အႂကြင္းမဲ့တန္ဖိုးစံ – ဒီမိုကေရစီ (၁)

ပုိ႔စ္တင္ခ်ိန္ - 12/22/2013 06:39:00 PM

၁၉၉၇ ခုႏွစ္ ေႏြရာသီတြင္ အထင္ကရ ဂ်ပန္သတင္းစာၾကီးတေစာင္က က်ေနာ့္ကို ေမးခြန္းတခု ေမးသည္။ “၂၀ ရာစုတြင္ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့ေသာ မည္သည့္ျဖစ္ရပ္ကို က်ေနာ့္အေနျဖင့္ အေရးအၾကီးဆံုးဟု သေဘာရသနည္း” ဆိုေသာ ေမးခြန္းျဖစ္သည္။ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ကာလအတြင္းမွာ ႀကီးက်ယ္ ေလးနက္ေသာျဖစ္ရပ္မ်ား အေျမာက္အျမား ျဖစ္ပ်က္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ယခုအေမးသည္ ထူးထူးျခားျခား အေတြးကို လံႈ႕ဆြေပးသည့္ ေမးခြန္းတပုဒ္ပဲဟု က်ေနာ္ နားလည္လိုက္သည္။

ဥေရာပ အင္ပါယာႀကီးေတြ နိဂုံးခ်ဳပ္သြားခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ၁၉ ရာစုတြင္ လႊမ္းမိုးႀကီးစိုးခဲ့ေသာ အဂၤလိပ္ႏွင့္ ျပင္သစ္ အင္ပါယာႀကီးမ်ား ျဖစ္သည္။ ကမာၻစစ္ႀကီး ႏွစ္ခုကို က်ေနာ္ မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႔ ႀကဳံခဲ့ရသည္။ ဖက္ဆစ္၀ါဒႏွင့္ နာဇီ၀ါဒတို႔၏ ေနထြက္ခ်ိန္ကိုေရာ၊ ေန၀င္ခ်ိန္ကိုပါ က်ေနာ္တို႔ ျမင္ခဲ့ရသည္။ ဒီရာစုအေနျဖင့္ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒ ေပၚထြန္းလာမႈ၊ (ယခင္ ဆိုဗီယက္အုပ္စုတြင္) ၄င္း၏ က်ဆံုးခန္းႏွင့္ (တ႐ုတ္ႏုိင္ငံတြင္) ဤ၀ါဒအေပၚ အရင္းအျမစ္က်က် ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲခဲ့ပံုမ်ားကိုလည္း ျမင္ေတြ႕ခဲ့ၾကရသည္။

အေနာက္အုပ္စု ႀကီးစိုးေသာ စီးပြားေရးကေန ဂ်ပန္၊ အေရွ႕ႏွင့္ အေရွ႕အာ႐ွ ႏိုင္ငံမ်ားက ပိုမို ႀကီးစိုး ျခယ္လွယ္လာႏိုင္ေသာ စီးပြာေရးခ်ိန္ခြင္သစ္ဆီ အေ႐ြ႕ကိုလည္း က်ေနာ္တို႔ ျမင္ခဲ့ရသည္။ ယခုအခ်ိန္တြင္ အဆိုပါေဒသမ်ားအေနျဖင့္ ဘ႑ာေရးႏွင့္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ျပႆနာတခ်ိဳ႕ကို ျပန္လည္ တည့္မတ္ေျဖ႐ွင္း ေနရသည့္တိုင္၊ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာႏွင့္ခ်ီ၍ (ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ အေနျဖင့္ ဆိုပါက ရာစုႏွစ္တစ္ခုလုံး နီးပါး) ျဖစ္ေပၚခဲ့ေသာ ကမာၻ႔ စီးပြားေရးခ်ိန္ခြင္လွ်ာ အေရြ႕ကိုေတာ့ ဤအရာမ်ားက ေခ်ဖ်က္ႏိုင္လိမ့္မည္ မဟုတ္ေပ။

