အႂကြင္းမဲ့တန္ဖိုးစံ – ဒီမိုကေရစီ (၃)

ပုိ႔စ္တင္ခ်ိန္ - 1/05/2014 09:30:00 AM

ဓာတ္ပံု – ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကာလ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ မဲ႐ုံတ႐ုံ၌ မဲေရတြက္ေနစဥ္ (ဓာတ္ပုံ – Reuters)

ဒီမိုကေရစီ၏ လုပ္ငန္းတာ၀န္မ်ား

က်ေနာ့္အေနနဲ႔ အခုအခ်ိန္အထိ ဒီစာတမ္းရဲ႕ အစီအစဥ္အေပၚ ဒီမိုကေရစီဆိုင္ရာ ေ၀ဖန္ခ်က္ေတြ၊ အထူးသျဖင့္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ေ၀ဖန္ခ်က္ေတြနဲ႔ ပံုေဖာ္လာခဲ့ပါသည္။ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ အထူးသျဖင့္ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ ေ၀ဖန္ခ်က္ေတြနဲ႔ ျငင္းခုံေဆြးေႏြးမႈကို ျပန္လည္ စတင္ပါေတာ့မည္။ ဒီမိုကေရစီ၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္အေပၚ အေကာင္းျမင္ ပိုင္းျခားစိတ္ျဖာဖို႔ အခ်ိန္က်ပါၿပီ။အၾကြင္းမဲ့ တန္ဖိုးစံအျဖစ္ ဘာေၾကာင့္ အခိုင္အမာေျပာႏိုင္တာလဲ ဆိုတာအေပၚ ေနာက္ထပ္ ပိုင္းျခားစိတ္ျဖာဖို႔လည္း အခ်ိန္က်ပါၿပီ။ ဘယ္အရာက ဒီမိုကေရစီ ေသခ်ာေပါက္ျဖစ္သလဲ။ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ အမ်ားစုႀကီး စိုးအုပ္ခ်ဳပ္မႈနဲ႔ ဒီမိုကေရစီကို အတူတူ သေဘာထားလို႔ မရႏိုင္ပါ။

ဒီမိုကေရစီစနစ္မွာ ႐ႈပ္ေထြးတဲ့ ေတာင္းဆိုမႈေတြထဲမွာ မဲဆႏၵေပးျခင္းႏွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ေလးစားလိုက္နာေရးတို႔ေတာ့ ေသခ်ာေပါက္ ပါ၀င္ပါသည္။ သို႔ႏွင့္တိုင္ လြတ္လပ္ေရးႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္ေတြကို အကာအကြယ္ေပးေရး၊ ဥပေဒအရ ခံစားပိုင္ခြင့္ေတြကို ေလးစားလိုက္နာေရး၊ လြတ္လပ္စြာ ေဆြးေႏြးျငင္းခံုခြင့္ကို အာမခံခ်က္ေပးေရးနဲ႔ မွ်တတဲ့ ေ၀ဖန္သံုးသပ္ခ်က္နဲ႔ သတင္းေတြကို ဆင္ဆာစိစစ္ျဖတ္ေတာက္ျခင္း မရွိဘဲ ျဖန္႔ေ၀ႏိုင္ေရးတို႔လည္း လိုအပ္ပါသည္။

ၿပိဳင္ဘက္ေထာက္ခံသူမ်ား အျမင္မ်ားကို စဥ္းစားရန္ႏွင့္ သတင္းအခ်က္အလက္ ရရွိရန္ လြတ္လပ္ ခြင့္အေပၚတြင္ မဲဆႏၵရွင္မ်ားအေနျဖင့္ စိတ္၀င္စားမႈမရွိဘဲ ဒါမွမဟုတ္ ႏွစ္ဖက္စလံုးမွ သူတို႔၏အျမင္မ်ားကို တင္ျပရန္လံုေလာက္ေသာ အခြင့္အေရးတရပ္ မရရွိႏိုင္ဘဲ က်င္းပေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားျဖစ္ပါက အဆိုပါ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားပင္လွ်င္ အျပစ္အနာအဆာ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ေတြ တေလွႀကီးႏွင့္ ျဖစ္ေနႏိုင္ပါသည္။ ဒီမိုကေရစီ ဆိုသည္မွာ ကၽြမ္းက်င္မႈ၊ စိတ္ရွည္မႈ၊ အားထုတ္မႈ စသည္တို႔ကို လိုအပ္ေသာ စနစ္တစ္ရပ္ျဖစ္ပါသည္။ ဒီမိုကေရစီဟူသည္ သီးသန္႔တခုခ်င္း အမ်ားစု ႀကီးစိုးအုပ္ခ်ဳပ္မႈကဲ့သို႔ လည္ပတ္ လႈပ္ရွားေနေသာ အေျခအေန တရပ္မွ်သာ မဟုတ္ေပ။

