Cancer of the uterus သားအိမ္-ကင္ဆာ

ပုိ႔စ္တင္ခ်ိန္ - 11/01/2013 11:32:00 AM

သားအိမ္-ကင္ဆာ နဲ႔ သားအိမ္ေခါင္း-ကင္ဆာ တူတူပါပဲလား။ မတူဘူး ဆိုရင္လည္း ဘယ္လိုေတြ ခံစားရတတ္တယ္၊ ဘာလကၡဏာေတြ ၿပတတ္ပါသလဲ။ ေဆးရံုမွာ စစ္မယ္၊ သြားမယ္ဆိုရင္ သားအိမ္-ကင္ဆာ နဲ႔ သားအိမ္ေခါင္း-ကင္ဆာ တူတူပဲ ရွိေနရင္ သိရလား။ သို႔မဟုတ္ ၂ မ်ိဳးခြဲ စစ္ရတာလား။ အဂၤလိပ္လို သားအိမ္ေခါင္း-ကင္ဆာကဘာ၊ သားအိမ္-ကင္ဆာကဘာ ခြဲေၿပာရလား။ အဂၤလိပ္လို ဘယ္လို စာလံုးေပါင္းပါသလဲ။

သားအိမ္-ကင္ဆာ Uterine Cancer နဲ႔ သားအိမ္ဝ-ကင္ဆာ Cervical Cancer မတူပါ။ အခုေရးမွာက သားအိမ္-ကင္ဆာ ျဖစ္ပါတယ္။ Cervical Cancer (Ca Cx) သားအိမ္အဝ-ကင္ဆာ နဲ႔ သားအိမ္အဝ-ကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး (HPV) ေတြကို တြဲဖတ္ပါ။

သားအိမ္-ကင္ဆာမွာ ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။ ပိုအျဖစ္မ်ားတဲ့ Endometrial cancer နဲ႔ Uterine sarcomas ေတြ ျဖစ္တယ္။ စျဖစ္တဲ့ သားအိမ္အလႊာ မတူလို႔ မတူၾကတာပါ။ Endometrial cancer ကို Adenocarcinoma လဲေခၚတယ္။ သားအိမ္-ကင္ဆာ ထဲမွာ ၉၅% ျဖစ္တယ္။ Sarcoma ဆိုတာက ၂-၄ % ရွိျပီး၊ Carcinosarcoma နဲ႔ Endometrial stromal sarcoma ေတြကေတာ့ ရွားတယ္။

သားအိမ္မွာ ကင္ဆာမဟုတ္တဲ့ အလံုးေတြ ဥပမာ Fibroids နဲ႔ Endometriosis ေတြ ရွိတယ္။ Endometrial hyperplasia ဆိုတာလဲ ကင္ဆာ မဟုတ္ပါ။

ေရာဂါလကၡဏာေတြ ကေနစျပီး သံသယ ရွိရတယ္။
1. ပံုမွန္မဟုတ္ဘဲ ေသြးဆင္းတာ၊ ေသြးစြန္းတာ၊ ၉ဝ% ေလာက္က ၾကားရက္ ဒါမွမဟုတ္ ေသြးဆံုးျပီးေနာက္ ေသြးဆင္းတယ္။ အဲလိုျဖစ္သူတိုင္းလဲ သားအိမ္-ကင္ဆာေတာ့ မဟုတ္ပါ။
2. ၁ဝ% ေလာက္မွာ အျဖဴဆင္းတာမ်ိဳးလို တခုခု ဆင္းတတ္တယ္။
3. ဆီးသြားရတာ ျပႆနာရွိတာ၊ ဆီးစပ္ေနရာ နာတာ၊ အိမ္ေထာင္နဲ႔ ေနရင္ နာတာေတြလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
4. ဆီးစပ္မွာ အလံုး စမ္းလို႔ရတာ၊ လူက ပိန္ပိန္လာတာဆိုရင္လဲ သတိရွိရမယ္။ ဒီလို ျဖစ္သူေတြက ေရာဂါ ေနာက္ပိုင္းက်လာမွ ျဖစ္တတ္တယ္။