ဤသို႔ျဖင့္ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ သည္ အေရးႀကီးေသာ အျဖစ္အပ်က္မ်ားႏွင့္ ကင္းကြာေနခဲ့သည္ဟူ၍ မ႐ွိေပ။
သို႔ႏွင့္တိုင္ ၂၀ ရာစုတြင္ ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ မ်ားျပားလွသည့္ အသစ္ျဖစ္ထြန္းတိုးတက္မႈ အမ်ဳိးမ်ဳိးထဲမွ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ေပၚထြန္းလာျခင္းကို ဤကာလ၏ ၿပိဳင္ဘက္ကင္းေသာ အသစ္ျဖစ္ထြန္းတိုးတက္လာမႈ တခုအျဖစ္ အဆံုးသတ္ ေ႐ြးခ်ယ္ရာတြင္ က်ေနာ့္အေနျဖင့္ အခက္အခဲ တစံုတရာ မ႐ွိခဲ့ေပ။ ဤသို႔ဆို၍ တျခားေသာ ႀကံဳႀကိဳက္ျဖစ္ပ်က္ ခဲ့ရမႈမ်ားသည္လည္း အေရးႀကီးပါသည္ဟု ဆိုျခင္းအေပၚ ျငင္းပယ္ျခင္း မဟုတ္ေပ။ သို႔တိုင္ေအာင္ အလွမ္းကြာလွေသာ အနာဂတ္ကာလတခု၌ ဤရာစုတြင္ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့သည္မ်ားကို လူသားတို႔အေနျဖင့္ ျပန္လည္ ေတြးေတာၾကည့္သည့္အခါ ထူးထူးျခားျခား လက္ခံႏုိင္ဖြယ္ရာ အုပ္စိုးမႈပံုစံတရပ္အျဖစ္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ေပၚထြက္လာျခင္းကို ထိပ္ဆံုးက ေနရာမေပးေရးအတြက္ သေဘာတူညီမႈ ရဖို႔ေတာ့ အခက္အခဲ ေတြ႕လိမ့္မည္ဆိုသည္ကို က်ေနာ့္အေနျဖင့္ ေစာဒကတက္ရပါလိမ့္မည္။

တကယ္ေတာ့ ဒီမိုကေရစီဟူသည့္ သေဘာတရားသည္ လြန္ခဲ့ေသာ ေထာင္စုႏွစ္ခု ေက်ာ္ေလာက္က ေ႐ွးေခတ္ေဟာင္း ဂရိတြင္ စတင္ေပၚေပါက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။  အိႏိၵယအပါအ၀င္ တျခားေသာ ေနရာမ်ားတြင္လည္း ဒီမိုကေရစီ ထြန္းကားလာေစေရးအတြက္ ဟိုတစဒီတစ အားထုတ္ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ား ႐ွိခဲ့ပါသည္။ သို႔ႏွင့္တိုင္ ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားမ်ား ယိမ္းယိုင္ၿပိဳက်သြားက၊ ပို၍အာဏာ႐ွင္ဆန္ေသာ အခ်ဳိးမညီသည့္ အစိုးရပံုစံမ်ားႏွင့္ အစားထိုးမလာခင္အထိ ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားမ်ား ႐ုပ္လံုးေပၚလာၿပီး ေလးေလးနက္နက္ ခံယူက်င့္သံုးခဲ့ၾကသည္မွာ ေ႐ွးေခတ္ေဟာင္း ဂရိႏုိင္ငံတြင္သာ ျဖစ္သည္ (သို႔ေသာ္ျငားလည္း အကန္႔အသတ္ အတိုင္းအတာအတြင္းမွာသာ ျဖစ္ပါသည္)။ ေနာက္ထပ္ မည္သည့္ေနရာတြင္မွ တျခားပံုစံအမ်ဳိးအစားမ်ား မ႐ွိခဲ့ေပ။