ဤအျမင္မွၾကည့္လွ်င္ ဒီမိုကေရစီစနစ္၏ ေကာင္းျမတ္မႈႏွင့္ အၾကြင္းမဲ့တန္ဖိုးအျဖစ္ အခိုင္အမာဆိုႏိုင္မႈသည္ ၎၏ အကန္႔အသတ္မရွိ က်င့္သံုးႏိုင္ေသာ တခ်ိဳ႕အားသာခ်က္မ်ားႏွင့္ သက္္ဆိုင္ႏိုင္ပါသည္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္သည္ ႏိုင္ငံသားတို႔၏ လူေနမႈဘ၀ကို တန္ဖိုးတက္ေစသည္ဟု ဆိုရာတြင္ က်ေနာ္တို႔အေနျဖင့္ မတူညီတဲ့ နည္းလမ္းသံုးသြယ္ကို ခြဲျခားသိျမင္ႏိုင္ပါသည္။ ပထမအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးလြတ္လပ္မႈသည္ လူသားလြတ္လပ္ခြင့္၏ တစိတ္တပို္င္းအျဖစ္ ေယဘုယ်ေျပာႏိုင္ၿပီး ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ လူမႈေရးဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးမ်ားကို က်င့္သံုးျခင္းသည္ လူမႈေရး သတၲ၀ါမ်ားျဖစ္ေသာ လူသားတဦးျခင္းဘ၀မ်ား ခ်မ္းေျမ့ သာယာေစေရးအတြက္ အလြန္တရာ အေရးႀကီးေသာ အစိတ္အပိုင္း ျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ လူမႈေရးတြင္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ျခင္းသည္ လူ႔ဘ၀ႏွင့္ ထိုလူ႔ဘ၀တြင္ ခ်မ္းသာသုခတို႔ ျပည့္စံုေရးအတြက္ တန္ဖိုးရွိသလို မရွိမျဖစ္လည္း လိုအပ္ပါသည္။

ယင္းသို႔ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း၏ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္တြင္ ပူးေပါင္းပါ၀င္ခြင့္ကို တားဆီးျခင္းသည္ ႀကီးစြာေသာ ပိတ္ပင္တားဆီးမႈ တရပ္ျဖစ္ပါသည္။ ဒုတိယ အခ်က္အေနျဖင့္ (ဒီမိုကေရစီစနစ္သည္ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးမႈႏွင့္ အားၿပိဳင္ေသာ သေဘာရွိသည္ဟူေသာ အဆိုကို ျငင္းခုံခဲ့ရာတြင္ က်ေနာ္ဆြးေႏြးသကဲ့သို႔ပင္) ျပည္သူေတြ၏ လြတ္လပ္စြာ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုျခင္း (စီးပြားေရး လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ေတာင္းဆိုမႈမ်ား အပါအ၀င္) ကို အာဏာရွိသူမ်ားက ဂရုတစိုက္ ႏွင့္ အႀကိမ္အေရအတြက္ ပိုမ်ားမ်ား နားေထာင္္လာေအာင္ လုပ္္ေပးရာတြင္ ဒီမိုကေရစီစနစ္၌  အေရးႀကီးေသာ အခရာတန္ဖိုးတရပ္ ရွိေပသည္။

တတိယ အခ်က္အေနျဖင့္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ က်င့္သံုးျခင္းသည္ ႏိုင္ငံသားမ်ားကို တဦးထံမွတဦး ေလ့လာႏိုင္ေသာ အခြင့္အေရးတရပ္ကို ေပးထားၿပီး လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတရပ္ကို သူ၏တန္ဖိုး ႏွင့္ ဦးစားေပးမႈမ်ားအား တည္ေဆာက္ရန္ ကူညီပံ့ပိုးေပးပါသည္။ စီးပြားေရး လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို သိျမင္နားလည္ ေစျခင္းအပါအ၀င္ “လိုအပ္ခ်က္” အယူအဆဟူသည္ပင္ အမ်ားျပည္သူ ေဆြးေႏြးျခင္းႏွင့္ သတင္းအခ်က္အလက္၊ အျမင္ႏွင့္ သံုးသပ္ခ်က္မ်ားကို အျပန္အလွန္ ဖလွယ္ႏိုင္ေရးတို႔ လိုအပ္ေပသည္။ ဤအျမင္အရ ႏိုင္ငံသားတို္င္း၏ ဘ၀အတြက္ မူလပင္ကို အေရးပါမႈတရပ္ျဖစ္ျခင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားတြင္ အခရာက်ေသာ အေရးပါမႈ ရွိျခင္းတို႔အျပင္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္သည္ အျပဳသေဘာ အေရးပါမႈလည္း ရွိပါသည္။ အၾကြင္းမဲ့ တန္ဖိုးစံတရပ္အျဖစ္ ဒီမိုကေရစီ၏ ရပိုင္ခြင့္မ်ားသည္ ဆိုခဲ့ပါ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ သံုးသပ္ခ်က္မ်ားကို အေလးထား ဂ႐ုျပဳရေပမည္။

