စာေရးဆရာဘ၀ကို ေတာင့္တတဲ့ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း

ပုိ႔စ္တင္ခ်ိန္ - 2/13/2014 05:59:00 PM

(Written by: မင္းျမတ္စိုး (မလႈိင္))

“လြတ္လပ္ေရးရတဲ့ အခ်ိန္အထိေတာ့ က်ဳပ္ႏုိင္ငံေရး လုပ္ရဦးမွာပဲ၊ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးလို႔ ပါတီတိုက္ပြဲေတြ ျဖစ္တဲ့အခ်ိန္မွာ က်ပ္ကမပါခ်င္ဘူး။ ေဘးဖယ္ေနမယ္၊ သူမ်ားေတြလုပ္တာ ထုိင္ၾကည့္ၿပီး စာအုပ္ေရးမယ္”

အထက္ပါစကားကို ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ေမလ ၃ဝ ရက္ေန႔တြင္ ဖဆပလဌာနခ်ဳပ္၌ ျပဳလုပ္ေသာ သတင္းစာဆရာမ်ား အစည္းအေဝးတြင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကိုယ္တုိင္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ႏုိင္ငံေတာ္၏ အမ်ဳိးသားေရး၊ လြတ္လပ္ေရး၊ တုိင္းရင္းသား စည္းလံုးညီၫြတ္ေရး၊ ႏုိင္ငံႀကီးပြား တိုးတက္ေရးအတြက္ မိန္႔ခြန္းမ်ား ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ မိန္႔ခြန္းမ်ားစာအုပ္တြင္ မိန္႔ခြန္းေပါင္း ၆ဝ တိတိ ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ထိုမိန္႔ခြန္းမ်ားတြင္ ျမန္မာလိုေျပာမိန္႔ခြန္း ၅၁ ခု၊ အဂၤလိပ္လိုေျပာမိန္႔ခြန္း ကိုးခုတိတိျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ ေက်ာင္းသားမ်ားသမဂၢက ထုတ္ေဝေသာ အိုးေဝမဂၢဇင္းတြင္ အယ္ဒီတာ၊ နယူးဘားမား သတင္းစာတြင္ တြဲဖက္အယ္ဒီတာ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၿပီး စာေပေဆာင္းပါးမ်ား ေရးသားခဲ့ေၾကာင္း ဖတ္သိမိသည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ေရးသားခဲ့ေသာ စာေပေဆာင္းပါးမ်ား စုစုေပါင္း ၁၆ ပုဒ္ရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ရွစ္ပုဒ္၊ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ သုံးပုဒ္၊ ဥေယ်ာဇဥ္ သုံးပုဒ္၊ သဝဏ္လႊာ တစ္ပုဒ္၊ မိတ္ဆက္စာ တစ္ပုဒ္ ေရးသားသြားခဲ့သည္။ စာေပအမ်ဳိးအစား အေနႏွင့္ၾကည့္လွ်င္ အတၳဳပၸတိၱစာေပ၊ ႏိုင္ငံေရး၊ သမိုင္းစာေပ၊ ဘာသာေရး၊ လူမႈေရး၊ စစ္မက္ေရးရာ၊ စာေပသေဘာထားမ်ား ေရးသြားႏုိင္ခဲ့သည္။ ကေလာင္အမည္ကိုလည္း ပဲခူးကေဝ၊ အညာသားေလး၊ ေမာင္ေအာင္ဆန္း၊ သခင္ေအာင္ဆန္း၊ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း အမည္မ်ားႏွင့္ ေရးသားသြားခဲ့သည္။