ထို႔ေနာက္တြင္မူ သိၾကသည့္အတိုင္း ဒီမိုကေရစီ ေပၚထြန္းလာရန္ ကာလ႐ွည္ၾကာ အခ်ိန္ယူခဲ့ၾကရပါသည္။ လက္ေတြ႕ က်င့္သံုးႏိုင္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္ ပံုစံတရပ္အေနျဖင့္ တျဖည္းျဖည္း အဆံုးတိုင္ ေအာင္ပြဲခံ ေပၚထြန္းလာမႈအေပၚ အသစ္ ျဖစ္ထြန္းတိုးတက္မႈ အေျမာက္အျမားက အေထာက္အပံ့ျပဳခဲ့ၾကပါသည္။ အဆိုပါ အသစ္ျဖစ္ထြန္း တိုးတက္မႈမ်ားတြင္ ၁၂၁၅ ခုႏွစ္  မဂၢနာကာတာစာခ်ဳပ္ လက္မွတ္ေရးထိုးျခင္းမွသည္ ၁၈ ရာစုတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ျပင္သစ္ႏွင့္ အေမရိကန္မွ ေတာ္လွန္ေရးမ်ား၊ ၁၉ ရာစုမွာ ဥေရာပႏွင့္ ေျမာက္အေမရိကတြင္ မဲဆႏၵေပးပိုင္ခြင့္ကို ခ်ဲ႕ထြင္ႏိုင္ခဲ့ျခင္းမ်ားအထိ ပါ၀င္သည္။ သို႔ေသာ္ ၂၀ ရာစုတြင္မူ ဥေရာပ၊ အေမရိက၊ အာ႐ွ၊ အာဖရိက ဘယ္ေဒသမွ မည္သည့္ႏိုင္ငံတြင္မဆို က်င့္သံုးပိုင္ခြင့္႐ွိသည့္ ပုံမွန္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈပံုစံတခုအေနျဖင့္ ဒီမိုကေရစီသေဘာတရားသည္ ေနသားတက် ျဖစ္လာခဲ့သည္။

ေလာကလံုးဆိုင္ရာ ကတိက၀တ္ တခုအေနျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားသည္ အေတာ္ေလး အသစ္အဆန္းျဖစ္ေနၿပီး ၂၀ ရာစု၏ အႏွစ္သာရ႐ွိ႐ွိ ေပၚထြက္လာခဲ့ေသာ ထြက္ကုန္တခု ျဖစ္ပါသည္။ မဂၢနာကာတာစာခ်ဳပ္ မွတဆင့္ အဂၤလန္ျပည့္႐ွင္ဘုရင္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ကန္႔သတ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ အာဏာဖီဆန္သူမ်ားသည္ ေဒသတခုလံုးအေနျဖင့္ လိုအပ္ခ်က္ကို သိျမင္ခဲ့သည္။ မတူကြဲျပားသည္မွာ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ တိုက္ပြဲ၀င္သူ အေမရိကန္မ်ားႏွင့္ ျပင္သစ္ ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ား အေနျဖင့္ အမ်ားႏွင့္ဆိုင္ေသာ စနစ္တစ္ရပ္အျဖစ္ ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားလိုအပ္မႈကို သိျမင္နားလည္လာေရးတြင္ ႀကီးႀကီးမားမား ပါ၀င္ ျဖည့္ဆည္းခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ႏွင့္တိုင္ ၄င္းတို႔၏ လက္ေတြ႕ေတာင္းဆိုမႈမ်ားသည္ ေဒသတြင္းအေနျဖင့္သာ ႐ွိေနခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ တကယ့္လက္ေတြ႕အားျဖင့္ ေျမာက္အတၱလႏၱိတ္သမုဒၵရာ၏ ဟိုဘက္သည္ဘက္ နယ္နိမိတ္ အကန္႔အသတ္အတြင္းမွာသာ ႐ွ္ိိေနခဲ့ၿပီး အဆိုပါေဒသ၏ ထူးျခားေသာ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ သမိုင္းအေပၚတြင္သာ အေျခခံခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