“စီးပြားေရးဆိုင္ရာ လိုအပ္ခ်က္မ်ား” အပါအ၀င္ “လိုအပ္ခ်က္မ်ား” အျဖစ္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမည့္ အရာမ်ားကို စိတ္ကူးတြင္ ပံုေဖာ္ၾကည့္ျခင္း၊ ေျပာရလွ်င္ သေဘာေပါက္ နားလည္စြမ္းသည္ပင္လွ်င္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ အမ်ားျပည္သူ အခြင့္အေရးမ်ားကို လက္ကိုင္ျပဳရန္ လိုအပ္ေကာင္း လိုအပ္မည္ျဖစ္ပါသည္။ အေၾကာင္းအရာႏွင့္ စြမ္းပကားအရ မည္သည့္အရာမ်ားသည္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ လိုအပ္ခ်က္မ်ား ျဖစ္သည္ကို သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္စြာ သိျမင္နားလည္ရန္အတြက္ ေဆြးေႏြးျငင္းခုံျခင္းႏွင့္ အျပန္အလွန္ အျမင္ခ်င္းဖလွယ္ျခင္းတို႔ လိုအပ္မည္ ျဖစ္ပါသည္။ အျမင္က်ယ္က်ယ္ႏွင့္ ခ်င့္ခ်င့္ခ်ိန္ခ်ိန္ စဥ္းစားေရြးခ်ယ္မႈမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစေသာျဖစ္စဥ္တြင္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ အမ်ားျပည္သူ ရပိုင္ခြင့္မ်ားသည္ အဓိကက်ပါသည္။

အဆိုပါရပိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးမ်ားသည္ အထူးသျဖင့္ ပြင့္လင္းစြာ ေဆြးေႏြးျခင္း၊ ျငင္းခုံျခင္း၊ ေ၀ဖန္သံုးသပ္ျခင္းႏွင့္ သေဘာထား ကြဲလဲြမႈမ်ားအေပၚ အာမခံေပး ႏိုင္ျခင္းႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ပတ္သက္ေနပါသည္။ ယင္းျဖစ္စဥ္မ်ားသည္ တန္ဖိုးစံမ်ားႏွင့္ ဦးစားေပးမႈမ်ား တည္ေဆာက္ရာတြင္ ေသေရးရွင္ေရးတမွ် အေရးပါပါသည္။ ပြင္ပြင့္လင္းလင္း အျမင္ဖလွယ္မႈ ႏွင့္ ျငင္းခုံမႈမ်ားကို ခြင့္ျပဳသည္ျဖစ္ေစ၊ ခြင့္မျပဳသည္ျဖစ္ေစ၊ ေယဘုယ်အေနျဖင့္ က်ေနာ္တို႔သည္ ျပည္သူတို႔၏ လိုအင္ဆႏၵမ်ားကို အားလံုးေရွ႕ေမွာက္တြင္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေဆြးေႏြးျခင္းမျပဳဘဲ လြယ္လင့္တကူလက္ခံ၍ မျဖစ္ပါ။

ထို႔ေၾကာင့္ ပြင့္လင္းေသာ ေဆြးေႏြးမႈမ်ား၏ လက္လွမ္းမီေသာေနရာႏွင့္ ထိေရာက္မႈတို႔ကို လူမႈေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာမ်ားကို ခ်င့္ခ်ိန္ဆံုးျဖတ္ရာတြင္ မၾကာခဏဆိုသလို ေလွ်ာ့ေလွ်ာ့ေပါ့ေပါ့သာ ထည့္သြင္းစဥ္းစားတတ္သည္။ ဥပမာ – ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံ အေျမာက္အမ်ား၏ ဓေလ့ျဖစ္ေသာ ေမြးဖြားႏႈန္းျမင့္မားမႈကို ေလွ်ာ့ခ်ရာတြင္ အမ်ားျပည္သူ၏ ေဆြးေႏြးျငင္းခုံမႈသည္ အေရးပါေသာ အခန္းက႑မွ ပါ၀င္သည္။ ျပည္သူမ်ားအေနျဖင့္ ေမြးႏႈန္းျမင့္မားျခင္းသည္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းအေပၚ မေကာင္းေသာအက်ိဳးရလဒ္မ်ား ႀကီးမားစြာ ျဖစ္ေပၚေစတတ္ေၾကာင္းႏွင့္ အထူးသျဖင့္ ငယ္ရြယ္ေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေပၚ မေကာင္းေသာ အက်ိဳးရလဒ္မ်ား ျဖစ္ေစတတ္ေၾကာင္း ေဆြးေႏြးၾကျခင္းက အိႏိၵယ၏ စာတတ္ေျမာက္မႈ ပိုမိုျမင့္မားေသာ ျပည္နယ္မ်ားတြင္ ေမြးဖြားမွန္း သိသိသာသာ က်ဆင္းသြားသည့္အေပၚ ၾသဇာလႊမ္းမိုးမႈရွိေၾကာင္း သက္ေသ အေထာက္အထား အမ်ားအျပား ရွိပါသည္။

