Cervical Cancer (1) သားအိမ္အဝ ကင္ဆာ (၁) (+18)

ပုိ႔စ္တင္ခ်ိန္ - 11/05/2013 01:08:00 PM

အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ အျဖစ္မ်ားတာေတြက ရင္သားကင္ဆာ၊ အဆုပ္ကင္ဆာ၊ အူမၾကီးကင္ဆာလို႔ သတ္မွတ္ ရာကေန အခု သားအိမ္အဝကင္ဆာဟာ ဒုတိယေနရာ ေရာက္လာျပီ။ ေသေစတတ္တဲ့ ကင္ဆာမွာေတာ့ နံပါတ္ ၅ လိုက္တယ္။ အမ်ိဳးသမီး ၁ သိန္းမွာ ၁၆ ေယာက္ႏွဳန္ျဖစ္ျပီး၊ ၉ ေယာက္ႏွဳန္း ေသဆံုးရတယ္။ တကမာၻလံုး တႏွစ္ သန္းတဝက္ ျဖစ္ေနျပီး၊ ၂ သိန္းခြဲေက်ာ္ ေသနရပါတယ္။ သားအိမ္အဝ ကင္ဆာက အသက္ၾကီးမွ ျဖစ္တာ မ်ားတယ္။ အသက္ ၂ဝ ေအာက္မွာ အနည္းဆံုး ျဖစ္ျပီး။ ၄၅ ကေန ၅၅ အထိအရြယ္မွာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။

ကင္ဆာမွန္သမွ် ဘာလို႔ျဖစ္ရတယ္ဆိုတာ တိတိက်က် မသိၾကရေသးပါ။ တခ်ိဳ႕ အမ်ိဳးအစားေတြမွာေတာ့ (ဗိုင္းရပ္စ္) လို႔ သိေနရပါျပီ။ ၁၉၈ဝ က်မွ သားအိမ္အဝကင္ဆာရဲ႕ တရားခံဟာ Human Papilloma Virus (HPV) လို႔ သိလာခဲ့တယ္။ (HPV) ဗိုင္းရပ္စ္ဆိုတာ သားအိမ္အဝ ကင္ဆာ ႏွစ္မ်ိဳးထဲက တမ်ိဳးကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ သူ႔ေၾကာင့္ ဆိုရင္ေတာ့ လိင္ဆက္ဆံတာကေန ကူးစက္ႏိုင္တယ္။ ေမြးလမ္းမွာ ၾကြက္ႏို႔ျဖစ္တာနဲ႔လဲ ဆိုင္တယ္။

အမ်ားအားျဖင့္ ေစာေစာပိုင္းမွာ ဘာလကၡဏာမွ မေပၚလို႔ ကင္ဆာ ရွိေနမွန္း မသိႏိုင္ဘူး။ အခ်ိန္အခါမဟုတ္ ေမြးလမ္းကေန ေသြးဆင္းတာ၊ ေသြးဆံုးျပီးမွ ေသြးဆင္းတာ၊ အတူေနျပီး ေသြးဆင္းလာတာ၊ အတူေနတံုး ထူးျပီး နာက်င္တာ၊ ေသြးမဟုတ္ဘဲ အရည္ဆင္းတာ၊ အနံ႔ဆိုးထြက္တာမ်ိဳးလဲ ရွိႏိုင္တယ္။ အျဖဴ၊ ပန္းေရာင္၊ အနီေရာင္၊ အညိဳေရာင္ေတြလဲ ဆင္းတတ္တယ္။

သိပ္မဆိုးတာက သားအိမ္အဝကင္ဆာဟာ ေစာေစာစီစီး မျပန္႔တတ္ဘူး။ ေနာက္ဆက္ျဖစ္ရင္ သားအိမ္ကေန ေဘးကူးျပီ။ အနီးအနားမ်ားတယ္။ အေဝးသြားရင္ ေသြးျပန္ရည္လမ္းကေနကူးတယ္။ ေနာက္ပိုင္း ေရာက္လာရင္ေတာ့ အစားပ်က္၊ အားယုတ္၊ ပိန္လာမယ္၊ တင္ပါးဆံုတြင္းက နာမယ္၊ ေျခေထာက္နာ-ေယာင္၊ ဆီးလမ္း၊ ဝမ္းသြားလမ္း ထိခိုက္၊ အရိုးနာတာေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။

