AIDS ႏွင့္ ျမန္မာ (၃)

ပုိ႔စ္တင္ခ်ိန္ - 2/22/2014 11:03:00 PM

အဓိကတာဝန္ကေတာ့ က်န္းမာေရး ပညာေပးလုပ္သူေတြ အေပၚမွာ ရွိတယ္။ AIDS ေရာဂါအတြက္ ေျပာရရင္ေတာ့ က်န္းမာေရး ပညာေပးမႈဟာလည္း တာဝန္သိသူ လူတိုင္းရဲ႕ တာဝန္ပါ။ အခ်ိဳ႕ေနရာ အခ်ိန္ကာလမွာ ဆိုရင္ ဆရာဝန္ စသည့္ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္မ်ား မသံုးပါ။ ရုိးရုိးလူတန္စားထဲက လူေတြကုိ သံုးတာ က်န္းမာေရး အသိေပးမႈမွာ ပိုထိေရာက္ပါတယ္။ ကာယခံရွင္မာ်းျဖစ္တဲ့ AIDS ေရာဂါရွိသူ HIV ပိုး ရွိၿပီးသူမ်ားနဲ႔ မူးယစ္ေဆး စြဲသူမ်ားကို ခ်ဥ္းကပ္ၿပီး အသိေပးရာမွာ ဘဝတူ သာမနလူတို႔ရဲ႕ တင္ျပခ်က္မ်ားကုိ ပိုမိုလက္ခံတာကုိ စိတ္ဓာတ္စစ္ဆင္းေရးဆိုင္ရာ ေလ့လာစူးစမ္းမႈေတြမွာ ေတြ႕ထားရတယ္။

ဒီပညာေပးမႈဟာလည္း လူ၊ ေငြ၊ အခ်ိန္ အလြန္တရာမွ လိုမည္ျဖစ္ေတာ့ အဘက္ဘက္က ဝိုင္းၿပီးလုပ္ၾကရမွာသာ မ်ားမ်ားလုပ္ေလ ေကာင္းေလပဲ။ AIDS အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာေတါကုိလည္း နည္းမ်ိဳးစံုသံုးၿပီး မ်ားမ်ားနဲ႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျဖန္႔ခ်ိရမွာပဲ။ က်န္းမာေရးဌာနမွ လုပ္ရမယ္ဆိုတဲ့ အယူဝါဒကို စြန္႔ရလိမ့္မယ္။ ဒီေတာ့ အစိုးရပိုင္း ဆိုရာဌာနေတြကိုခ်ည္း အားမကိုးဘဲ ျပင္ပ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ျပင္ပ ေစတနာ့ဝန္ထမ္း အသင္းအပင္းမ်ားရဲ႕ ကူညီပံ့ပိုးမႈကုိ ရယူဖို႔ သိပ္လိုပါတယ္။ ၁၉၉၃ မွာဆိုရင္ ျမန္မာမွာ AIDS ျပႆနာဟာ အလြန္တရာမွ ႀကီးမားေနပါၿပီ၊ ေပါ့ေသးေသး မဟုတ္ပါ။ စုစည္း ဆြဲေဆာင္လုိ႔ရတဲ့ အင္အားစု အားလံုးကုိ သံုးရမယ့္ အေျခအေနပါ။

ျမန္မာမွာ AIDS ျပန္႔ပြားမႈကေတာ့ အခုေလာေလာဆယ္ “ပြင့္” ၿပီး ဖြံ႕ၿဖိဳးလာတဲ့ ကခ်င္ျပည္နယ္နဲ႔ အျခားစီးပြားေရး ၿမိဳ႕မ်ား (သပမာ မိုးေကာင္း၊ မႏၱေလး၊ မိုင္းရွဴး) မွာ ပိုဆိးမွာ ျဖစ္တယ္။ ဒီေနရာေတြမွာ ျပည့္တန္ဆာဦးေရဟာ တိုးေနပါတယ္။ တိုးတာမွ ဒီေရလိႈင္းပမာလို႔ေတာင္ ဆိုရမွာ။ တည္းခိုခန္းေတြ ဝင္စီးလုိက္လို႔ ျပည့္တန္ဆာ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္နဲ႔ “ေခါင္း” ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ ဖမ္းမိတယ္ဆိုတဲ့ သတင္းေတြဟာ စိတ္ညစ္စိတ္ပ်က္ဖြယ္ ေကာင္းေလာက္ေအာင္ ခဏခဏ ပါေနပါတယ္။ ျပည္ပ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံ (ဥပမာ မေလးရွား) မွာဆိုလည္း ခိုးဝင္သူ ျမန္မာ ျပည့္တန္ဆာ ဘယ္ေရြ႕ဘယ္မွ်ေတြ႕ၿပီး၊ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ HIV ပိုး ရွိေနၿပီဆိုတာ သူတို႔ သတင္းစာေတြ ထဲမွာ ေခါင္းစဥ္စာလံုးမည္းႀကီးေတြနဲ႔ ပါေနပါၿပီ။