အိႏိၵယရွိ ကီရာလာႏွင့္ တမီနာဒူ ျပည္နယ္မ်ားတြင္ တိုးတက္ေသာေခတ္တြင္ သာယာေပ်ာ္ရႊင္ေသာ မိသားစုဆိုသည္မွာ ေသးငယ္ေသာ မိသားစုတရပ္ ျဖစ္သည္ဆိုေသာ အျမင္တရပ္ ေပၚထြက္လာခဲ့လွ်င္ ေျမာက္မ်ားစြာေသာ ေဆြးေႏြး ျငင္းခုံမႈမ်ားေၾကာင့္ ထိုသို႔အျမင္မ်ား ထြက္ေပၚလာခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ယခုအခ်ိန္အထိ ကီရာလာျပည္နယ္၌ ေမြးဖြားႏႈန္းမွာ ၁ ဒသမ ၇ သာရွိသည္။ ၄င္းေမြးဖြားႏႈန္းမွာ ၿဗိတိန္ႏွင့္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံမ်ား ႏွင့္ တူညီၿပီး တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ ၁ ဒသမ ၉ ထက္ မ်ားစြာ နိမ့္က်ေပသည္။ ဤသို႔ ေမြးဖြားႏႈန္း က်ဆင္းမႈမွာ အတင္းအက်ပ္ ခိုင္းေစမႈမွ ရရွိေသာ ေအာင္ျမင္မႈမဟုတ္ဘဲ အဓိကအားျဖင့္ တန္ဖိုးစံအသစ္မ်ား ေပၚထြက္လာေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေပသည္။ ဤျဖစ္စဥ္တြင္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ လူမႈေရးဆိုင္ရာ ျငင္းခုံေဆြးေႏြးမႈသည္ အဓိက အစိတ္အပိုင္းအျဖစ္ ပါ၀င္သည္။ (တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ ျပည္နယ္တိုင္းထက္ျမင့္မားေသာ) ကီရာလာျပည္နယ္၏ စာတတ္ေျမာက္မႈႈႏႈန္း၊ အထူးသျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ စာတတ္ေျမာက္မႈႏႈန္းသည္ ယင္းကဲ့သို႔ လူမႈေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ ေဆြးေႏြးျငင္းခုံမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေစေရးတြင္ ႀကီးႀကီးမားမား ထည့္၀င္ပံ့ပိုးခဲ့သည္။

ကံဆိုးမိုးေမွာင္က်မႈမ်ားႏွင့္ ခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္းမ်ားသည္ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိႏိုင္ၿပီး အခ်ိဳ႕မွာ လူမႈေရးဆိုင္ရာ ျပန္လည္ ကုစားေပးမႈမ်ားကို ပို၍ လက္ခံႏိုင္ေပသည္။ လူသား၏ အက်ပ္အတည္း ျပႆနာတရပ္လံုးသည္ က်ေနာ္တို႔၏ “လိုအပ္ခ်က္” မ်ားအေပၚ ေရြးခ်ယ္ျခင္းအတြက္ အေျခခံတရပ္ျဖစ္သည္။ ဥပမာ – က်ေနာ္တို႔အေနျဖင့္ တန္ဖိုးထားရန္ အေၾကာင္းျပခ်က္ ေကာင္းေကာင္းေပးႏိုင္ေသာ အရာမ်ား ရွိေပသည္။ ယင္းအရာမ်ားကို ျဖစ္ႏိုင္သည္ဟု ယူဆလွ်င္ “လိုအပ္ခ်က္မ်ား” အျဖစ္ မွတ္ယူႏိုင္သည္။ က်ေနာ္တို႔အေနျဖင့္ ထာ၀ရရွင္သန္ျခင္း အမတ သေဘာကိုပင္ လိုလားေတာင့္တၾကပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ယင္းသည္ မျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သိၿပီးျဖစ္ေသာေၾကာင့္ “ထာ၀ရရွင္သန္ျခင္း” ကို လိုအပ္ခ်က္အျဖစ္ မျမင္ၾကေပ။

က်ေနာ္တို႔၏ လိုအပ္ခ်က္အေပၚ စိတ္ကူးႀကံစည္ျခင္းသည္ ခ်ိဳ႕တဲ့မႈအေပၚ တားဆီးႏိုင္ေသာ သဘာ၀ကို နားလည္မႈႏွင့္ ယင္းတို႔ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ မည္သို႔ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သည္ကို နားလည္ သေဘာေပါက္ျခင္း ႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ပတ္သက္ပါသည္။ ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိျခင္း (အထူးသျဖင့္ လူမႈေရးဆိုင္ရာျဖစ္ႏိုင္ေျခ ရိွျခင္း) ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ယံုၾကည္မႈႏွင့္ နားလည္ သေဘာေပါက္မႈမ်ားကို တည္ေဆာက္ရာတြင္ အမ်ားျပည္သူ ေဆြးေႏြးမႈမ်ားသည္ အလြန္အေရးပါေသာ အခန္းက႑မွ ပါ၀င္ပါသည္။ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ခြင့္၊ ေဆြးေႏြးခြင့္မ်ား အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံသား အခြင့္အေရးမ်ားသည္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို တုန္႔ျပန္ရန္ တြန္းအားေပးျခင္း၌သာ အေရးပါသည္ မဟုတ္ဘဲ၊ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို စိတ္ကူးႀကံစည္ပံုေဖာ္ ျခင္းတြင္လည္း အဓိကက်ေပသည္။