၁၉ ရာစုတေလွ်ာက္လုံးတြင္ ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားပညာရွင္မ်ားအဖို႔ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ (သို႔မဟုတ္) တျခားတႏိုင္ငံသည္ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ သင့္ေလ်ာ္ျခင္း ရွိ/မရွိအေပၚ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကျခင္းကို အေတာ္ေလး သဘာ၀ က်သည္ဟု သိျမင္နားလည္ခဲ့ၾကသည္။ ၂၀ ရာစုေရာက္မွသာ ထိုသို႔ ေမးခြန္းထုတ္ျခင္း ကိုယ္ႏိႈက္က မွားယြင္းေနေၾကာင္း သိမွတ္ လက္ခံလာၾကၿပီး ယင္းသို႔ စဥ္းစားေတြးေခၚပုံကို ေျပာင္းလဲသြားေစခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံကို ဒီမိုကေရစီစနစ္ႏွင့္ ကိုက္ညီမႈရွိသည္ဆိုတာမ်ိဳး အဆံုးအျဖတ္ေပးရန္ မလိုဘဲ ဒီမိုကေရစီစနစ္မွတဆင့္ တည့္မတ္ ေကာင္းမြန္လာေစရမည္သာ ျဖစ္သည္။ တကယ္စင္စစ္ ဤသို႔ စဥ္းစားေတြးေခၚလာျခင္းမွာ အလြန္အေရးပါေသာ အေျပာင္းအလဲတရပ္ ျဖစ္ခဲ့ၿပီး မတူညီေသာ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀မႈ အဆင့္အတန္းမ်ား၊ ေျပာင္းလဲေနေသာ ၎တို႔၏ သမိုင္းအျဖစ္အပ်က္မ်ား၊ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားႏွင့္ သန္းေထာင္ခ်ီေသာ လူသားတို႔အေပၚ လႊမ္းၿခဳံႏိုင္ေစေရး၊ ဒီမိုကေရစီ လက္တံကို ရွည္ႏိုင္သမွ် ရွည္ရွည္ဆန္႔ထုတ္ႏိုင္ခဲ့သည္။

“အရြယ္ေရာက္သူအားလုံး မဲေပးပိုင္ခြင့္” ဟုဆိုျခင္းမွာ အမ်ိဳးသားမ်ား သက္သက္သာမက၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အပါအ၀င္ အားလုံးကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေနာက္ဆုံးတြင္ လက္ခံခဲ့ၾကရသည္မွာလည္း   ဤရာစုတြင္ ျဖစ္သည္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလတြင္ ထူးခၽြန္ထက္ျမက္ေသာ အာဂ အမ်ိဳးသမီးတဦးျဖစ္သည့္ ဆြစ္ဇာလန္ သမၼတ ရုသ္ ဒရိုင္းဖက္စ္ ႏွင့္  ဆုံေတြ႕ခြင့္ရသည့္အခါ လြန္ခဲ့ေသာ ၂၅ ႏွစ္ခန္႔က ဆြစ္အမ်ိဳးသမီးမ်ားအဖို႔ မဲေပးခြင့္ပင္ မရေသးသည္ကို က်ေနာ့္အေနျဖင့္ ျပန္လည္ အမွတ္ရမိခဲ့ပါသည္။ လူသားအားလံုး မဲေပးခြင့္္ဆိုသည္မွာ ဘာမွ် အဆန္းတၾကယ္ ျဖစ္မေနဘဲ ေနရာတိုင္းတြင္ က်င့္သံုး၍ရသည္္ကို ေနာက္ဆံုးတြင္ က်ေနာ္တို႔ သေဘာေပါက္လာခဲ့ပါသည္။ ကရုဏာတရား ကဲ့သို႔ လူသားအားလံုးႏွင့္ သက္္ဆိုင္သည့္ သေဘာပင္ ျဖစ္သည္။

ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားမ်ား တေလာကလုံး ပ်ံ႕ႏွံ႕ေစေရး အဆိုအေပၚ စိန္ေခၚမႈမ်ားရွိသည္ကို က်ေနာ့္အေနျဖင့္ မျငင္းလိုပါ။ အဆိုပါ စိန္ေခၚမႈမ်ားသည္ အေနအထားအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ပုံစံအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္လာၿပီး လားရာအမ်ိဳးမ်ိဳးမွ ေပၚထြက္လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ တကယ္စင္စစ္ ၎သည္ပင္္ စာတမ္း၏ ေဆြးေႏြးဖြယ္ရာ တစိတ္တေဒသ ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္သည္ အၾကြင္းမဲ့ တန္ဖိုးစံတရပ္ျဖစ္သည္ဟူေသာ အဆိုႏွင့္ ယင္းအဆိုႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းေသာ အျငင္းပြားမႈမ်ားကို က်ေနာ့္အေနျဖင့္ ဆန္းစစ္ရမည္ျဖစ္သည္။ သို႕ႏွင့္တိုင္ ထိုဆန္းစစ္မႈကို မစတင္ခင္တြင္ ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားသည္ ေခတ္ၿပိဳင္ကမာၻႀကီးတြင္ ၾသဇာႀကီးမားေသာ ယုံၾကည္မႈတရပ္ ျဖစ္ေနခဲ့ၿပီဆိုသည့္ အသိကိုမူ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ဆုပ္ကိုင္ထားႏိုင္ရန္ လိုသည္။

မည္သည့္ေခတ္၊ မည္သည့္ အေျခအေနတြင္မဆို ကြန္ျပဴတာ ပ႐ိုဂရမ္တခု၏ မူလကနဦး အခင္းအက်င္း တရပ္ကဲ့သို႕ပင္၊ ေယဘုယ် ထုံးစံတရပ္အေနျဖင့္ အေလးထားစရာဟု ထင္ရေသာ က်ယ္ျပန္႔သည့္ ယုံၾကည္မႈမ်ားရွိသည္ ယင္းအဆိုမ်ားအေပၚ မည္သည့္နည္းျဖင့္မဆို ပ်က္ျပယ္ေစရန္ တိတိက်က် ျငင္းဆိုႏိုင္ျခင္း မရွိပါက ယင္းအဆိုမ်ားကို မွန္ကန္သည္ဟုပင္ ဆင္ျခင္သုံးသပ္ၾကပါသည္။ ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားကို တေလာကလုံးက ခံယူက်င့္သုံးေနသည္လည္း မဟုတ္ေသး၊ အားလံုး တညီတညြတ္တည္း လက္ခံထားၾကျခင္းလည္း မ႐ွိေသးေသာ္လည္း တကမၻာလုံး၏ ေယဘုယ်သေဘာထား အျမင္တြင္ ဒီမိုကေရစီနည္းက် အုပ္ခ်ဳပ္မႈကို ေယဘုယ်အားျဖင့္ မွန္ကန္ေကာင္းမြန္သည္ဟု လက္ခံႏိုင္ေလာက္ေသာ အဆင့္တစ္ခုသို႔ ယခုအခ်ိန္တြင္ ေရာက္ရွိလာခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားမ်ားကို ေျမာင္းထဲလႊင့္ပစ္လိုသူမ်ား အေနျဖင့္ အဆိုပါျငင္းပယ္မႈအေပၚ အက်ိဳးသင့္ အေၾကာင္းသင့္ ရွင္းျပေဆြးေႏြးရမည့္ အခ်ိန္ ေရာက္လာခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။