ေမးျမန္းမယ္၊ စစ္ေဆးမယ္။
• Endometrial biopsy နည္းျဖစ္ျဖစ္၊ Dilation and curettage (D&C) နည္းနဲ႔ျဖစ္ျဖစ္ အသားစ ထုတ္ယူ စစ္ေဆးမယ္။ Endometrial biopsy ကို အမ်ားဆံုး လုပ္တယ္။
• Hysteroscopy နည္းလဲ လုပ္ႏိုင္တယ္။ Transvaginal ultrasound, Sonography, Cystoscopy and proctoscopy, Computed tomography (CT) နဲ႔ Magnetic resonance imaging (MRI) နည္းေတြလဲ ရွိေသးတယ္။
• Positron emission tomography (PET), Chest x-ray, Complete blood count, CA 125 blood test ေတြပါ ဆက္လုပ္ႏိုင္ေသးတယ္။

ဘယ္လို အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ Endometrial cancer သားအိမ္-ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္လဲ။
• Hormone levels ေဟာ္မုန္း ရွိတာ မတူၾကဘူး။ (အီစထိုဂ်င္) မ်ားရင္ ပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေသြးဆံုးသြားတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြကို Estrogen therapy ေဟာ္မုန္းေပး ကုရတတ္တယ္။ ကင္ဆာ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ Estrogen နဲ႔အတူ Progesterone ေပးတာ ပိုေကာင္းတယ္။ ဒါေပမဲ့ တျခားဟာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ျပန္တယ္။ ဥပမာ ရင္သား-ကင္ဆာ၊ ေသြးခဲေရာဂါ။
• Birth control pills ကိုယ္ဝန္တားေဆးေၾကာင့္ သားအိမ္ကင္ဆာ အျဖစ္နည္းေစတယ္လို႔ ဆိုတယ္။
• တသက္တာမွာ ရာသီလာခ်ိန္မ်ားရင္ မေကာင္းဘူး။ အပ်ိဳ ေစာျဖစ္တာနဲ႔ ေသြးဆံုး ေနာက္က်တာကို ေျပာတာ။
• Pregnancy ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ရတာ မ်ားသူေတြမွာ အျဖစ္နည္းတယ္။
• Obesity အဝလြန္သူ အျဖစ္မ်ားမယ္။ အဆီထဲရွိေနတဲ့ (အီစထိုဂ်င္) ကေန တခုခုျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
• ရင္သား-ကင္ဆာ ကာကြယ္ဘို႔နဲ႔ ကုသဘို႔မွာ သံုးတဲ့ Tamoxifen ေဆးကေန နည္းနည္းေလး ပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• Ovarian tumors (Granulosa-theca cell tumor) ျဖစ္သူေတြမွာ ပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• Polycystic ovarian syndrome (PCOS) ရွိေနသူလဲ ပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• Intrauterine device (IUD) ကိုယ္ဝန္တား-ပစၥည္းထည့္ထားသူေတြလဲ နဲနဲေလး ပိုျဖစ္တာေတြ႔ရတယ္။
• Age အသက္ၾကီးေလး ပိုေလ။
• Diet and exercise အဆီစားမ်ားသူ၊ ေလ့က်င့္ခန္း မလုပ္သူေတြ ပိုမ်ားတယ္။
• Diabetes ဆီးခ်ိဳ ရွိသူေတြမွာ ၄ ဆ ပိုမ်ားတယ္။
• Family history မိသားစုထဲ တေယာက္မက ျဖစ္တာလဲ ေတြ႔ရတယ္။
• Breast or ovarian cancer ႏို႔-ကင္ဆာနဲ႔ မ်ိဳးဥအိမ္-ကင္ဆာ ရွိသူေတြမွာ လာျဖစ္တတ္ေသးတယ္။
• Prior pelvic radiation therapy တျခားေရာဂါေၾကာင့္ ဓါတ္ကင္သူေတြ ပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• Endometrial hyperplasia ေရာဂါ ျဖစ္ေနရင္ ပိုႏိုင္တယ္။