ကမာၻလံုးဆိုင္ရာ တန္ဖိုးစံမ်ား

အထက္ပါ စိစစ္ေတြ႕ရွိခ်က္မ်ား မွန္ကန္သည္ဆိုပါက ဒီမိုကေရစီ၏ အဖိုးထိုက္တန္ေၾကာင္း ေတာင္းဆိုမႈသည္ သီးျခား ထိုက္တန္မႈတခုအေပၚတြင္သာ အေျချပဳထားျခင္း မဟုတ္ဘဲ ေကာင္းက်ိဳးအေထြေထြရွိပါသည္။ ယင္းတို႔မွာ ပထမအေနျဖင့္ လူသား၏ဘ၀တြင္ ႏို္င္ငံေရးဆိုင္ရာခပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈႏွင့္ လြတ္လပ္မႈ၏ ပင္ကိုမူအေရးပါမႈ၊  ဒုတိယအေနျဖင့္ အစိုးရမ်ား၏ တာ၀န္ရွိမႈႏွင့္ တာ၀န္ခံမႈတို႔ကို ထိန္းသိမ္းရာတြင္ ႏိုင္ငံေရးမက္လံုးမ်ား၏ အခရာက်သည့္ အေရးပါမႈႏွင့္ တတိယအေနျဖင့္ လိုအပ္ခ်က္၊ အခြင့္အေရးႏွင့္ တာ၀န္မ်ားကို သေဘာေပါက္ နားလည္ေစေရးႏွင့္ တန္ဖိုးစံမ်ား တည္ေဆာက္ျခင္းတြင္ ဒီမိုကေရစီ၏ အျပဳသေဘာေဆာင္သည့္ အခန္းက႑တို႔ျဖစ္သည္။ ဆိုခဲ့ပါ ေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားအရ က်ေနာ္တို႔အေနျဖင့္ ယခုအခ်ိန္တြင္ ဤစာတမ္း၏ အရင္းခံပုစၧာကို ကိုင္တြယ္ရပါေတာ့မည္။ အတိအက်ဆိုေတာ့ ဒီမိုကေရစီကို ေလာကလံုးဆိုင္ရာ အၾကြင္းမဲ့ တန္ဖိုးစံတရပ္အျဖစ္ ႐ႈျမင္သည့္ရပ္တည္ခ်က္ ျဖစ္ေပသည္။

ဤေတာင္းဆိုမႈကို အျငင္းပြားရာတြင္ ဒီမိုကေရစီစနစ္သည္ အဆံုးအျဖတ္ ေပးႏိုင္ေလာက္ေအာင္ အေရးႀကီးသည္ဟု လူတိုင္းက သေဘာမတူဟု တခါတရံ ျငင္းခံုေျပာဆိုတတ္ပါသည္။ အထူးသျဖင့္ က်ေနာ္တို႔၏ စိတ္အာရုံကို ဆြဲဲေဆာင္္ၿပီး  စြဲလမ္းမႈကို ျဖစ္ေစေသာ တျခားႏွစ္သက္္ဖြယ္ရာမ်ား ႏွင့္္ ယွဥ္လိုက္ေသာအခါတြင္ ဒီမိုကေရစီ၏ အေရးႀကီးမႈကို ပိုလို႔ေတာင္ သေဘာမတူၾကပါ။ ဤသို႔ အမွန္ျဖစ္၍ သေဘာထားအားလံုး တညီတညြတ္တည္း ထပ္တူမရွိၾကေပ။ ဤသို႔ ညီညြတ္မႈ မရွိၾကျခင္းကိုပင္ အခ်ိဳ႕က ဒီမိုကေရစီသည္ ေလာကလံုးဆိုင္ရာ အၾကြင္းမဲ့တန္ဖိုးစံ တရပ္မဟုတ္ေၾကာင္း လံုေလာက္သည့္ သက္ေသအေထာက္ အထားအျဖစ္ ယူဆၾကပါသည္။

က်ေနာ္တို႔အေနျဖင့္ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ေမးခြန္းတရပ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ စတင္ရွင္းလင္းပါမည္။ ေလာကလံုးဆိုင္ရာ အၾကြင္းမဲ့ တန္ဖိုးစံဟူသည္ အဘယ္နည္း။ တန္ဖိုးစံတရပ္ကို ေလာကလံုးဆိုင္ရာ အျမင္ျဖင့္ စဥ္းစားရန္အတြက္ လူတိုင္း၏ သေဘာတူညီမႈ ရွိရပါမည္လား။ ဤသို႔ျဖစ္ရန္ လိုအပ္သည္ဆိုပါက ေလာကဆိုင္ရာ အၾကြင္းမဲ့ တန္ဖိုးစံမ်ားဟူ၍ မရွိႏိုင္ေတာ့ေပ။ မည္သူတဦးတေယာက္ကမွ ကန္႔ကြက္ခဲ့ျခင္း မရွိခဲ့ဖူးေသာ တစံုတရာေသာ တန္ဖိုးစံဟူ၍ မရွိေပ။ တစံုတရာကို အၾကြင္းမဲ့ တန္ဖိုးစံတရပ္ျဖစ္ေစရန္အတြက္ တေလာကလံုး၏ သေဘာတူညီခ်က္ မလိုအပ္ဟု က်ေနာ္ ေစာဒကတက္ ျငင္းခံုေဆြးေႏြးလိုပါသည္။ အတိအက်ေျပာရလွ်င္ ေလာကလံုးဆိုင္ရာ အၾကြင္းမဲ့ တန္ဖိုးစံတရပ္ဟူသည္ ေနရာတိုင္းက လူတို႔အေနျဖင့္ ထိုအရာသည္ အဖိုးထိုက္တန္သည္ဟု နားလည္ရန္ စဥ္းစားဆင္ျခင္ႏိုင္စြမ္း ရွိျခင္းပင္ျဖစ္သည္။