လူ-တိရစၧာန္-သစ္ပင္ သက္ရွိေတြရဲ႕ အေသးဆံုးအစိတ္အပိုင္း တခုကို Cell (ဆဲလ္) လို႔ေခၚတယ္။ အေရျပား၊ ၾကြက္သား၊ အရိုး စသျဖင့္ (ဆဲလ္) အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ (ဆဲလ္) မွန္သမွ် အသစ္ ျဖစ္လာၾက၊ ၾကီးရင့္လာၾက၊ ေနာက္ဆံုး ေသၾကတယ္။ “အနိစၥ အျမဲမရွိ၊ ေဖါက္ျပန္ ပ်က္စီးသည့္ သေဘာရွိ၏” ဆိုတာ ေဆးသိပၸံ အလိုအရပါ မွန္တယ္။ (ဆဲလ္) ေတြ အသစ္ေပါက္ဘို႔ မလိုဘဲ ေပါက္လာရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ေသရမဲ့(ဆဲလ္)က မေသတာမ်ိဳး ျဖစ္လာရင္ Lump (Tumor) အက်ိတ္ (အလံုး) ႏွစ္မ်ိဳးထဲက တခုခုျဖစ္လာမယ္။ တခုကေတာ့ ကင္ဆာ။ တမ်ိဳးက ကင္ဆာ မဟုတ္တဲ့ အက်ိတ္။

အဲလို မူမမွန္တဲ့ (ဆဲလ္) ေတြ ျဖစ္ေန-မေန သိေအာင္ Pap smear (Pap test ) လုပ္ရတယ္။ ပက္ပ္နည္း ဆိုတာက ၁၉၂၈ ကတည္းက စေပၚတယ္။ စမ္းလို႔ မေကာင္းတာ ေတြ႔ရေပမဲ့ ေရာဂါဟုတ္ မဟုတ္ စမ္းလို႔ ေသျခာမွ ကင္ဆာ ေခၚတယ္။ ကင္ဆာ မျဖစ္ေသးတဲ့ အဆင့္ကို Dysplasia လို႔ ေခၚတယ္။ ေယာက္်ားေတြကို HPV ပိုး ရွိမရွိ စစ္ေဆးလို႔ မရေသးပါ။ Pap smear နည္းနဲ႔စမ္းလို႔ ေကာင္းေနယံုနဲ႔ေတာ့ မရွိဘူးလို႔ ရာႏွဳန္းျပည့္ မေျပာႏိုင္ပါ။ ေသျခာေအာင္ ေမြးလမ္းေၾကာင္း စစ္ေဆးရတယ္။ ၾကည့္တာနဲ႔ကို အေနအထား ေျပာင္းေနတာ ျမင္ရတယ္။ ပိုေသျခာေအာင္ အသားစ ျဖတ္ယူျပီး၊ ဓါတ္ခြဲခမ္းမွာ မွန္ဘီလူးနဲ႔ စစ္ေဆးရတယ္။ Biopsy ေခၚတယ္။

ေရာဂါကို ႏွိမ္နင္းဘို႔ဆိုတာ (၁) လူေတြကို အသိရွိေနေအာင္ လုပ္တာဟာ အေရးပါတယ္။ (၂) အစုလိုက္ Pap smear လုပ္ေပးရင္ ေရာဂါျဖစ္တာကို အေစာၾကီးသိရတယ္။ ေကာင္းေကာင္း ကုေပးႏိုင္လို႔ အေသအေပ်ာက္ နည္းလာတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ အမ်ဳိးသမီး ၁ဝဝဝ ကို Pap Smear လုပ္ျပီး၊ စစ္တမ္း ေကာက္ယူ စစ္ေဆးခဲ့ဘူးတယ္။ အဲဒီမွာ သားအိမ္အဝ ကင္ဆာ ျဖစ္စျပဳေနသူ ၅ ေယာက္ကို ေတြ႔ရွိခဲ့ရတယ္လို႔ ၈-၄-၁၉၇ဝ ရက္ေန႔မွာ က်င္းပတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေဆးသုေတသန ေဆြးေႏြးပြဲမွာ တင္ျပခဲ့ဖူးတယ္။ ဒိေနာက္က်တဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြလဲရွိမွာပါ။

(၃) ကင္ဆာေတြထဲမွာ ကာကြယ္ေဆးရယ္လို႔ရွိတာ ဒီေရာဂါပါ။ ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္ FDA ကေန အသိအမွတ္ ျပဳခဲ့တဲ့ ကာကြယ္ေဆးကို Gardasil လို႔ေခၚတယ္။ ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ Cervarix ပါ။ သားအိမ္အဝကင္ဆာ ၇ဝ% ကိုျဖစ္ေစတဲ့ HPV ႏွစ္မ်ိဳးအျပင္ တျခား လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ ေရာဂါေတြကိုပါ ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ ၉၂-၉၈% ထိေရာက္တယ္။ သူမ်ား တိုင္းျပည္ေတြမွာေတာ့ လိင္ဆက္ဆံတာမ်ိဳးနဲ႔ မၾကံဳႏိုင္ေသးတဲ့ အသက္ ၉ ႏွစ္သမီးကေနစျပီး၊ ၂၆ ႏွစ္အရြယ္ မိန္းကေလးေတြကို ျပစ္မွတ္ထားျပီး ထိုးေပးတယ္။ (၄) (ကြန္ဒြမ္) သံုးတာ ဒီေရာဂါအတြက္ပါ ေကာင္းတယ္။ တကယ္လို႔ အေဖၚမွာ ၾကြက္ႏို႔ရွိေနရင္ ဆက္ဆံဘို႔ ျငင္းသင့္တယ္။ သားအိမ္အဝကင္ဆာဟာ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္နဲ႔ လိင္ဆက္ဆံသူေတြ အျဖစ္မ်ားလို႔ ဆယ္ေက်ာ္သက္မ်ား သတိထားၾကပါ။ ကေလးအေမြးမ်ားသူေတြမွာလဲ ပိုျဖစ္တတ္လို႔ မိသားစုစီမံကိန္း လုပ္ၾကပါ။ ဆင္းရဲ ႏြမ္းပါးသူေတြမွာ ပိုျဖစ္ၾကရတယ္။ ခ်မ္းခ်မ္းသာသာ ေနႏိုင္ေအာင္ ဒုတိယ-တတိယႏိုင္ငံမ်ား သြားခ်င္သြားပါ၊ အေဖၚမ်ားမ်ားနဲ႔ လိင္ဆက္ဆံသူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားလို႔ အတူေနအေဖၚ နည္းႏိုင္သမွ် နည္းသင့္တယ္။ တလင္-တမယားစနစ္ကို အေလးအနက္ ျပန္ထားသင့္ေနျပီ။

ျပည္တြင္းက ဆရာဝန္တဦးကေန (ကြန္မင့္)မွာ ေရးလာတာတခု ရွိတယ္။ “ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ HPV ကာကြယ္ေဆးထိုးဘို႔ အခက္အခဲေတြ ရွိေနပါတယ္။ လူအမ်ားစုက အဲဒီ ဗဟုသုတ နည္းေနၾကျပီး၊ ေဆးတလံုး က်ပ္ ၅ ေသာင္းေလာက္ ေပးေနရတယ္။ အစိုးရက ျဖစ္ျဖစ္ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႔မ်ားကျဖစ္ျဖစ္ တာဝန္ယူ ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ရင္ သားအိမ္အဝ ကင္ဆာ ျဖစ္ရတာကို အေတာ္ၾကီး ကယ္တင္ႏိုင္မယ္”။ ေနာက္ဆရာတေယာက္ ေရးတာကေတာ့ “ေဆးတလံုးကို ၈၆ဝဝဝ ကုန္က်ျပီး၊ စုစုေပါင္း ၃ လံုးထိုးရင္ က်ပ္ေငြ ၂ သိန္း၊ ၄ ေထာင္ က်ပါတယ္”။