အထက္တစ္ေနရာမွာ ေဖာ္ျပတဲ့အတိုင္း ျမန္မာဟာ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ ထုိင္းႏုိင္ငံကို အမီလိုက္ေနတယ္လို႔ ဆိုရမွာပါ။ မီလည္း မီလုမီခင္ ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ကာကြယ္ေရး ပညာေပးကိစၥရပ္မွာေတာ့ “ထိုင္း” နဲ႔ မယွဥ္ေလာက္ေအာင္ ေႏွးေကြး အားနည္းေနပါတယ္။ ဒီအတိုင္းသာဆိုရင္ ေနာက္ ၅ ႏွစ္နဲ႔ ၁၀ ႏွစ္ေလာက္မွာ ျမန္မာမွာ AIDS ေရာဂါရွင္ေတြ ထင္ရွားေပၚလြင္စြာ မ်ားျပားၿပီး ကုသမႈ ဆိုင္ရာမွာပင္ အၾကပ္ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ လူညြန္႔တံုး မ်ဳိးဆက္ကို ညႇိဳးႏြမ္းေစတဲ့ အႏၱရာယ္ႀကီးမို႔ ယခု လုပ္ေနၾကတဲ့ ႀကိဳးပမ္းမႈထက္ အဆမ်ားစြာ လုပ္ဖို႔ လိုပါမယ္။ လူတိုင္းလူတိုင္းရဲ႕ ကူညီမႈကိ မရအရ ယူရမယ့္ အေျခအေနပါ။ လက္ပိုက္ၿပီး ၾကည့္ေနမယ္၊ ခပ္ေပါ့ေပါ့ အရွိန္ေႏွးေႏွးနဲ႔ လုပ္ေနရင္ေတာ့ ေၾကကြဲဝမ္းနည္း ယူႀကံဳးမရ ျဖစ္ရမွာပါ။ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈနဲ႔ စီးပြားေရး အေျခအေန ဘယ္ေလာက္ တိုးတက္လာေပမယ့္ ဒီတိုးတက္မႈေတြကုိ AIDS က အေဟာသိကံျဖစ္ေအာင္ လုပ္သြားမွာပါ။

အခုဘယ္လို လုပ္ေနၾကလဲ၊ ပထမဦးဆံုး ဘယ္သူ ဘယ္အုပ္စုဟာ ဒီလို ပညာေပးသတင္းေတြ အလိုဆံုးလဲ၊ တစ္နည္းဆိုရင္ AIDS ရႏုိင္ဖို႔ရာ အေကာင္းဆံုးေသာ အုပ္စုဟာ ဘယ္သူေတြလဲ။ ဒီသူေတြကုိ ဦးစားေပးၿပီး လုိအပ္တဲ့ ပညာကို ေပးရမယ္။ (ဥပမာ အကာအကြယ္ ကြန္ဒြန္ သံုးရန္) ေနာက္တစ္ဆင့္က ဘယ္ေနရာမွာ ဘယ္နည္းကိုသံုးၿပီး ပညာေပးမလဲ။ လူပံုလယ္မွာ ေဆြးေႏြးလို႔ေတာ့ မရေပမယ့္ AIDS ကာကြယ္မႈအတြက္ေတာ့ အေရႀကီးတဲ့ ကိစၥေတြကုိ ေျပာျပရေအာင္အတြက္ အုတ္ေအာ္ေသာင္းတင္း မျဖစ္ေစဘဲ ေျပာျပႏိုင္တဲ့ အခ်ိန္အခါနဲ႔ ေနရာကို ေရြးရမယ္။

ဒါေၾကာင့္ AIDS ေရာဂါ ပညာေပးမႈကို ဦးစားေပးၿပီး လုပ္ရမယ့္ အုပ္စုကေတာ့ “ကာလသားေရာဂါ ဌာန” က လူနာမ်ားနဲ႔ မူးယစ္ေဆးထိုးသူမ်ားလို႔ သတ္မွတ္လိုက္တယ္။ ဒါကိုလည္း ရန္ကုန္နဲ႔ မႏၱေလးၿမိဳ႕ႀကီး ၂ ၿမိဳ႕မွာ စလုပ္တယ္။ ကြန္ဒြန္ သံးဖို႔ရာ ႏႈိးေဆာ္အားေပးမႈကိုေတာ့ ကာလသားေရာဂါဌာန လာသူေတြနဲ႔ မူယစ္ေဆးထိုးသူမာ်းရဲ႕ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး စခန္းမ်ားမွာ လုပ္ေနၾကတယ္။