မဟတၲမဂႏၵီသည္ အၾကမ္းမဖက္ေရးမူကို ေလာကလံုးဆိုင္ရာ အၾကြင္းမဲ့တန္ဖိုးစံအျဖစ္ ေထာက္ခံေျပာ ဆိုေသာအခါ ဤသို႔ တန္ဖိုးရွိသည္ႏွင့္အညီ ေနရာတိုင္းမွ လူမ်ားကိုသည္အတိုင္း ျပဳမူေနထိုင္ေနၾကၿပီဟု ရည္ညႊန္းေနျခင္း မဟုတ္ေပ။ တကယ္တမ္းေတာ့ လူမ်ားအေနျဖင့္ အဆိုပါ အၾကမ္းမဖက္ေရးမူကို အဖိုးထိုက္တန္သည္ဟု နားလည္ရန္ အက်ိဳးသင့္ အေၾကာင္းသင့္ စဥ္းစားႏိုင္ေၾကာင္း ရည္ညႊန္းေနျခင္းသာျဖစ္သည္။ အလားတူပင္ ရာဗင္ျဒာနတ္တဂိုးက စိတ္၏လြတ္လပ္မႈကို အၾကြင္းမဲ့ တန္ဖိုးစံတရပ္အျဖစ္ ေထာက္ခံေျပာဆိုေသာအခါ သူ႔အေနျဖင့္ ဤအဆိုကို အားလံုးက လက္ခံသည္ဟု ေျပာေနျခင္းျဖစ္သည္။ ၄င္းသည္ သူအေနႏွင့္ ေဖာ္ထုတ္တင္ျပၿပီး အမ်ားလက္ခံလာေအာင္ ျဖန္႔ခ်ိခဲ့ေသာ ေၾကာင္းက်ိဳး ဆင္ျခင္မႈတရပ္ ျဖစ္ေပသည္။ ဤသို႔ နားလည္ထားမည္ဆိုပါက တစံုတရာသည္ အၾကြင္းမဲ့ တန္ဖိုးစံျဖစ္ေၾကာင္း မည္သည့္ေတာင္းဆိုခ်က္မဆို တန္ျပန္ စိစစ္သံုးသပ္မႈမ်ား ပါ၀င္ရပါမည္။ အထူးသျဖင့္ သူတို႔ အေနျဖင့္ လံုေလာက္စြာ စဥ္းစားဆင္ျခင္ထားျခင္း မဟုတ္ေသာ ေတာင္းဆိုမႈမ်ားတြင္ အခိုင္အမာ ေျပာဆိုမႈမ်ားတြင္  တန္ဖိုးတစံုတရာကို ျမင္မျမင္ ေလ့လာသံုးသပ္ရမည္ ျဖစ္သည္။  အၾကြင္းမဲ့တန္ဖိုးစံအျဖစ္ ေတာင္းဆိုမႈအားလံုး၊ ဒီမိုကေရစီ သာမကတြင္ ယင္းသို႔ သြယ္၀ိုက္ႀကိဳတင္ မွတ္ယူျခင္း သေဘာရွိသည္။

ဒီမိုကေရစီဆီသို႔ ဦးတည္ေသာ အႀကီးမားဆံုးေသာ သေဘာထား အေျပာင္းအေရႊ႕ႀကီး ၂၀ ရာစုတြင္ ေပၚေပါက္လာျခင္းသည္ ယင္းသို႔ မၾကာခဏ အေျခခံ ႀကိဳတင္မွတ္ယူျခင္းသေဘာႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ပတ္သက္ေနေၾကာင္း က်ေနာ့္အေနႏွင့္ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးလိုပါသည္။ ဒီမိုကေရစီမရွိေသာ တိုင္းျပည္ႏွင့္ ယင္းတိုင္းျပည္တြင္ ဒီမိုကေရစီကို လက္ေတြ႕က်င့္သံုးဖို႔ စဥ္းစားရန္ပင္ အခြင့္အလမ္း မရွိေသးေသာ လူမ်ားကို္ စဥ္းစားၾကည့္ပါမည္။ ဒီမိုကေရစီသည္ သူတို႔ဘ၀တြင္ တကယ့္အရွိတရား ျဖစ္လာသည္ႏွင့္္ တျပိဳင္နက္ ဒီမိုကေရစီကို သူတို႔ ႏွစ္သက္သေဘာက်ၾကေၾကာင္း ယူဆ၍ရပါသည္။ ၁၉ ရာစုတြင္မူ ဤသေဘာထား ယူဆခ်က္မ်ားကို ထံုးစံအတိုင္း မဖန္တီးထားႏိုင္ခဲ့ပါ။ သို႔ေသာ္ (အထက္တြင္ “မူလကနဦး အခင္းအက်င္း” ဟု က်ေနာ္ေဖာ္ျပခဲ့ေသာအရာ) သဘာ၀က်က် ႀကိဳတင္ေတြးဆခ်က္မ်ားသည္ ၂၀ ရာစုအတြင္း အရင္းအျမစ္/အေျခခံက်က် ေျပာင္းလဲသြားခဲ့ပါသည္။