ေရာဂါျဖစ္ရင္ ၁-၂-၃-၄ ဆိုျပီး၊ အဆင့္ေတြ သတ္မွတ္ထားတယ္။ ကုသတဲ့အခါလဲ အဆင့္လိုက္ ကုရတယ္။ ေစာေစာသိ၊ ခ်က္ခ်င္းကုရင္ ေပ်ာက္ပါတယ္။ အဆင့္ ၁ ကို သားအိမ္ထုတ္ေပးရတယ္၊ သားအိမ္ေဘးက အက်ိတ္ေတြကိုပါ ထုတ္ရတာလဲရွိတယ္။ ကေလး ရခ်င္ေသးသူမ်ားဆိုရင္ (LEEP) နည္း လုပ္ေပးရတယ္။ အဆင့္၁ ေနာက္ပိုင္း ေရာက္ေနရင္ အားလံုးကုန္ထုတ္နည္း နဲ႔ ဓါတ္ကင္တာ လုပ္ေပးတယ္။ အဆင့္ ၂ ေရာက္ေနရင္ ဓါတ္ကင္တာနဲ႔ ေဆးဝါးနဲ႔ ကုေပးတာ ေရာတယ္။ တခ်ိဳ႕လဲ ခြဲစိတ္တာပါ လုပ္ရတယ္။ ၂ဝဝ၆ ကတည္းကသံုးေနတဲ့ေဆး ၂ မ်ိဳးကေတာ့ Hycamtin နဲ႔ Cisplation တို႔ျဖစ္တယ္။

ကင္ဆာလူနာမွန္သမွ် ၅ ႏွစ္အထိ အသက္ရွင္သူ ရာႏွဳန္းဘယ့္ေလာက္ရွိလဲ ဆိုတာနဲ႔ အဆိုးအေကာင္း ခဲြျခား သတ္မွတ္တယ္။ အဆင့္ေစာေလ ေကာင္းေလ။ အဆင့္ ၁ ဆိုရင္ ၈ဝ-၉ဝ%။ ၂ ေတြက ၆၅-၇ဝ%။ ၃ က ၂၅-၃ဝ% နဲ႔ ေနာက္က်တဲ့ ၄ က ၁၅% ျဖစ္တယ္။

ျပည္တြင္းထုတ္ မဂၢဇင္းတခုမွာ ေရးတာရွိတယ္။ “ကိုယ့္လူက ပါးစပ္ထဲ လက္ထည့္ရင္ေတာင္ မကိုက္တတ္ဘူး” လို႔ ေျပာၿပီး၊ ေရာဂါလကၡဏာ ေပၚလာသူ အမ်ိဳးသမီးေတြ ဒုနဲ႔ေဒး။ ပါတနာ (သို႔) ခင္ပြန္းက ေပ်ာ္ပါးလို႔ ဘဝနစ္မြန္းခဲ့ရတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြလဲ ရွိသလို ပါတနာ (သို႔) ခင္ပြန္းကို အႂကြင္းမဲ့ ယံုၾကည္မိလို႔ ေနာက္ဆံုး ဓားစာခံျဖစ္သြားတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြလဲ တပံုႀကီးပါ။ တိုးတက္လြန္းၿပီး၊ စိတ္မခ်ရတဲ့ ေခတ္ႀကီးထဲမွာ ဘယ္သူ႔ ဘယ္သူကိုမွ ယံုဖို႔ မခက္ေပဘူးလား” တဲ့။

ဆက္စပ္ဖတ္ရန္ ေဆးပညာစာမ်ား
1. Cervical Cancer (1) သားအိမ္အဝ ကင္ဆာ (၁)
2. Cervical Cancer (2) သားအိမ္အဝ ကင္ဆာ (၂)
3. Cervical Cancer (3) သားအိမ္အဝ-ကင္ဆာ (၃)
4. Chemotherapy (ခီမို) အတြက္ (၁၅) ခ်က္
5. HPV vaccine (ေဂး) ေတြအတြက္ ကာကြယ္ေဆး
6. HPV Vaccine for Ca Cx သားအိမ္အဝ-ကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး
7. Pregnancy and HPV Vaccination သားအိမ္-ကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး နဲ႔ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္

Dr. Tint Swe
၁ဝ-၉-၂ဝ၁၃