ဤသည္ပင္ သိပ္မၾကာခင္ကာလက ေပၚထြက္လာခဲ့ေသာ သမိုင္း၀င္ အေျပာင္းအလဲတရပ္ ျဖစ္သည္။ ယခင္က အာရွ သို႕မဟုတ္ အာဖရိကအတြက္ ဒီမိုကေရစီအေရး ေထာက္ခံအားေပးသူမ်ား အေနျဖင့္ ဒီမိုကေရစီအေရးအတြက္ ေရြးခ်ယ္စရာမရွိဘဲ မ်က္စိစံုမွိတ္ လုပ္ခဲ့ၾကရသည္။ ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားမ်ား လိုအပ္မႈအေပၚ တိုက္ရိုက္ျဖစ္ေစ၊ သြယ္၀ိုက္၍ျဖစ္ေစ ျငင္းပယ္လိုသူမ်ားကို ရင္ဆိုင္ျငင္းခုံေဆြးေႏြးရန္ လံုေလာက္ေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ား က်ေနာ္တုိ႔တြင္ ရွိေနေသးသည့္တိုင၊ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ေယဘုယ် သေဘာထားအျမင္သည္ ၿပီးခဲ့သည့္ ရာစုႏွစ္မ်ားတြင္ ရွိေနခဲ့ေသာ အေျခအေနမွ မည္သို႔မည္ပံု ေရြ႕လ်ားလာၿပီဆိုသည္ကို က်ေနာ္တို႔အေနျဖင့္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မွတ္သားထားရမည္ျဖစ္သည္။ (ေတာင္အာဖရိက၊ သို႔မဟုတ္ ကေမၻာဒီးယား၊ သို႔မဟုတ္ ခ်ီလီ) စသည့္စသည့္ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံကို ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ကိုက္ညီမႈရွိ၊ မရွိဆိုသည္ကို အႀကိမ္တိုင္းတြင္ အျမင္သစ္ျဖင့္ အသစ္တဖန္ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ျပေနရန္ မလိုေပ။ (၄င္းမွာ ၁၉ ရာစု ေရးသားပို႔ခ်ခ်က္မ်ားထဲမွ ထင္ရွားေသာ ေမးခြန္းတခုသာ ျဖစ္ၿပီး) က်ေနာ္တို႔အေနျဖင့္ ယခုအခ်ိန္တြင္ ထိုေမးခြန္းအေပၚ အေလးထားရန္ မလိုေတာ့ေပ။ အၾကြင္းမဲ့ တန္ဖိုးစံ တရပ္အျဖစ္ လက္ခံထားသည့္လမ္းေၾကာင္းအတိုင္း ၀င္ဆံ့လာခဲ့ၿပီး ကမၻာတလႊား သင့္ေလွ်ာ္ေသာ စနစ္တစ္ရပ္အျဖစ္ ဒီမိုကေရစီအေပၚ ဤကဲ့သို႔ အသိအမွတ္ျပဳ လက္ခံလာျခင္းသည္ အေတြးအေခၚ အရာတြင္ အေရးပါေသာ ေတာ္လွန္ေျပာင္းလဲမႈ တခု ျဖစ္ေပသည္။ ဤသည္ပင္ ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားသည္ အၾကြင္းမဲ့တန္ဖိုး စံတစ္ရပ္ျဖစ္သလားဟူေသာ ေမးခြန္းအေပၚ က်ေနာ္တို႔ ဆန္းစစ္ရမည္ လက္ေတြ႕အေနအထား ျဖစ္ေပသည္။

အိႏိၵယအေတြ႔အႀကံဳ

ဒီမိုကေရစီစနစ္ ဘယ္ေလာက္ေကာင္းေကာင္း အလုပ္ျဖစ္ေနၿပီလဲ။ အေမရိကန္ သို႔မဟုတ္ ၿဗိတိန္ သို႔မဟုတ္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံရွိ ဒီမိုကေရစီ၏ အခန္းက႑အေပၚ မည္သူကမွ ေမးခြန္းထုတ္ေနျခင္း မရွိေပ။ သို႔တုိင္ေအာင္ ဆင္းရဲေသာ ကမၻာ့ႏိုင္ငံ အေျမာက္အျမားအတြက္မူ အျငင္းပြားစရာ အေၾကာင္းတရပ္အျဖစ္ ရွိေနပါေသးသည္။ ဤအခ်ိန္သည္ သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားကို အေသးစိတ္ စစ္ေဆးေနရမည့္ အခ်ိန္မဟုတ္ေတာ့သည့္တိုင္၊ က်ေနာ့္အေနျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားမ်ား က်က်နနအလုပ္ျဖစ္ေနၿပီဆိုျခင္းကိုမူ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးရပါလိမ့္မည္။