ပထမဆံုးေရးသားသည့္ ေဆာင္းပါးမွာ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားဘဝက ေရးသားခဲ့သည္။ "Burma and Buddhism" ေဆာင္းပါးျဖစ္သည္။ ထုိေဆာင္းပါးကို ၁၉၃၅ ခုႏွစ္ထုတ္ ဂႏၳေလာကမဂၢဇင္းတြင္ အဂၤလိပ္လို ေရးသားခဲ့သည္။ ထိုေဆာင္းပါးေရးစဥ္က ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရး အေျခအေနသည္ ေခတ္ေျပာင္းကာလတစ္ခုျဖစ္သည္။ ထိုေခတ္လူငယ္မ်ားသည္ အျပဳသေဘာႏွင့္ ေခတ္ကိုထူေထာင္ရန္ အားသန္ၾကသည္။ လူငယ္အခ်ဳိ႕က ေခတ္ႏွင့္မညီေသာ ေရွးဓေလ့ထံုးစံ အယူဝါဒမ်ားကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလိုၾကသည္။ အခ်ဳိ႕လူငယ္မ်ားက ေရွး႐ိုးအတုိင္း လက္ခံက်င့္သံုးလိုၾကသည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက အစြန္းေရာက္လူငယ္မ်ားကို ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ တရားေတာ္တြင္ အေျဖရွိသည္ဟု တင္ျပသည္။ ဗုဒၶဘာသာ၏ အႏွစ္သာရမွာ ေဝဖန္ဆန္းစစ္၍ လက္ေတြ႕က်င့္သံုးနည္းရွိသည္။ ထိုနည္းမွာ ေကသမုတိၱသုတ္ေခၚ ကာလာမသုတၱန္လာ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ ေဟာၾကားခ်က္မ်ားျဖစ္သည္။ ထုိေဟာၾကားခ်က္မ်ားမွ အက်ဳိးရွိသည့္ အယူဝါဒ ဝိဘဇၨဝါဒကို လက္ခံၿပီး ႏုိင္ငံ၏လြတ္လပ္ေရးႏွင့္ တိုးတက္ႀကီးပြားေရး လုပ္ေဆာင္ရာမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံသားအားလံုး၏ တာဝန္ျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသားသြားခဲ့သည္။

ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ စာေပေဆာင္းပါးႏွစ္ပုဒ္မွာ ၁၉၃၅ ခုႏွစ္ ေမလႏွင့္ ဇူလိုင္လထုတ္ ဂႏၳေလာကမဂၢဇင္းပါ "Freedom of dress in schools" အဂၤလိပ္လိုေရး ေဆာင္းပါးမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုေဆာင္းပါးႏွစ္ပုဒ္ ေရးသားခဲ့ရျခင္းမွာ ဂႏၳေလာကမဂၢဇင္းပါ ဦးသန္႔၏ "From my school window" ေဆာင္းပါးကို ေခ်ပေရးသားျခင္းျဖစ္သည္။ ဦးသန္႔က ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ား ေက်ာင္းဝတ္စံုကို လြတ္လပ္စြာ ဝတ္စားသင့္ေၾကာင္း ေရးသားထားသည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ သူ႔ကြ်န္ဘဝ ေရာက္ရွိေနသျဖင့္ ေက်ာင္းသားလူငယ္မ်ား စည္းလံုးညီညြတ္ေရး၊ ေက်ာင္းစည္းကမ္း ႐ိုေသလုိက္နာတတ္သည့္စိတ္မ်ား သြင္းေပးရန္လိုသည္။ တူညီဝတ္စံုဝတ္သျဖင့္ စည္းလံုးမႈႏွင့္ ခ်စ္ခင္ရင္းႏွီးမႈစိတ္ဓာတ္ တိုးပြားေစသည္။ ျပည္တြင္းျဖစ္ဝတ္စံုကို ဝတ္သျဖင့္ ျပည္တြင္းစက္မႈလက္မႈ လုပ္ငန္းကို အားေပးရာေရာက္သည္။ ဆင္းရဲသားမိဘမ်ား ေက်ာင္းသားအတြက္ စရိတ္စက သက္သာေစသည္။ လြတ္လပ္စြာဝတ္ဆင္မႈက ဂုဏ္တုဂုဏ္ၿပိဳင္စိတ္၊ စိတ္ဝမ္းကြဲျပားမႈ အားေပးရာေရာက္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တူညီဝတ္စံုဝတ္ျခင္းကို အားေပးသင့္ေၾကာင္း ေဆြးေႏြးတင္ျပထားသည္။

