AIDS ႏွင့္ ကမၻာ (၈)

ပုိ႔စ္တင္ခ်ိန္ - 2/08/2014 08:02:00 PM

အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာ ႐ႈေထာင့္ကေနၿပီး AIDS ေရာဂါ ကူးစက္မႈကို သံုးသပ္မယ္ဆိုရင္ ၁၉၈၉-၉၀ မွာ AIDS ဟာ ကမၻာေပၚမွာ ဘယ္ေနရာမွ မက်န္ ေထာင့္စံုေရာက္ေနပါၿပီ။ အစက အာဖရိက၊ အေမရိကနဲ႔ အေနာက္ ဥေရာပမွာ “ခဲ” ၿပီး ေနတာေတြ႕ရတယ္။ အာရွမွာ သိပ္မရွိဘူး။ အခုဆိုရင္ေတာ့ AIDS ဟာ အာရွတိုက္မွာ ေျခကုတ္ေကာင္းေကာင္း ရသြားၿပီ။ ၁၉၉၀-၉၃ ခုႏွစ္ေတြအတြက္ ေျပာရရင္ေတာ့ ေျခကုတ္ရရံု မကေတာ့ဘဲ တစ္မုဟုတ္ခ်င္း ပြားလာလိုက္တာ အာဖရိကတိုက္ကို အမီလိုက္ေနသလို ျဖစ္ေနပါၿပီ။

အထူးသျဖင့္ ထိုင္း-ျမန္မာ နယ္စပ္၊ ျမာမာနဲ႔ ေရႊႀတိဂံ နယ္စပ္ ေနရာမွာဆိုရင္ အတားအဆီး မရွိ တိုးေနတယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းရတယ္။ ကြင္းဆင္း စာရင္းေကာက္မႈကို တိက်စြာ မလုပ္ႏိုင္ေသးလို႔သာ တိက်ကိန္းဂဏန္းကုိ မေျပာႏိုင္တာ။ အဲဒီေနရာေတြကလည္း မူးယစ္ေဆးဝါး (နံပါတ္ဖိုး) ရလြယ္တဲ့ ေနရာဆိုေတာ့ ထပ္ဆင့္ ျပန္ပြားမႈတြင္ ဘယ္ေလာက္တာသြားမယ္ဆိုတာ လြယ္လြယ္ပဲ စဥ္းစားလို႔ ရပါတယ္။ ျမန္မာမွာဆိုရင္ ရွိဆဲနဲ႔ ပြားႏႈန္းကုိ ထည့္တြက္ၿပီး ရတဲ့ ခန္႔မွန္း ဂဏန္းကေတာ့ သကၠရာဇ္ ၂၀၀၀ မွာ ျမန္မာရွိ HIV ပိုး ရွိေနသူဟာ အေမရိကန္ႏွင့္ ထပ္တူထပ္မွ်ေလာက္ ရွိမွာတဲ့။

ေတာင္အေမရကနဲ႔ ကရိဘီယံ (Caribbean) ကြ်န္းစုေတြမွာ ဆိုရင္ေတာ့ ကူးစက္ျမန္ႏႈန္းမ်ိဳးနဲ႔ ျဖစ္ေနလုိ႔ အေျခအေန တကယ္ဆိုးေနၿပီ။ ေျမာက္ အေမရက၊ အေနာက္ဥေရာပနဲ႔ ၾသတေၾတးလ် နီးနီး ဆိုးတာပဲလို႔ ေျပာၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕ေနရာမွာ ဆိုရင္ ဒီတုိင္းျပည္ေတြထက္ ပိုဆိုးတယ္တဲ့။ ဒီေတာ့ AIDS ေရာဂါဟာ တစ္ကမၻာလံုးနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ ကမၻာ့ကပ္ေရာဂါႀကီး ျဖစ္သြားၿပီ။

ဒီလုိ AIDS ျပန္႔ပြားမႈ ျပႆနာႀကီးကို အခ်ိန္လိုက္ ပိုင္းၿပီး သုံးသပ္ရင္ ျမင္ႏိုင္တာကေတာ့ ဒီ “ကူးစက္ျပန္႔ပြားမႈ” ႀကီးကို အခ်ိန္ ကာလအလိုက္ ၃ ပုိင္း ပိုင္းလို႔ရတယ္။ ဒီအပိုင္းေတြကလည္း သမုဒၵရာက ဒီေရလႈိင္းႀကီးလို တစ္လႈိင္းၿပီး တစ္လိႈင္း ဆက္တိုက္လာခံတယ္။ ပထမ ဦးဆံုးကလကေတာ့ AIDS ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဟာ လေတြထဲမွာ တရိပ္ရိပ္ ပြားမ်ား ကူးစက္ခဲ့တဲ့ ကာလအပိုင္း ျဖစ္တယ္။ လူေတြမွာ ဘာမွ လကၡဏာ မရွိလို႔ မသိခဲ့ ၾကဘူး။ ေရာဂါရဲ႕ ျပတ္သား ထင္ရွားတဲ့ လကၡဏာေတြဟာ ပိုးကိုယ္တြင္းေရာက္ၿပီး ၅ ႏွစ္နဲ႔ ၁၀ ႏွစ္အတြင္းမွ သိသာလာတာ။