ဤအေျပာင္းအလဲသည္ ႀကီးမားသည့္ အတိုင္းအတာရွိသည့္အေလ်ာက္ ၂၀ ရာစု၏ သမိုင္းကို ေလ့လာရာတြင္  ယင္းကို အေျခခံရမည္ ဆိုသည္ကို သတိျပဳရပါမည္။ ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားမ်ား ပ်ံ႕ႏွံ႕က်ယ္ျပန္႔သြားသည့္ အေလ်ာက္ ေထာက္ခံသူမ်ား ပိုမိုႀကီးမား မ်ားျပားလာၿပီး ေနာက္တြန္႔သြားသည္ဟူ၍ မရွိေပ။ ဒီမိုကေရစီကို အုပ္ခ်ဳပ္မႈ စနစ္တရပ္ အေနျဖင့္ ဥေရာပႏွင့္ အေမရိကမွ စတင္ တာလႊတ္လိုက္သည္မွာ ပင္လယ္ရပ္ျခား တိုင္းႏိုင္ငံမ်ားစြာသို႔ပင္ ေရာက္ရွိေနခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။ ေရာက္ေလရာတြင္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းႏွင့္ လက္ခံႀကိဳဆိုျခင္းမ်ားႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ရပါသည္။ ထို႔ျပင္ ရွိၿပီးသား ဒီမိုကေရစီ စနစ္တစ္ရပ္ နန္းက်သြားေလေသာအခါ ရက္ရက္စက္စက္ ဖိႏွိပ္မႈမ်ား ရွိသည့္ၾကားကပင္ ဆန္႔က်င္ကန႔္ကြက္မႈေတြက က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ထြက္ေပၚလာခဲ့ပါသည္။ ေျမာက္ျမားစြာေသာ လူတို႔သည္ ဒီမိုကေရစီ ျပန္လည္ ထြန္းကားလာေစဖို႔ သူတို႔၏ အသက္ကိုပင္ ပဓာနမထားဘဲ ရဲ၀ံ့စြန္႔စားစြာ ေဆာင္ရြက္ရန္ ဆႏၵရွိေနၾကပါသည္။

အၾကြင္းမဲ့ တန္ဖိုးစံတရပ္အျဖစ္ ဒီမိုကေရစီ၏ ရပ္တည္မႈအေပၚ ျငင္းခ်က္ ထုတ္လိုက္သူ တခ်ိဳ႕အေနျဖင့္ သူတို႔၏ ျငင္းခုံေဆြးေႏြးမႈကို သေဘာထား တထပ္တည္းက်မႈ မရွိျခင္းအေပၚ အေျခမခံဘဲ၊ ေဒသဆိုင္ရာ ဆန္႔က်င္ကြဲလြဲမႈ ရွိျခင္းအေပၚ အေျခခံ၍ ေဆြးေႏြးၾကပါသည္။ အဆိုပါ ဆန္႔က်င္ကြဲလြဲမႈ ဆိုသည္မ်ားမွာ တခါတရံ ႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕၏ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈႏွင့္ ပတ္သက္ေနပါသည္။ အဆိုပါ ျငင္းခုန္ေဆြးေႏြးခ်က္အရ ဆင္းရဲသား ျပည္သူမ်ားအဖို႔ ဒီမိုကေရစီထက္ ေပါင္မုန္႔အေပၚတြင္သာ ပိုမိုစိတ္၀င္းစားၾက၊ ပိုမိုစိတ္၀င္စားရန္ အေၾကာင္း ရွိသည္ဟု ဆိုလိုသည္။ ဤသို႔ မၾကာခဏ ထပ္ကာထပ္ကာ ျငင္းခုံေဆြးေႏြးမႈသည္ မတူညီႏိုင္ေသာ အဆင့္ႏွစ္ရပ္တြင္ ယုတၲိအျမင္ မွားယြင္းေနျခင္းျဖစ္ေပသည္။

ပထမအေနျဖင့္ အထက္တြင္ ေဆြးေႏြးခဲ့သလိုပင္ ဒီမိုကေရစီ၏ အကာအကြယ္ေပးႏိုင္ေသာ အခန္းက႑သည္ ဆင္းရဲသား ျပည္သူမ်ားအတြက္ အထူးတလည္ အေရးႀကီးပါသည္။ ငတ္မြတ္မႈေဘးဒုကၡႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရေသာ ျပည္သူမ်ားက သိသိသာသာ အက်ိဳးသက္ေရာက္ေစပါသည္။

ဘ႑ာေရး အက်ပ္အတည္းေၾကာင့္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ေလွကားထစ္ အဆင့္ဆင့္မွ လြင့္စင္က်လာေသာ ခိုကိုးရာမဲ့သူမ်ားကိုလည္း အေထာက္အကူ ျပဳေပးႏိုင္ပါသည္။ စီးပြားေရး လိုအပ္ခ်က္မ်ား ရွိေနေသာ ျပည္သူမ်ား အေနျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးအရ ဖြင့္ဟ ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ဖို႔လည္း လိုအပ္ပါသည္။ ဒီမိုကေရစီဟူသည္ အရပ္ရပ္အေထြေထြေသာ ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာမႈတို႔ ေရာက္ရွိလာျခင္းကို အသင့္ေစာင့္ႀကိဳေနႏိုင္ေသာ ဇိမ္ခံပစၥည္းတခု မဟုတ္ေပ။