ေနာက္စာေပေဆာင္းပါး ႏွစ္ပုဒ္မွာ ၁၉၃၅ ခုႏွစ္ ဇြန္လႏွင့္ ဩဂုတ္လထုတ္ သူရိယမဂၢဇင္းတြင္ ေရးသားခဲ့သည္။ လယ္ေဝးဦးဘရီက သူရိယမဂၢဇင္းတြင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏အဘိုး ဦးမင္းေရာင္သည္ စစ္ကဲဦးပုေလးက ဖမ္းဆီး၍ ကားစင္တင္သတ္ရွိေၾကာင္း ေဆာင္းပါးကို ျပန္လည္ရွင္းလင္း ေရးသားျခင္းျဖစ္သည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက မ်ဳိး႐ိုးစဥ္ဆက္ ေဆြမ်ဳိးမ်ားအေၾကာင္းကို ေဖာ္ျပၿပီး အဘိုးဦးမင္းေရာင္အား အဂၤလိပ္စစ္ ဘာရီတပ္သားမ်ားက ဖမ္းဆီးေခါင္းျဖတ္သတ္သည္မွာ မွန္ကန္ေၾကာင္း ေရးသားခ်က္မ်ားျဖစ္သည္။

“ေက်ာင္းသားဝတၱရား” ေဆာင္းပါးကို ၁၉၃၇ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ ၂၇ ရက္ေန႔ထုတ္ မႏၱေလးသူရိယ (အမ်ဳိးသားေန႔ အထူးစာေစာင္) တြင္ ေမာင္ေအာင္ဆန္း ဘီေအအမည္ႏွင့္ ေရးသားခဲ့သည္။ ေက်ာင္းသားမ်ားတြင္ ေက်ာင္းသားဝတၱရားမ်ားရွိသည္။ ထိုဆုိင္ရာ ဝတၱရားမ်ားကို ေက်ပြန္မွ လူျဖစ္ရက်ဳိးနပ္မည္။ ေက်ာင္းသားသည္ စာေမးပြဲေအာင္႐ုံႏွင့္ တာဝန္ေက်ပြန္မႈမရွိ၊ ေလာကေရး၊ ဓမၼေရးျပႆနာ အရပ္ရပ္ကို စိစစ္ေဝဖန္ ေျဖရွင္းတတ္သည့္ ပညာရရန္ ဆည္းပူးရမည္။ ကမၻာေပၚရွိ စာအုပ္အားလံုးသည္ ေလာကအေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိး ေရးသားထားသည္။ ထုိစာမွ စာေရးသူအာေဘာ္၊ ေရးရာေဒသ၊ ေရးသည့္အခ်ိန္ကာလကိုၾကည့္၍ ေဝဖန္ၿပီး ေလာကအလုပ္ဝတၱရားမ်ားတြင္ သံုးစြဲတတ္မွ စာတတ္အမွန္ျဖစ္သည္။ ပညာစစ္ကိုရရန္ လြတ္လပ္စြာ ေတြးေတာေျပာဆို ေဆြးေႏြးလုပ္ကိုင္လုိေသာစိတ္ ေမြးျမဴရမည္။ ပညာေရးကြ်မ္းက်င္သူမ်ားက (Academic Freedom) ပညာသင္ၾကားေရး လြတ္လပ္မႈ ေခၚဆိုသည္။ ကမၻာ့ရာဇဝင္ ေျပာင္းလဲေစသည့္ ရီေနဆန္ႏွင့္ ရီေဖာ္ေမးရွင္းေခၚ ေခတ္သစ္ဝါဒေလာက ဓာတ္ပညာျပန္႔ပြားရာ အေၾကာင္းရင္းျဖစ္သည္။ ဗုဒၶဘုရားရွင္၏ ကာလာမသုတၱန္ သေဘာတရားကို ေလ့လာရန္ေရးသည္။ အဓိကေရးသည္မွာ ေက်ာင္းသားမ်ားသည္ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရး တုိက္ပြဲမ်ားတြင္ ပါဝင္ရန္ စည္း႐ံုးလႈံ႔ေဆာ္ေရးသားထားသည္။