ဒီ ၅-၁၀ ႏွစ္အတြင္း မွာေတာ့ ပိုးဝင္ၿပီး ျဖစ္ေပမယ့္ အျပင္ပန္းအားျဖင့္ေတာ့ လူေကာင္းလိုပဲ ေနၾကမွာ ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလူေတြကို “တိုင္းဗံုး” (time bomb) လို႔ ယူဆရမွာပါ။ သူတို႔ကိုယ္တိုင္ အခ်ိန္တန္ရင္ AIDS ေရာဂါျဖစ္ၿပီး ေသၾကရမယ္။ မေသခင္အတြင္းမွာ သူတို႔ကေန တစ္ပါးသူေတြကုိ ကူးစက္ျပန္႔ပြားႏိုင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကမၻာမွာ AIDS အေျခအေန ဘယ္လိုရွိသလဲလို႔ ခန္႔မွန္းခ်င္ရင္ ေရာဂါတကယ္ ျဖစ္ေနသူေတြပါမက AIDS ပိုး ဝင္ၿပီးသူ အေရအတြက္ကိုလည္း ထည့္ၿပီး စဥ္းစားဖို႔ လိုလိမ့္မယ္။

ကိန္းဂဏန္းအရ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ (အထက္မွာလည္း တင္ျပၿပီးတဲ့ အတိုင္း) AIDS ေရာဂါရွိသူေရာ ပိုးဝင္ၿပီး ျဖစ္ေနသူေရာ ေပါင္းလုိက္ရင္ ကမၻာမွာ ၁၉၈၀-၁၉၈၅ ခုအတြင္းမွာ ၇၀၀၀၀ (ခုႏွစ္ေသာင္း) ရွိတယ္။ ၁၉၈၆-၁၉၈၈ မွာ ၃၀၀၀၀၀ (သံုးသိန္း) ရွိတယ္။ ၁၉၈၉-၁၉၉၁ အတြင္းမွာေတာ့ ၇ သိန္း အထိ တက္သြားမယ္လို႔ တြက္ခ်က္လို႔ ရတယ္။ ၁၉၉၁ အဆံုးမွာေတာ့ ၁.၁ သန္း ရွိမယ္တဲ့၊ ၁၉၉၃ အဆံုးမွာ ၁၃ သန္း ရွိတယ္။

ဒုတိယ ကာလလိႈင္းကေတာ့ AIDS ေရာဂါ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ျဖစ္လာတဲ့ အပိုင္းပဲ။ ဒါကေတာ့ ဒုတိယ အဆင့္အေနနဲ႔ ၁၉၈၂ ေလာက္က စၿပီး AIDS ေရာဂါလို႔ မယ္မယ္ရရ သိလာၾကၿပီး ေရာဂါ ကူးစက္မႈႀကီးဟာ အရွိန္အဟုန္နဲ႔ ျပန္႔ပြားတဲ့ ျဖစ္ရပ္ပဲ။

တတိယ “ကူးစက္မႈလိႈင္း” ကေတာ့ နည္းနည္း က်ယ္ဝန္းတဲ့ ကိစၥပါ။ လူေတါ ရုတ္တရက္ စဥ္းစားမိၾကမွာ မဟုတ္တဲ့ ကိစၥပါ။ အဓိကအားျဖင့္ AIDS အေပၚ လူအဖြဲ႕ အစည္းနဲ႔ ကမၻာရွိ တုိင္းျပည္ေတြျမင္ပံု အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚခဲ့တာပါ။ ေရာဂါ သက္သက္နဲ႔ ဆိုင္တဲ့ ကိစၥခ်ည္း မဟုတ္ေတာ့ပဲ လူမႈေရး၊ လူမႈ ဆက္ဆံေရး ဘက္ကိုပါ ေရာက္သြားခဲ့တယ္။ ဒီျဖစ္ရပ္ အရင္းခံ အေၾကာင္းကေတာ့ မသိနား မလည္မႈမွ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ေၾကာက္ျခင္း တရားပါပဲ။ အရင္ သမိုင္းဝင္ ကပ္ေရာဂါေတြမွာလည္း ဒီေၾကာက္ျခင္း တရား လူေတြအေပၚ ဘယ္လို လႊမ္းမိုးခဲ့တယ္ဆိုတာ ျမင္ခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ အခု AIDS မွာလည္း ဒီလိုပါပဲ။

AIDS နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အတည္မျပဳရေသးတဲ့ သတင္းေတြ၊ အေျခအျမစ္ မရွိတဲ့ ေကာလာဟလေတြေၾကာင့္ မဆင္မျခင္ ေၾကာက္ၾကၿပီး ေတြးေခၚ သံုးသပ္မႈေတြမွာ အျမင္မမွန္ေတာ့ပဲ အလြန္အကြ်ံေတြ ျဖစ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဥပမာဆိုရင္ AIDS ေရာဂါပိုးရွိတဲ့ လူကို ထိမိရံုနဲ႔ ေရာဂါကူးတယ္လို႔ ယူဆေနၾကတယ္။  ဒီလို ခံယူခ်က္ ရွိမရွိ ေမးျမန္းေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါမွာ ေမးျမန္းခံရသူအနက္ ၁၀% မွ ၃၀% တို႔ဟာ လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္ရံု၊ ဘတ္(စ)ကား အတူတူစီးရံု၊ အလုပ္အတူတူ လုပ္ရံုနဲ႔ AIDS ေရာဂါ ကူးစက္ႏိုင္တယ္လုိ႔ ယံုၾကည္ၾကတယ္။