Endometrium Carcinoma အတြက္ 2010 Figo staging system အရ ေရာဂါအဆင့္ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြက -
• IA သားအိမ္မွာသာရွိတယ္။ Myometrial invasion သားအိမ္အလည္လႊာရဲ႕ တဝက္အထိ မေရာက္ေသးဘူး။
• IB သားအိမ္မွာသာရွိတယ္။ Myometrial invasion သားအိမ္အလည္လႊာရဲ႕ တဝက္ထက္ ေက်ာ္ျပီ။
• II သားအိမ္မွာသာရွိတယ္။ Cervical stromal invasion သားအိမ္ဝထဲ ေရာက္ေနျပီ။
• IIIA သားအိမ္ေဘးက Serosa or Adnexa (တစ္ရွဴး) ေတြဆီ ေရာက္ေနျပီ။
• IIIB ေမြးလမ္းေၾကာင္း (ဗဂ်ိဳင္းနား) နဲ႔ Parametrial involvement ေဘးနား ေရာက္ေနျပီ။
• IIIC1 Pelvic lymph node involvement အနီးအနားက တက္ေစ့ေတြဆီ ေရာက္ေနျပီ။
• IIIC2 Para-aortic lymph node involvement တျခားေနရာက တက္ေစ့ေတြဆီ ေရာက္ေနျပီ။
• IVA Bladder and/or Bowel mucosa ဆီးအိမ္၊ အစာေဟာင္းအိမ္ထိ ေရာက္ေနျပီ။
• IVB Distant metastases တျခား အေဝးေနရာေတြဆီ ေရာက္ေနျပီ။