“ႏိုင္ငံေရးအမ်ဳိးမ်ဳိး” ေဆာင္းပါးကို ၁၉၄ဝ ျပည့္ႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလထုတ္ ဒဂုန္မဂၢဇင္းတြင္ သခင္ေအာင္ဆန္းအမည္ႏွင့္ ေရးသားခဲ့သည္။ ျမန္မာျပည္၏ ႏုိင္ငံေရး ရာဇဝင္ကိုၾကည့္လွ်င္ ႏုိင္ငံေရးဆိုသည္ကို မေတြ႕ရွိရ။ ႏုိင္ငံေရးကို ေလာကဓာတ္ အေၾကာင္းအရ ျမင္မွထင္မွ ဟုတ္သည္ထင္သည္။ ေလာကဓာတ္ကား အေၾကာင္းအက်ဳိးတည္းဟူေသာ တရားႏွစ္ပါးမွေပၚ၏။ အက်ဳိးရွိလွ်င္ အေၾကာင္းရွိရမည္။ အေၾကာင္းရွိလွ်င္ အက်ဳိးေပၚရမည္။ ဤသည္တုိ႔ကား ေလာကဓာတ္၏ အေျခခံတရားမ်ားျဖစ္သည္။ ထုိတရားမ်ားသည္ ဗုဒၶဘုရားရွင္၏ အေျခခံတရားမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုတရားမ်ားသည္ ဗုဒၶဘုရားရွင္၏ အေျခခံတရားမ်ားျဖစ္သည္။ စူးစမ္းဆင္ျခင္တတ္သည့္ဉာဏ္၊ ထြင္းေဖာက္ႏိုင္သည့္ဉာဏ္၊ ထက္ျမက္ေသာဉာဏ္၊ နက္နဲေသာဉာဏ္တို႔သည္ ကမၻာႀကီး၏ အလံုးစံုကို အႏုလံု၊ ပဋိလံုဆင္ျခင္သည့္ အခါအေၾကာင္း အက်ဳိးအရင္းခံ တရားႏွစ္ပါး ထြက္ရွိလာသည္။

ႏိုင္ငံေရးသည္ လူမႈသူမႈကိစၥ အားလံုးျဖစ္သည္။ လူသည္လူလိုလုပ္ရန္ ႀကိဳးစားအထေျမာက္သည္။ လူႏွင့္တိရစၦာန္ ကြဲျပားမႈတြင္ လူသည္ထြင္းတတ္သည္။ အစြမ္းျမႇင့္တတ္သည္။ အရည္အခ်င္းျမင့္သည္။ ထုိအရည္အစြမ္းမွာ အသိဉာဏ္ပင္ျဖစ္သည္။ လူ၏အသိဉာဏ္ျဖင့္ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ပိုမို႐ႈပ္ေထြးလာေသာအခါ ႏုိင္ငံေရးတည္းဟူေသာ လူပင္မတရား ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။ လူမႈျပႆနာမ်ားကို လူခ်င္းညိႇႏႈိင္းမရ၊ စည္းမဲ့ကမ္းမဲ့ ျဖစ္လာေသာအခါ အစိုးရတစ္ရပ္ ျဖစ္လာရသည္။ လူေတြတရားမေစာင့္၍ အစိုးရျဖစ္ေပၚလာသည္။ လူေတြသာ တရားေစာင့္ႏုိင္လွ်င္ အစိုးရရွိေတာ့မည္ မဟုတ္ဟုေရးသည္။ ပုဂၢလိက ပစၥည္းပိုင္ဆုိင္မႈေၾကာင့္ လူတန္းစားမ်ား ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။ ထုိေလာဘေၾကာင့္ နယ္ခ်ဲ႕စနစ္ ေပၚေပါက္လာပံုကို ေရးသည္။

