕ ရင္လည္း ၿခိမ္းေျခာက္တာ၊ အႏၱရာယ္ ျပဳတာေတြကို လုပ္တတ္ၾကတယ္လို႔ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရတဲ့ ေဒသခံေတြက ရွင္းျပပါတယ္။

“ေမ်ာက္နီေတြက ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴေတြနဲ႔ ေတြ႕ရင္ အုပ္စုလိုက္ လိုက္ၿပီး ရန္စတယ္၊ လူနဲ႔ ေတြ႕ရင္လည္း သစ္ကိုင္းေတြနဲ႔ ပစ္တယ္၊ ငွက္ေပ်ာ ၿခံေတြနဲ႔ ေတာင္ယာခင္းေတြလည္း ဖ်က္ဆီးတယ္၊ ေတာင္ေပၚကို လူတက္လာတာေတြ႕လို႔ရွိရင္ အေပၚ ကေန ခဲလံုးေတြ တြန္းခ်တတ္တယ္” လို႔ ေဒသခံ လမ္းျပတဦးက ရွင္းျပပါတယ္။

ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴေတြကေတာ့ အပင္ျမင့္ ေတြရဲ႕ ကိုင္းဖ်ားေတြမွာ ေနေလ့ရွိၿပီး တပင္နဲ႔ တပင္ ကူးတဲ့ အခ်ိန္ေတြမွာ ေျခစံုပစ္ၿပီး ကူးေလ့ရွိပါတယ္။ ေတာ႐ိုင္းတိရစၦာန္ ျဖစ္တဲ့အတြက္ လူေတြနဲ႔ ယဥ္ပါး မႈ မရွိေပမယ့္ ေရာက္လာတဲ့ လူေတြက သူတို႔ကို အႏၱရာယ္ေပးႏိုင္လားဆိုတာကို ဂ႐ုတစိုက္မ်က္ျခည္ မျပတ္ အကဲခတ္တတ္ပါတယ္။

ေမ်ာက္နီေတြနဲ႔ ျခားနားတဲ့ စိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းတဲ့ အခ်က္ေတြ ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴေတြမွာ ရွိေနပါေသးတယ္။ အဲဒါကေတာ့ အုပ္စုရဲ႕ ေရွ႕ဆံုး က ဦးေဆာင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္နဲ႔ အုပ္စုရဲ႕ ေနာက္ဆံုး မွာ အေသခံၿပီးေစာင့္တဲ့ ေနာက္ခ်န္ကင္းေစာင့္ပါ။

အုပ္စုတစုလံုးက အႏၱရာယ္နဲ႔ ႀကံဳတဲ့အခါ၊ အစာစားဖို႔ ထြက္တဲ့အခါေတြမွာ ေရွ႕ဆံုးက ေခါင္း ေဆာင္ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို လိုက္နာၿပီး ေခါင္းေဆာင္ သြားတဲ့ လမ္းအတိုင္း စီတန္းၿပီး တသေဝမတိမ္း လိုက္ၾကတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မုဆိုးေတြ ကေတာင္ ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴကို ပစ္ခ်င္ရင္ သူတို႔ ေခါင္းေဆာင္သြားတဲ့လမ္းေၾကာင္းကေန ထိုင္ေစာင့္ ေနရင္ တေကာင္ၿပီးတေကာင္ ပစ္ခ်လို႔ရတယ္လို႔ ေျပာဆိုၾကပါတယ္။

ေရွ႕ဆံုးက ေခါင္းေဆာင္ေရြးခ်ယ္တဲ့ လမ္း အတိုင္းေနာက္က ေမ်ာက္ေတြအားလံုးက စီတန္းၿပီး လိုက္ၾကတဲ့ အဲ့ဒီအတန္းရဲ႕ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ေနာက္ခ်န္  ကင္းက်တဲ့  ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴ တေကာင္ရွိပါတယ္။

ကင္းသမားေမ်ာက္ဟာ အသက္စြန္႔ရဖို႔အလြယ္ ကူဆံုးနဲ႔ အနီးစပ္ဆံုးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူကေတာ့ ေရွ႕ကအုပ္စုသြားလို႔ ကိုက္ ၂၀ဝ ေလာက္ အကြာ အထိ သူေစာင့္ေနတဲ့ သစ္ပင္ေပၚကေနၿပီး မေရႊ႕ဘဲ ေစာင့္ၾကည့္ေနၿပီးေတာ့ စိတ္ခ်ရေလာက္မွ လိုက္ သြားေလ့ ရွိပါတယ္။