အိႏိၵယသည္ ဤျငင္းခံုမႈ၏ အဓိက အေရးပါေသာ ေနရာမ်ားထဲက တခုျဖစ္သည္။ အိႏိၵယႏိုင္ငံသားမ်ား၏ လြတ္လပ္ေရးကို ျငင္းပယ္ရာတြင္ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံအေနျဖင့္ အိႏိၵယႏိုင္ငံသားမ်ား၏ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္မႈ စြမ္းရည္အေပၚတြင္ စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္မိေၾကာင္း ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆိုခဲ့သည္။ တကယ္စင္စစ္၊ လြတ္လပ္ေရးရခဲ့ေသာ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္မွာပင္ အိႏိၵယႏိုင္ငံသည္ ကစဥ့္ကလ်ားျဖစ္မႈ တခ်ိဳ႕ႏွင့္ ႀကံဳခဲ့ရသည္။ ပြဲမတိုးဖူးေသးသည့္ အစမ္းသပ္ခံအစိုးရ၊မေက်လည္ေသးေသာ နယ္ေျမပိုင္းျခားမႈျပႆနာ၊ က်ယ္ျပန္႔ေသာ အုပ္စုဖြဲ႕အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား၊ လူမႈေရး မတည္ၿငိမ္မႈမ်ားႏွင့္ ေရာယွက္ေနသည့္ ရွင္းလင္းျပတ္ သားမႈမရွိေသာ ႏိုင္ငံေရးေပါင္းစည္းမႈမ်ား အိႏိၵယတြင္ ရွိေနခဲ့သည္။ စည္းလံုးညီညြတ္ၿပီး၊ ဒီမိုကေရစီနည္းက် အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ အိႏိၵယ၏ အနာဂတ္အေပၚ ယံုၾကည္မႈရဖို႔ဆိုသည္မွာ အေတာ္ပင္ခက္ခဲသည္။

သို႔ႏွင့္တိုင္ ေနာင္ရာစု တ၀က္ေက်ာ္ကာလတြင္ ေထာင္က်က် ျပားက်က်ႏွင့္ပင္ အံ့အားသင့္ဖြယ္ရာ ေကာင္းေကာင္း အလုပ္ျဖစ္ေနေသာ ဒီမိုကေရစီကို အိႏိၵယမွာ  က်ေနာ္တို႔ ေတြ႕လိုက္ရေတာ့သည္။ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒမူမ်ား အတြင္းမွာ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ မတူကြဲျပားမႈေတြကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္ခဲ့သည္။ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ျခင္းႏွင့္ ပါလီမန္ဆိုင္ရာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားအရ အစိုးရအဖြဲ႕မ်ား အေနျဖင့္လည္း ဆင္းလိုက္၊တက္လိုက္ ျဖစ္ေနခဲ့ပါသည္။ မည္သို႔ပင္ဆိုေစကာမူ ကိုးရို႕ကားရား ႏိုင္ၿပီး ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိလွေသာ မတူညီမႈမ်ားကို ျဖစ္သလို ေပါင္းစည္းထားသည့္ အိႏိၵယသည္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ႏွင့္ အံ့ၾသဖြယ္ရာ ေကာင္းေလာက္ေအာင္ လည္ပတ္ အလုပ္ျဖစ္ေနၿပီး ရပ္တည္ရွင္သန္ေနႏိုင္ခဲ့သည္။ တကယ္စင္စစ္ ၄င္း၏အားေကာင္းေသာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကပင္ အားလံုးကို တစည္းတလံုး ျဖစ္ေစခဲ့သည္။