AIDS ကာကြယ္ေရး အတြက္ေတာ့ ျမန္မာမွာလည္း အျခားႏိင္ငံမ်ားနည္းတူ AIDS အတြက္ စီမံကိန္းေတြေရးဆြဲၿပီး လုပ္ကိုင္ေနၾကပါတယ္။ ကမၻာရွိ AIDS စီမံခ်က္ေတြ အားလံုးရဲ႕ ဦးတည္ခ်က္ေတြကေတာ့ AIDS ေရာဂါအေၾကာင္း သိသင့္စရာေတြကုိ သိေစၿပီး ပညာေပးျခင္း၊ AIDS မရေအာင္ ကိုယ္ကိုယ္တုိင္ ဘယ္လိုကာကြယ္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္တယ္ ဆိုတာေတြနဲ႔ အျခားသူမ်ားကို AIDS ဘယ္လို ကာကြယ္ရမယ္ဆိုတာေတြကုိ ထပ္ဆင့္ ပညာပြားေပးဖို႔ပဲ ျဖစ္တယ္။ အျပည္ျပည္ရွိ ဒီ AIDS စီမံခ်က္အားလံုးဟာ ကမၻာ့ က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ “ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ AIDS ေရာဂါစီမံခ်က္” (Golbal Programme on AIDS) နဲ႔ ဆက္သြယ္ၿပီး လုပ္ၾကတယ္။

ဒီကမၻာ့အဖြဲ႕ႀကီးကလည္း AIDS တိုက္ဖ်က္ေရး စနစ္မ်ား၊ နည္းပရိယာယ္မ်ားနဲ႔ လမ္းညႊန္မႈမ်ား ေပးၿပီး တစ္ကမၻာလံုးရွိ AIDS ကာကြယ္ေရး ႀကိဳပမ္းမႈမ်ား ေျပလည္ ေခ်ာေမြ႕ေစရန္အတြက္ ညႇိႏႈိင္းမႈမ်ား လုပ္ေပးတယ္။ ဒီလုိလုပ္ရတာကလည္း AIDS ဟာ ကမၻာႀကီး တစ္ခုလံုးရဲ႕ ျပႆနာျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ပဲ။ AIDS ပေပ်ာက္ဖို႔ အတြက္က တုိင္းျပည္တစ္ျပည္ထဲမွာ ေပ်ာက္သြားလို႔ ၿပီးတာမွ မဟုတ္ဘဲ၊ တစ္ကမၻာလံုးမွာ ေပ်ာက္မွသာ ျဖစ္မွာ။

ျမန္မာမွာ ၁၉၈၉ ေဖေဖာ္ဝါရီလထဲမွာ AIDS အတြက္ စီမံခ်က္ စတင္ခ်မွတ္ၿပီး ေနာက္တစ္ဆင့္ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မွာ “တာလတ္” စီမံခ်က္ ဆြဲခဲ့တယ္။ ေဇာက္ခ်ၿပီးလုပ္တဲ့ လုပ္ဆာင္ခ်က္ေတြကေတာ့ ေရာဂါအေၾကာင္း ပညာေပးေရးပဲ။ ဒါကုိလည္း အထူးအႏၱရာယ္ရွိတဲ့ အုပ္စုျဖစ္တဲ့ မူးယစ္ေဆးထိုးသူမ်ားနဲ႔ ကာလသားေရာဂါသည္မ်ားကို အထူးအသားေပးၿပီး လုပ္ၾကမယ္။ ေရာဂါထိန္းထားေရးအတြက္ လိုအပ္တဲ့ ကြင္းဆင္းေလ့လာ စစ္ေဆးမႈမ်ားကုိလည္း စန္စ္တက်လုပ္ဖို႔ စီစဥ္ထားတယ္။ ေဆးထိုးအပ္နဲ႔ အျခားခြဲစိတ္ကိရိယာမ်ား ပိုးစင္မႈကုိ အေလးေပးၿပီး ေဆာင္ရြက္ၿပီး မလိုဘဲနဲ႔ ေဆးထိုးမႈ မလုပ္ရန္ လႈံ႕ေဆာ္ျခင္းမ်ားကိုလည္း လုပ္ၾကမယ္။ ဒီလုပ္ငန္းေတြကုိ ထိေရာက္စြာ လုပ္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ က်န္းမာေရးလုပ္သားနဲ႔ အျခားသူေတြကို ေလ့က်င့္ေပးမႈကုိ ျပည္တြင္းျပည္ပမွာ လုပ္ဖို႔ရာ အစီအစဥ္မ်ား ရွိပါတယ္။

ေဒါက္တာ ေဒၚျမင့္ျမင့္ခင္ ေရးသားေသာ “လူတိုင္းအတြက္ ထုိးတဲ့ ေခါင္းေလာင္း” စာအုပ္မွ ျပန္လည္ေရးသား ေဖာ္ျပထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

HIM