ကုသနည္းေတြ -
• Stage I = Surgery ခြဲစိတ္နည္း၊ Total Abdominal Hysterectomy and Bilateral Salpingo-Oopherectomy (TAH-BSO) ခြဲစိတ္နည္း။ ခြဲစိတ္အျပီး Radiation ဓါတ္ကင္နည္းမွာ Vaginal Brachytherapy (VB) နည္း ဒါမွမဟုတ္ Pelvic Radiation ဒါမွမဟုတ္ ၂ နည္းလံုး သံုးတယ္။ Chemotherapy ကင္ဆာေဆး အျဖစ္ Carboplatin နဲ႔ Paclitaxel, Ifosfamide with Paclitaxel ေဆးေတြ သံုးတာ မ်ားတယ္။ တခါတေလ Cisplatin, Ifosfamide နဲ႔ Doxorubicin ေတြကို သံုးတယ္။ ခြဲဘို႔ မသင့္သူေတြကို ဓါတ္ကင္တာ လုပ္ေပးတယ္။ အဆင့္ (၁) ကေလးလဲ လိုခ်င္ေသးရင္ မခြဲဘဲနဲ႔ Progestin ေဟာ္မုန္းေဆးေပးနည္းလဲ သံုးတယ္။ အေကာင္းဆံုး နည္းေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ခြဲစိတ္ျပီး ထပ္ျဖစ္သူေတြမွာ ဗဂ်ိဳင္းနားမွာ လာျဖစ္တတ္လို႔ Vaginal Brachytherapy နည္းပါ လုပ္ေပးရတာ ျဖစ္တယ္။ တခ်ိဳ႕ေဆးရံုေတြက Pelvic area တင္ပါးဆံုေနရာ တခုလံုးကို External beam radiation ဓါတ္ကင္နည္း လုပ္ေပးတယ္။
• Stage II = ခြဲစိတ္နည္းက Radical hysterectomy နည္းလုပ္ရတယ္။ သားအိမ္ တခုလံုး ထုတ္မယ္။ Bilateral salpingo-oophorectomy (BSO) မ်ိဳးဥအိမ္နဲ႔ သားအိမ္ျပြန္ေတြ ထုတ္မယ္။ Pelvic and Para-aortic lymph node dissection (LND) အနီးအနားတဝိႈက္က တက္ေစ့ေတြပါ ထုတ္မယ္။ ျပီးရင္ Radiation ဓါတ္ကင္တာ ဆက္လုပ္မယ္။ Vaginal brachytherapy နဲ႔ External pelvic radiation ဓါတ္ကင္နည္း သံုးတယ္။ ဓါတ္ကင္ျပီးမွ ခြဲတာလုပ္တာမ်ိဳးလဲ ရွိေသးတယ္။ ခြဲထုတ္တဲ့ တက္ေစ့ေတြကို ကင္ဆာျဖစ္ေန-မေန စစ္ရတယ္။
• Stage III = Surgery ခြဲစိတ္မယ္။ Chemotherapy ကင္ဆာေဆး နဲ႔ Radiation ဓါတ္ကင္တာေတြကို ၁ ခု ျဖစ္ျဖစ္၊ ၂ ခု ျဖစ္ျဖစ္ လုပ္မယ္။ Radiation လုပ္တာကို Pelvis တေနထဲ ျဖစ္ျဖစ္ Abdomen နဲ႔ Pelvis ႏွစ္ခုလံုး ျဖစ္ျဖစ္ လုပ္မယ္။
• Stage IV = Combinations of chemotherapy drugs ေဆးေတြ တြဲေပးနည္း သံုးႏိုင္တယ္။ Paclitaxel (Taxol) Doxorubicin (Adriamycin) နဲ႔ Carboplatin ဒါမွမဟုတ္ Cisplatin ေဆးေတြ သံုးတယ္။ Cisplatin, Ifosfamide နဲ႔ Paclitaxel ေတြကိုလဲ တြဲတတ္တယ္။
• Papillary serous carcinoma or clear cell carcinoma ဆိုတာေတြက High-grade cancers ေနာက္က်တဲ့ အမ်ိဳးအစားေတြ ျဖစ္တယ္။ ခြဲစိတ္ရင္ TH/BSO, pelvic and para-aortic lymph node dissections, and Pelvic washings ေတြအျပင္ Omenetectomy နဲ႔ Peritoneal biopsies ေတြပါ လုပ္မယ္။ ခြဲျပီးရင္ Chemotherapy ကင္ဆာေဆး နဲ႔ Radiation therapy ဓါတ္ကင္တာ လုပ္မယ္။ Carboplatin and Paclitaxel or Cisplatin and Doxorubicin ေဆးေတြ သံုးတယ္။
• Recurrent endometrial cancer ျပန္ျဖစ္ကင္ဆာဆိုတာ အနီးအနားလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အေဝးလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Pelvis တင္ပါးဆံုမွာျဖစ္ရင္ Radiation therapy ဓါတ္ကင္မယ္။ တျခားေနရာဆိုရင္ အဆင့္ (၄) ကုသသလို လုပ္မယ္။ Progesterone hormone therapy ဒါမွမဟုတ္ Chemotherapy လုပ္ႏိုင္တယ္။

ကင္ဆာျဖစ္ရင္ ၅ ႏွစ္အထိေနႏိုင္သူ ရာႏွဳန္းဘယ္ေလာက္လဲဆိုတာ သတ္မွတ္ထားရတယ္။ Endometrial adenocarcinoma သားအိမ္-ကင္ဆာ ျဖစ္သူေတြမွာ -
• သားအိမ္အျပင္ မျပန္႔ေသးသူ ၉၆%၊
• သားအိမ္အျပင္ ျပန္႔ေနသူ ၆၆%၊
• ေနာက္ပိုင္းအဆင့္ ေရာက္ေနသူ ၂၅%၊
• African American women အသားမဲ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ တျခားလူေတြထက္ ၁ဝ% နည္းတယ္။

5 year survival rate တိတိက်က် အဆင့္အရ ေျပာရရင္ -
• I-A 90%
• I-B 88%
• I-C 75%
• II 69%
• III-A 58%
• III-B 50%
• III-C 47%
• IV-A 17%
• IV-B 15%