ဒုတိယ အခ်က္အေနျဖင့္ ေပးအပ္ထားေသာ ေရြးခ်ယ္မႈတရပ္မွ ဆင္းရဲသားျပည္သူမ်ားအဖို႔ ဒီမိုကေရစီကို ျငင္းပယ္လိုေၾကာင္း အေထာက္အထား လံုလံုေလာက္ေလာက္ မရွိေပ။ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ ကာလမ်ားတြင္ ယခင္အိႏၵိယအစိုးရက ၄င္းတို႔ ေၾကညာထားခဲ့ေသာ “အေရးေပၚအေျခအေန”  ဆိုသည္ကို (ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ အမ်ားျပည္သူ အခြင့္အေရးမ်ားအေပၚ ဖိႏွိပ္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ထားျခင္းကို) ေၾကာင္းက်ိဳး ညီညြတ္ေၾကာင္း ဆင္ေျခေပးရန္ အလားတူ ျငင္းခုံမႈတရပ္ကို စမ္းသပ္ၾကည့္ခဲ့ပါသည္။ က်င္းပေပးခဲ့ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲက ဤျပႆနာအေပၚတြင္ မဲဆႏၵရွင္မ်ား၏ သေဘာထားကို တိတိက်က် ခြဲျခားေပးခဲ့ပါသည္။ အေျခခံႏိုင္ငံေရးႏွင့္ အမ်ားျပည္သူ အခြင့္အေရးမ်ား ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ထားမႈမ်ားကို ျပတ္ျပတ္သားသား ျငင္းပယ္ျဖစ္သည့္ အေရးပါေသာ အေၾကာင္းအရာ တရပ္အေပၚတြင္ အဓိကထား ယွဥ္ၿပိဳင္ရသည့္ အဆိုပါ ၾကမၼာငင္ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ကမာၻ႔အဆင္းရဲဆံုးေသာ အိႏၵိယ မဲဆႏၵရွင္မ်ားသည္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ခ်ဳိ႕ငဲ့မႈမ်ားအေပၚ မေက်မနပ္ ေျပာဆိုၾကျခင္းထက္ အေျခခံလြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ အခြင့္အေရးမ်ား ျငင္းပယ္ခံေနၾကရျခင္းအေပၚ စိတ္အားထက္သန္မႈ ေလ်ာ့က်မႈ မရွိေၾကာင္းကို ျပသခဲ့ၾကပါသည္။

ဆင္းရဲသား ျပည္သူမ်ားအေနျဖင့္ အမ်ားျပည္သူ အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးမ်ား အေလးအနက္ထားမႈ မရွိဟူသည့္ အဆိုျပဳခ်က္အေပၚ အတိုင္းအတာ တရပ္အထိ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈမ်ားအရ ယင္းအဆိုကို လံုး၀ဆန္႔က်င္ေသာ သက္ေသ အေထာက္အထားမ်ားရွိသည္။ ေတာင္ကိုရီးယား၊ ထိုင္း၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ ပါကစၥတန္၊ ျမန္မာ၊ အင္ဒိုနီးရွားႏွင့္ တျခား အာရွႏိုင္ငံမ်ားရွိ ဒီမိုကေရစီ လြတ္ေျမာက္မႈရရွိေရး ႐ုန္းကန္လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ေလ့လာပါက အလားတူ ဆိုလိုခ်က္မ်ားကိုသာ ရရွိႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ ထို႔နည္းတူ အာဖရိကတြင္ ႏိုင္ငံေရး လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန႔္ ျငင္းပယ္ခံထားရခ်ိန္တြင္ ယင္းဖိႏွိပ္မႈမ်ားကို ဆန္႔က်င့္ေသာ လႈပ္ရွားမႈမ်ား၊ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ဆႏၵျပဳမႈမ်ားသည္ အေျခအေန ေပးသည့္အခါတိုင္း ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။

(ဆက္လက္ ေဖာ္ျပပါမည္)

(အမၾတာ ဆင္း (Amartya Sen) ၏ ေဆာင္းပါး “Democracy as a Universal Value” ကို Journal of Democracy ႏွင့္ Johns Hopkins University Press တို႔၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ကို ရယူၿပီး Educational Initiatives (ပညာေရွ႕ေဆာင္) က ဘာသာျပန္ဆိုထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေဒါက္တာ အမၾတာ ဆင္းသည္ ႏိုဗဲလ္ဆုရ စီးပြားေရးပညာရွင္ျဖစ္သည္။ Educational Initiatives အဖြဲ႔ (www.eduinitiatives.org) သည္ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ သင္တန္းမ်ား၊ အရည္အေသြးျမွင့္ သင္တန္းမ်ားကို ပို႔ခ်ေပးေနေသာ ရန္ကုန္အေျခစိုက္ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္သည္။)

ဧရာဝတီ သတင္း