အႏၱရာယ္ တစံုတရာရွိရင္ေတာ့ ေနာက္ခ်န္ ကင္းက်တဲ့ေမ်ာက္က ေရွ႕က အဖြဲ႕ကို အသံျပဳၿပီး အေၾကာင္းၾကားေလ့ ရွိပါတယ္။ ေရွ႕ကသြားတဲ့ ေမ်ာက္ေတြ လိုရာခရီး စိတ္ခ်ရတဲ့ေနရာ မေရာက္ မခ်င္း သူတာဝန္က်ေနတဲ့ေနရာကေန ေရႊ႕ေလ့ မရွိ ပါဘူး။ ညအိပ္တန္းဝင္ခ်ိန္မွာ တာဝန္က်တဲ့ ကင္း ေစာင့္ ေမ်ာက္ဆိုရင္ လံုၿခံဳေရးအတြက္ အစာစား ထြက္ခ်ိန္မွာ ေစာင့္ရတဲ့ေမ်ာက္ထက္ပိုၿပီး နာရီနဲ႔ခ်ီ ေစာင့္ဆိုင္းေနရတာကိုလည္း ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။

လက္ရွိ WCS ျမန္မာႏိုင္ငံ အစီအစဥ္မွာ Coordinator အျဖစ္ တာဝန္ယူထားတဲ့ ေနာ္ေမ ေလးသန္႔က မီးေတာင္ခ်ိဳင့္ဝွမ္းထဲက ေမ်ာက္မ်က္ ကြင္းျဖဴေတြကို ႏွစ္နဲ႔ခ်ီေစာင့္ၾကည့္ၿပီး စာတမ္းျပဳစုခဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။ သူေလ့လာခဲ့စဥ္တုန္းက ပုပၸားေတာင္ မီးေတာင္ခ်ိဳင့္ဝွမ္းအတြင္းမွာရွိတဲ့ ေမ်ာက္ မ်က္ကြင္းျဖဴရဲ႕ အ႐ိုး၊ မစင္နဲ႔ အေမြးေတြကိုယူၿပီး ေတာင္ကိုရီးယားႏိုင္ငံမွာ မ်ိဳး႐ိုးဗီဇ (DNA) စစ္ၿပီး Trachypithecus Phayrei ျဖစ္ေၾကာင္း အသိ အမွတ္ျပဳခ်က္ကို ရယူခဲ့ပါတယ္။

ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴ အမ်ိဳးအစားဟာ ကမၻာေပၚမွာ ျမန္မာ အပါအဝင္ အိႏၵိယ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ တ႐ုတ္၊ ဗီယက္နမ္၊ လာအိုနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံေတြမွာပဲ ရွိတယ္လို႔ ႏိုင္ငံတကာ သဘာဝ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ ေရွာက္ေရး အဖြဲ႕ေတြရဲ႕ တရားဝင္ ထုတ္ျပန္ထားခ်က္ ေတြမွာလည္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ သူတို႔ေတြဟာလည္း မ်ိဳးတံုးမႈအႏၱရာယ္နဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနၾကရတယ္လို႔လည္း သိရပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ အခုျမင္ေတြ႕ရတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္း မႏၱေလးတိုင္း၊ ေက်ာက္ပန္းေတာင္း ၿမိဳ႕နယ္ထဲက ပုပၸားေတာင္ မီးေတာင္ ခ်ိဳင့္ဝွမ္းႀကီးအတြင္း အပါအဝင္ ရခိုင္႐ိုးမ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္း၊ အေရွ႕ပိုင္းနဲ႔ ကရင္ျပည္နယ္ မူလာရစ္ေတာင္မွာလည္း ရွိတယ္လို႔ ေမ်ာက္မ်က္ ကြင္းျဖဴမ်ိဳးစိတ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံသစ္ေတာ ဦးစီးဌာနနဲ႔ The Monamed bin Zayed Sepcies Conservation Fund တို႔က ပူးတြဲ ထုတ္ျပန္ထား ပါတယ္။

ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ အထဲမွာေတာ့ ေမ်ာက္မ်က္ ကြင္းျဖဴခ်င္း တူေပမယ့္ မ်ိဳးစိတ္ကြဲ ၃ မ်ိဳး ခြဲျခား သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ ပုပၸားေတာင္ မီးေတာင္ခ်ိဳင့္ ဝွမ္းထဲမွာ က်က္စားေနတဲ့ အမ်ိဳးအစားကိုေတာ့ Trachypithecus Phayrei Phayrei လို႔ သတ္ မွတ္ထားၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္းနဲ႔ အေရွ႕ပိုင္း မွာရွိတဲ့ အမ်ိဳးအစားကိုေတာ့ Trachypithecus Phayrei Shanicus ကရင္ျပည္နယ္ မူလာရစ္ ေတာင္က မ်ိဳးစိတ္ကိုေတာ့ Trachypithecus Phayrei Crepuscula လို႔ မ်ိဳးစိတ္ခြဲ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။

