Microcytic hypochromic Anemia ေသြးအားနည္းေရာဂါမ်ား

ပုိ႔စ္တင္ခ်ိန္ - 10/14/2013 05:42:00 PM

ေသြးစစ္တဲ့အခါ ေသြးနီဥေလးေတြက ေသးေနျပီး အေရာင္လဲ ေဖ်ာ့ေနရင္ ဒီေရာဂါလို႔ သတ္မွတ္တယ္။ တခုတည္း မဟုတ္ပါ။

(က) Iron deficiency anemia သံဓါတ္နည္း ေသြးအားနည္းေရာဂါ၊
အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ ေသြးဆင္း-ေသြးသြန္လို႔ျဖစ္တာက မ်ားတယ္။ အမ်ိဳးသမီးတိုင္း လစဥ္ ရာသီေဆသြးေၾကာင့္ သံဓါတ္ 10-20 mg ဆံုးရွံဳးေနရတယ္။ တျခားအေၾကာင္းတရားေတြကေတာ့ အစာလမ္းေသြးယိုျခင္း၊ ဆီးလမ္းေသြးယိုျခင္း၊ ထိခိုုက္ဒဏ္ရာကေန ေသြးယိုျခင္း၊ IV hemolysis နည္းနဲ႔ကုသရလို႔ျဖစ္ျခင္း၊ အစာလမ္းက စုပ္ယူႏိုင္စြမ္းမေကာင္းလို႔၊ စားေသာက္တာထဲမွာ နည္းေနလို႔လဲျဖစ္ရတယ္။

(ခ) Sideroblastic anemia (ဆိုက္ဒိုပလပ္စတစ္) ေသြးအားနည္းေရာဂါ၊
မ်ိဳးရိုးလိုက္ျပီး ေမြးရာပါျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေနာက္မွျဖစ္လာတာလဲရွိတယ္။ (၁) အေၾကာင္းရွာမရတာ၊ (၂) neoplasm, inflammatory, hematologic, metabolic diseases ေရာဂါေတြကေန ဆက္ျဖစ္တာနဲ႔ (၃) Alcohol အရက္၊ Lead ခဲ၊ Chloramphenicol (ကလိုရင္ဖင္နေကာ) ေဆး၊ INH တီဘီေဆး၊ cytophosphamide ကင္ဆာေဆးေတြေၾကာင့္လဲ ျဖစ္တတ္ေသးတယ္။

(ဂ) Thalassemia hemoglobinopathies / anemia (သာလာဆီးမီးယား) ေသြးအားနည္းေရာဂါ၊
မ်ိဳးဗီဇလိုက္တယ္။ ေသြးနီဥထဲက (ဟီမိုဂလိုဘင္) ထုတ္လုပ္တာမွာ ျပႆနာရွိတာ ျဖစ္တယ္။ ျဖဴေဖ်ာ့ေနမယ္။ (ဟီမိုဂလိုဘင္) ဆိုတာ သံဓါတ္နဲ႔ လုပ္ထားတယ္။ ဒီေရာဂါရွိေနသူမွာ (ဟီမိုဂလိုဘင္) က ျပိဳကြဲလြယ္ေနလို႔ သက္တမ္း မကုန္ခင္ ပ်က္စီးေနၾကတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ မလံုေလာက္ေတာ့ဘဲ၊ ေသြးအား နည္းလာတယ္။

အမ်ိဳးအစား ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။
(၁) Thalassemia trait အမ်ိဳးက သူကိုယ္တိုင္ ေရာဂါမျပေပမဲ့ သူ႔မ်ိဳးဆက္ကို သယ္ေဆာင္ေပးေနတယ္။ သူကိုယ္တိုင္ ျဖစ္ရင္လဲ ေသြးအားနည္းတာ နဲနဲေလာက္သာျဖစ္မယ္။ Hemoglobin A2 ဆိုတာေတြ ပိုမ်ားေနမယ္။ (၂) Thalassemia major (ေမဂ်ာ) ဆိုတာနဲ႔အညီ ဆိုးတယ္။ ေမြးေမြးခ်င္း ေကာင္းေပမဲ့ ၃ လ နဲ႔ ၈ လ အၾကား ေရာဂါျပမယ္။ ျဖဴဖတ္ျဖဴေရာ္ ျဖစ္လာမယ္။ သိပ္မအိပ္ဘူး။ ႏို႔စို႔နည္းမယ္။ အန္တာပိုမယ္။ မကုဘဲထားရင္ ၈ ႏွစ္သား အထိသာ အသက္ရွင္မယ္။ ျဖဴေရာ္တာအျပင္ ေခါင္းကိုက္မယ္၊ အားယုတ္မယ္၊ အသက္ရွဴ မဝဘူး၊ အသားဝါ ျဖစ္လာမယ္၊ ေဘလံုးၾကီးလာမယ္။ မ်က္ႏွာရိုး ပံုမွန္မဟုတ္၊ ၾကီးထြားမႈေႏွးမယ္။