Uterine Sarcoma အမ်ိဳးအစားဆိုရင္ ၅ ႏွစ္အထိေနႏိုင္သူ -
• သားအိမ္အျပင္ မျပန္႔ေသးသူ ၅ဝ%၊
• သားအိမ္အျပင္ ျပန္႔ေနသူ ဝ-၂ဝ%၊

အမ်ိဳးသမီး မ်ိဳးပြါးလမ္းမယ္ျဖစ္တဲ့ ကင္ဆာေတြ -
• Endometrial cancer သားအိမ္-ကင္ဆာက မ်ိဳးပြါးလမ္းျဖစ္တာထဲမွာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ ေသဆံုးရမႈမွာ သတၲမေနရာ လိုက္တယ္။ ေစာေစာသိရင္ ကုလို႔ ရတာကို ျပေနတာ ျဖစ္တယ္။ အသက္ ၆ဝ ေက်ာ္ေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ေစာသိသူေတြကို ခြဲစိတ္ျပီးေနာက္ Estrogen replacement ေဟာ္မုန္း ေဆးပါေပးရင္ ျပန္ျဖစ္ႏွဳန္း နည္းတာ ေတြ႔ရတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဒီနည္းရဲ႕ မေကာင္း က်ိဳးဆက္ေတြကို အေသအျခာ ေလ့လာရတယ္။ Heart disease ႏွလံုးေရာဂါ၊ Heart attacks ႏွလံုးေသြးနည္းတာ Stroke ေလျဖတ္တာ နဲ႔ Breast cancer ရင္သား-ကင္ဆာ ပိုျဖစ္တတ္တယ္။ ေဟာ္မုန္းေဆးကို နဲနဲေလးနဲ႔ ရက္တိုတိုသာ ေပးဘို႔ လုပ္လာတယ္။ လူေနမႈအဆင့္အတန္း ျမင့္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ အမဲ-အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အျဖဴေတြနဲ႔ အာရွသူေတြထက္ ၂ ဆ ပိုျဖစ္တယ္။
• Ovarian cancer မ်ိဳးဥအိမ္-ကင္ဆာက ဒုတိယလိုက္တယ္။ အသက္ ၅ဝ ေက်ာ္မွအျဖစ္မ်ားတယ္။ မိသားစုထဲမွာ တေယာက္မက ျဖစ္တယ္။
• Cervical cancer သားအိမ္ဝ-ကင္ဆာက တတိယလိုက္တယ္။ ၾကားရက္ေသြးဆင္းတာ နဲ႔ တခုခုဆင္းတာ ေတြမွာ သားအိမ္-ကင္ဆာနဲ႔ တူတယ္။ သားအိမ္အဝမွာ ျဖစ္ရင္ ေယာက္်ားနဲ႔ ဆက္ဆံအျပီးမွာလဲ ေသြးထြက္လာ တတ္တယ္။ Human papillomavirus (HPV) ပိုးက လိင္လမ္းကေန ဝင္တယ္။ ေစာေစာသိေအာင္ Pap smears လုပ္ေနသင့္တယ္။
• Vaginal cancer ဗဂ်ိဳင္းနား-ကင္ဆာကလဲ ရွားတယ္။ အသက္ၾကီးမွ ျဖစ္တတ္တယ္။ ဘာမွ လကၡဏာ မရွိတာနဲ႔ စတယ္။ ရွိလာရင္ နာလာမယ္၊ တခုခုဆင္းမယ္၊ ေသြးထြက္မယ္။
• Vulvar cancer အမ်ိဳးသမီး အျပင္အဂၤါ (မိန္းမကိုယ္) ကင္ဆာက ရွားတယ္။ ျဖစ္တာလဲ ေႏွးတယ္။ အသက္ၾကီးမွ ျဖစ္တယ္။ အသက္အၾကီးဆံုးလို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ ယားမယ္၊ နာမယ္၊ ေသြးထြက္မယ္၊ ပူေလာင္ေနမယ္၊ တခုခု ဆင္းမယ္။
Dr. Tint Swe