ဒီေတာ့ မဖြယ္မရာေတြ ျပဳမူကုန္ၾကတယ္၊ ျဖစ္လာၾကတယ္။ လူေတြဟာ AIDS ေရာဂါရွင္ေတြ အေပၚ ညႇာတာစိတ္ကင္းမဲ့စြာ ဆက္ဆံၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရာဂါရွင္ေတြဟာ ေရာဂါဆိုးႀကီးရဲ႕ ဖိစီးမႈဒဏ္ကုိ ခံရတဲ့အျပင္ လူ႕အခြင့္အေရးနဲ႔ လူ႕သိကၡာပါ ဆံုး႐ံႈးခဲ့ၾကရတယ္။ အလုပ္အကိုင္အေရး၊ ပညာသင္ၾကားေရး၊ အိမ္ငွားမႈကိစၥမ်ား ခရီးသြားလာေရးတို႔မွာပါ ထိခိုက္ခဲ့တယ္။ လူ႕ေလာကမွာ ေနစရာမရွိေလာက္ေအာင္ပါပဲ။ ေၾကကြဲစရာ ျဖစ္ရပ္ကေလး တစ္ခုကေတာ့ ၾသစေၾတးလ်မွာ ျဖစ္ခဲ့တယ္။

ကေလးငယ္မေလး တစ္ေယာက္ဟာ ၈ ႏွစ္အရြယ္မွာ AIDS ေရာဂါ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဒီလို AIDS ေရာဂါ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ သိရတာနဲ႔ ဒုကၡအမ်ိဳးမ်ိဳး စေတာ့တာပဲ။ သူက သြားႏိုင္ လာႏုိင္ပါ။ ဒါေပမယ့္ သူ႕ကို ေက်ာင္းက လက္မခံေတာ့ဘူး။ အတန္းထဲက ကေလးေတြကလည္း ေဆးေဖာ္ေၾကာဘက္ မလုပ္ဘူး၊ စကားမေျပာဘူး၊ အထိမခံဘူး၊ လံုးဝ ပယ္ထားလုိက္ၾကတယ္။ ေနာက္ဆံုး ေက်ာင္းမတက္ရဘူးလို႔ ေက်ာင္းအာဏာပိုင္ေတြက တားျမစ္လိုက္တယ္။ မိဘနဲ႔ မိသားစု အားလံုးကလည္း အိမ္နီးနားခ်င္းနဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္က ပယ္ၾကတယ္။

ကေလးနဲ႔ မိသားစုပါ အလြန္တရာမွ စိတ္ဆင္းရဲ၊ လူဆင္းရဲ ျဖစ္ၾကၿပီး အဲဒီေနရာမွာ မေနႏိုင္တဲ့အထိ ျဖစ္သြားတယ္။ ဒါနဲ႔ နယူးဇီလန္ျပည္ကုိ ေျပာင္းသြားၿပီး၊ ၿမိဳ႕ကေလးတစ္ၿမိဳ႕ရဲ႕ ေတာပိုင္းမွာ သြားေနၾကတယ္။ ၁၉၈၉ မွာဆိုရင္ အဲဒီေနရာမွာ ေနတာ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ ရွိသြားၿပီ ကေလးကေတာ့ အေျခအေနေကာင္းေနဆဲပဲ လႈပ္ရွားသြားလာႏိုင္ရံု မကေသးဘဲ ျမင္းေတာင္ စီးေနႏိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ၁၉၉၃ ခုထဲမွာ ဆံုးသြားရွာတယ္။ AIDS ေၾကာင့္ သူ႔ခမ်ာမွာ လူမေသခင္က ဘဝဆံုးသလို ျဖစ္ေနၿပီး မိဘေတြမွာလည္း အေျခပ်က္ၿပီး စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးနဲ႔ စိတ္ဓာတ္ပါ ဆံုး႐ႈံးမႈေတြ အျပည့္နဲ႔ ျဖစ္သြားရတယ္။ ဒါဟာ တရားမဲ့စြာ မမွန္မကန္ဘဲ လူ႕အခြင့္အေရးကို ဆံုးေစခဲ့တဲ့ အျပင္ ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးမွာလည္း အႀကီးအက်ယ္ အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္တယ္။

ေဒါက္တာ ေဒၚျမင့္ျမင့္ခင္ ေရးသားေသာ “လူတိုင္းအတြက္ ထုိးတဲ့ ေခါင္းေလာင္း” စာအုပ္မွ ျပန္လည္ေရးသား ေဖာ္ျပထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

HIV Information for Myanmar