အိႏိၵယသည္ မတူညီေသာ ဘာသာေရး ယံုၾကည္မႈမ်ား၊ ကြဲျပားျခားနားေသာ ဘာသာစကားမ်ားႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္သည့္ ႀကီးႀကီးမားမား စိန္ေခၚမႈမ်ားကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ခဲ့့ျခင္း ျဖစ္သည္။ တကယ္တမ္းတြင္ ဘာသာေရးႏွင့္ လူမ်ိဳးစုမတူ ကြဲျပားမႈမ်ားက ဂိုဏ္းဂဏစြဲရွိေသာ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားအဖို႔ အျမတ္ထုတ္စရာ ေပ်ာ့ကြက္တခု ျဖစ္ေနၿပီး ယင္းတို႔ကို (မၾကာေသးမီ လပိုင္းမ်ားအပါအ၀င္) ႀကီးႀကီးမားမား အံ့ၾသတုန္လႈပ္ဖြယ္ရာ အေျခအေန အမ်ိဳးမ်ိဳးတြင္ အသံုးခ်ခဲ့ၾကပါသည္။ သို႔ႏွင့္တိုင္ ဂိုဏ္းဂဏစြဲ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို စိုးရိမ္ပူပန္မႈ မ်ားႏွင့္ႀကိဳဆိုခဲ့ၿပီး တိုင္းျပည္၏ ဂိုဏ္းဂဏအားလံုးက ဆင္းသက္လာသည့္ အဆိုပါ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို ေ၀ဖန္ ရႈတ္ခ်ၾကပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ေနာက္ဆံုးတြင္ ဂိုဏ္းဂဏစြဲ၀ါဒ၏ က်ဥ္းေျမာင္းေသးသိမ္စြာ အုပ္စုဖြဲ႕အက်ိဳး အျမတ္ရွာလိုျခင္းကို ဆန္႔က်င္သည့္ ဒီမိုကေရစီနည္းက်ေသာ တာ၀န္ယူ အာမခံမႈကို ဖန္တီးေပးႏိုင္ခဲ့သည္။ အိႏိၵယကဲ့သို႔ ထူးထူးျခားျခား ကြဲျပားျခားနားမႈ အမ်ိဳးစံုေသာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ၏ ၾကြယ္၀ျပည့္စံုမႈႏွင့္ ရွင္သန္ ရပ္တည္ႏိုင္မႈအတြက္ ဤသည္ပင္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ေသာ အရာတခုျဖစ္ေပသည္။ တကယ္တမ္းတြင္ အိႏိၵယသည္ ဟိႏၵဴအမ်ားစု အေျခခ် ေနထိုင္ရံုသာမက၊ ကမာၻတြင္ တတိယေျမာက္ မြတ္ဆလင္အမ်ားဆံုးရွိသည့္ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံလည္းျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ သန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားႏွင့္ ခရစ္ယာန္ ဘာသာ၀င္မ်ားလည္း ရွိၿပီ၊ ဆစ္ခ္၊ ဖာရစီႏွင့္ ဂ်ိန္းဘာသာ၀င္မ်ား အမ်ားဆံုး ေနထိုင္ရာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံလည္း ျဖစ္သည္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)

(အမၾတာ ဆင္း (Amartya Sen) ၏ဆာင္းပါး “Democracy as a  Universal Value” ကို Journal of Democracy ႏွင့္ Johns Hopkins University Press တို႔၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ကို ရယူၿပီး Educational Initiatives (ပညာေရွ႕ေဆာင္) က ဘာသာျပန္ဆိုထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ Educational Initiatives အဖြဲ႔ (www.eduinitiatives.org) သည္ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ သင္တန္းမ်ား၊ အရည္အေသြးျမွင့္ သင္တန္းမ်ားကို ပို႔ခ်ေပးေနေသာ ရန္ကုန္အေျခစိုက္ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္သည္။)
ဧရာဝတီ သတင္း