အခုဆိုရင္ ပုပၸားေတာင္ မီးေတာင္ခ်ိဳင့္ဝွမ္းႀကီး ထဲကို ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴ ေလ့လာတဲ့ ႏိုင္ငံျခားသား ေတြလည္း ဝင္ထြက္သြားလာေနၾကပါတယ္။ ဒီမီး ေတာင္ခ်ိဳင့္ဝွမ္းထဲမွာေတာ့ ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴ၊ ေမ်ာက္နီ၊ ေတာဝက္၊ ေခ်၊ ေတာေၾကာင္ အပါအဝင္ ႏို႔တိုက္သတၲဝါ အနည္းဆံုး ၁၀ မ်ိဳးရွိပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ လိပ္ျပာမ်ိဳးစိတ္ေပါင္း ၁၀ဝ ခန္႔နဲ႔ သစ္မ်ိဳး ၃၀ဝ မ်ိဳး၊ ဝါးမ်ိဳး ၈ မ်ိဳး၊ ပရေဆး ၁၄၅ မ်ိဳး၊ သစ္ခြ ၅၂ မ်ိဳး၊ ငွက္မ်ိဳးစိတ္ ၁၃၀ ခန္႔၊ သစ္ခြမ်ိဳး စိတ္ ၁၂ မ်ိဳးတို႔ကို ေတြ႕ရွိထားတယ္လို႔ သစ္ေတာ ဦးစီးဌာနနဲ႔  WCS ျမန္မာႏိုင္ငံ အစီအစဥ္တို႔က ပူးေပါင္းထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။

ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴေတြ မွီခိုက်က္စားေနၾကတဲ့ ပုပၸားေတာင္ႀကီးဟာ ပဲခူး႐ို္းမရဲ႕ ေျမာက္ဘက္အစြန္းမွာ သီးျခားထိုးထြက္ေနတဲ့ မီးေတာင္ေဟာင္းႀကီး တခုျဖစ္ၿပီး လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၂ သိန္းခြဲခန္႔က ေပါက္ကြဲခဲ့တာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ပညာရွင္ေတြက ခန္းမွန္းၾကပါတယ္။

ဒီေတာင္ႀကီးထဲမွာမွ ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴေတြ က်က္စားေနရတဲ့ လွ်ိဳေျမာင္နဲ႔ ေတာတန္းေတြဟာ မီးေတာင္ဝႀကီးထဲမွာပဲျဖစ္လို႔ သူတို႔အတြက္က ကန္႔သတ္နယ္ေျမလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ သူတို႔ အေနနဲ႔ ဒီအျပင္ဘက္ကိုလည္း ထြက္လို႔မရပါဘူး။

ဘာေၾကာင့္လဲဆိုရင္ သူတို႔ေနႏိုင္တဲ့ အေအး ဓာတ္၊ အစားအစာနဲ႔ ေတာေတာင္ေတြမလံုေလာက္ တာေၾကာင့္လို႔ ေနာ္ေမေလးသန္႔က ရွင္းျပပါတယ္။

သစ္ေတာဦးစီးဌာနနဲ႔ WCS ျမန္မာႏိုင္ငံ အစီအစဥ္တို႔ကေတာ့ ပုပၸားေတာင္က ေမ်ာက္မ်က္ကြင္း ျဖဴေတြအျပင္ က်န္တဲ့ ၃ ေနရာမွာ ေတြ႕ရွိထားတဲ့ ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴေတြကိုလည္း အခ်ိန္ယူေလ့လာ ၿပီး က်က္စားစရာ ေနရာ ရွားပါးလာမႈနဲ႔ ႏွစ္စဥ္ အေကာင္ေရ ေလ်ာ့က်ေနတဲ့အႏၱရာယ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔အတြက္ အစီအစဥ္ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

သူတို႔ရဲ႕ အစီအစဥ္ေတြထဲမွာ ေတာေတြကို တိုးခ်ဲ႕စိုက္ပ်ိဳးေပးဖို႔နဲ႔ သူတို႔ႀကိဳက္တတ္တဲ့ သစ္ပင္၊ သီးပင္ေတြကို စိုက္ပ်ိဳးေပးၾကမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အစီအစဥ္ေတြရွိေနေပမယ့္ ဒီအတြက္ ဘက္ဂ်က္ကို ေတာ့ အစိုးရက ခ်ေပးထားတာ မရွိတဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ အလွဴေငြေတြ လာမလားဆိုတာကိုပဲ ေစာင့္ေမွ်ာ္ေနရတယ္လို႔ သစ္ေတာဦးစီးဌာန အရာ ရွိတဦးက ရွင္းျပပါတယ္။

သူတို႔အေနနဲ႔ အခုခ်ိန္မွာေတာ့ ပစ္ခတ္ဖမ္းဆီး မႈ မရွိေအာင္ ကာကြယ္ေပးထားတဲ့ အဆင့္ကလြဲလို႔ က်န္တဲ့ အဆင့္ေတြကို မလုပ္ႏိုင္ၾကေသးပါဘူး။ ဒီ အေျခအေနဟာ ေမ်ာက္မ်က္ကြင္းျဖဴေတြရဲ႕ မ်ိဳးတံုး မႈအႏၱရာယ္နဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတာကို လံုေလာက္တဲ့ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္မႈေတြ မေပးႏိုင္ေသးဘူးဆိုတာ ျပေနပါတယ္။

ဧရာ၀တီ