“ကမၻာစစ္ႏွင့္ဗမာ” ေဆာင္းပါးကို နဂါးနီစာေစာင္တြင္ သခင္ေအာင္ဆန္းအမည္ႏွင့္ ေရးခဲ့သည္။ နယ္ခ်ဲ႕စနစ္ေၾကာင့္ စစ္ျဖစ္ရေၾကာင္းကိုေရးသည္။ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးအတြက္ အဓိကလက္နက္မွာ တုိင္းရင္းသားစည္းလံုးညီၫြတ္ေရးႏွင့္ လူတန္းစားအားလံုး စည္းလံုးညီၫြတ္ေရးပင္ျဖစ္သည္ဟု ေရးသည္။ “ဗမာ့လြတ္လပ္ေရး အေရးေတာ္ပံု” ေဆာင္းပါးကို ၁၉၄၃ ခုႏွစ္ ဩဂုတ္လ ၁ ရက္ေန႔ အထူးထုတ္ ဗမာ့ေခတ္သတင္းစာတြင္ ေရးသည္။ ေဆာင္းပါးတြင္ တုိ႔ဗမာအစည္းအ႐ုံးဝင္ သခင္ျဖစ္လာၿပီး ဂ်ပန္ေခတ္အထိ လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈ အေၾကာင္းမ်ားကို ေရးသည္။ ထူးျခားသည့္ အေၾကာင္းအရာမွာ တကၠသိုလ္မ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အစည္းအေဝးျပဳလုပ္စဥ္ သခင္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ ပညာမင္းႀကီး ေအကင္းဘဲလ္တို႔ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ အစည္းအေဝးအၿပီးတြင္ ကင္းဘဲလ္က သခင္ေအာင္ဆန္းကို သူ႔ကားႏွင့္ တင္ေခၚခဲ့သည္။ ကင္းဘဲလ္က “ယခုျဖစ္ေနသည့္ စစ္ပြဲတြင္ အဂၤလိပ္တုိ႔အား အကူအညီေပးရန္” တုန္ယင္ေသာအသံျဖင့္ အကူအညီေတာင္းသည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက “အဂၤလိပ္ဓနရွင္စနစ္ကို ၿပိဳပ်က္ရန္သာ ကြ်ႏု္ပ္လုပ္ရမည္” ျဖစ္ေၾကာင္း ျပန္ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ လြတ္လပ္ေရး သံမဏိစိတ္ဓာတ္ကို ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္။

“ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ ကိုယ္ေရးအတၳဳပၸတိၱ” ကိုယ္တုိင္ေရးေဆာင္းပါးတြင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္၏ဇာတိ၊ မ်ဳိး႐ိုးအစဥ္အဆက္၊ ေက်ာင္းသားဘဝ၊ သူ၏ဓေလ့စ႐ိုက္၊ အယူအဆ၊ အယူဝါဒေတြးေခၚ ေျမာ္ျမင္ပံုမ်ားကို ေရးသားခဲ့သည္။ ဦးဘေသာင္းတည္းျဖတ္ေသာ “ေသနဂၤဗ်ဴဟာ စစ္သမုိင္းႏွင့္ ဗ်ဴဟစကၠိပ်ဳိ႕” စာအုပ္တြင္ ဥေယ်ာဇဥ္စာ ေရးသားေပးခဲ့သည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ စစ္ပညာႏွင့္ပတ္သက္၍ ေလ့လာအားေကာင္းမႈကို ေတြ႕ရသည္။ ျမန္မာတို႔၏စစ္ဗ်ဴဟာ၊ ေခါမ၊ ေရာမ၊ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ား၏ စစ္ဗ်ဴဟာ၊ တ႐ုတ္စစ္သူႀကီး ဆြန္ဇူး၏ ေသနဂၤစစ္ဗ်ဴဟာက်မ္းကို စာေတြ႕လက္ေတြ႕ ႏႈိင္းယွဥ္ေရးသားမႈကို ေတြ႕ရွိရသည္။

ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၁၃ ရက္ေန႔တြင္ သက္ရွိထင္ရွားရွိေနပါက အသက္ ၉၉ ႏွစ္ထဲ ေရာက္ရွိေနၿပီျဖစ္သည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကား အမ်ဳိးသားေရး၊ ႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရး၊ တုိင္းရင္းသားစည္းလံုးညီၫြတ္ေရး၊ ႏုိင္ငံတုိးတက္ႀကီးပြားေရး အလိုရွိေသာ ႏိုင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းတစ္ေယာက္ ျဖစ္ခဲ့သည္။ သူ႔လိုလူကား ယေန႔အထိ အစားထိုး မရေသးပါတကား။

စာကိုး - ျမဟန္၏ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းစာေပ လက္ရာ (၁၉၉၈)
Eleven Media Group