ေသြးနည္းေရာဂါေတြကို ဘယ္လိုကုသမလဲ
သံဓါတ္ၾကြယ္ဝတဲ့အစားအေသာက္၊ သံဓါတ္စားေဆး။ သံဓါတ္ေဆးရည္။ Iron-dextran complex (Imferon) 100-250 mg ထိုးေဆးကို မထိုးခင္ (0.5 ml dose) စမ္းျပီးမွ ထိုးပါ။ Dexferrum at 100 mg per dose IV ထိုးပါ။

(၁) ရိုးရိုးျဖစ္တဲ့ ေသြးအားနည္းေရာဂါ
အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ ရာသီဆင္းေနရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ၊ ကိုယ္ဝန္-ကေလးမီးဖြါး-သားပ်က္-ကိုယ္ဝန္ဖ်က္သူေတြမွာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ Iron sulfate (ferrous sulfate) စားေဆး 325 mg ကို တေန႔ ၂-၃ ၾကိမ္ေသာက္ပါ။ ဝမ္းမခ်ဳပ္ေအာင္ ဂရုစိုက္ပါ။ ၁-၂-၃ လအထိ ၾကာႏိုင္တယ္။ Hemoglobinျပန္စစ္လို႔ ပံုမွန္ျဖစ္လာရင္ တေန႔ ၁ ၾကိမ္ ဆက္ေသာက္ေနပါ။ သံဓါတ္ကို ပါးစပ္ကေနေပးလို႔မရရင္၊ သိပ္နည္းေနရင္ ထိုးေပးမယ္။ ပိုျမန္ခ်င္လို႔ ထိုးရတာေတာ့ မဟုတ္ပါ။ Imferon ထိုးေဆးကို အသံုးမ်ားတယ္။

(၂) အေၾကာင္းရွာမရတဲ့ ေသြးအားနည္းေရာဂါ
နံပါတ္ (၁) မွာလို အေၾကာင္းရင္မသိတဲ့လူနာေတြဆိုရင္ ေသြးအားနည္းေစတဲ့အေၾကာင္းရင္းကို လိုက္ရွာရပါအံုးမယ္။ အသက္ ၅ဝ ေက်ာ္သူေတြကို အစာလမ္းေၾကာင္းစစ္ေဆးသင့္တယ္။ တေနရာရာက ေသြးယိုေနသလား သိခ်င္တယ္။ Colonoscopy စအိုးလမ္းကေန ကိရိယာထည့္စစ္တာလုပ္သင့္တယ္။ Sigmoidoscopy ထက္ပိုသင့္တယ္။ EGD နဲ႔ UGI/SBFT x-ray ေတြလုပ္ဘို႔လိုခ်င္လိုမယ္။ ဆီးလမ္းစစ္တာလဲ လိုရင္လုပ္ရမယ္။

(၃) Iron intolerance သံဓါတ္မခံႏိုင္တဲ့ေရာဂါ
တခ်ိဳ႕လူေတြက Ferrous sulfate ေပးမရတတ္ဘူး။ Ferrous gluconate ေျပာင္းေပးႏိုင္တယ္။ ေဆးအဆအတူတူေပးပါ။ ဒီေဆးမွာ သံဓါတ္ နည္းပါတယ္။ 30 mg သာပါလို႔ ခံႏိုင္လိမ့္မယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁၃-၁ဝ-၂ဝ၁၃
Dr. Tint Swe