Angular stomatitis က်ီးကန္းပါးစပ္နာ

ပုိ႔စ္တင္ခ်ိန္ - 10/27/2013 05:18:00 PM

Feb 24, 2011 at 7:31 AM
က်ေနာ့္မွာ မႀကာခဏ (၂)လတၾကိမ္နီးပါး အရပ္ေခၚ က်ီးပါးစပ္နာ ေပါက္တတ္ပါတယ္။ ေအာက္ႏုတ္ခမ္းနဲ႔ လွ်ာဖ်ားမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အဲသလုိမျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုကာကြယ္ရမယ္၊ ဘာေဆး ေသာက္ရမယ္ဆိုတာ -

က်ီးကန္းပါးစပ္နာကို Angular stomatitis (Cheilosis or Angular cheilitis) လို႔ ေခၚတယ္။ ပါးစပ္-ေဒါင့္စြန္း ႏွစ္ဖက္လံုးမွာ ျဖစ္တာမ်ားတယ္။ ကြဲေၾကာင္းေလးေတြ ဖ်ာထြက္လာမယ္။ ေသြးထြက္တတ္တယ္။ အနာအထိ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အနာကေန မိႈပိုးဝင္လာရင္ Candida albicans (Thrush) ျဖစ္မယ္။ ဗက္တီးရီးယားလဲ ဝင္ႏိုင္တယ္။

Vitamin B2 ဗီတာမင္ ဘီ ၂ နည္းရာကေနစတယ္။ သံဓါတ္နည္း-ေသြးအားနည္း ေရာဂါနဲ႔လဲ ဆက္ေနတတ္တယ္။ သြပ္ဓါတ္ နည္းတာကိုလဲ ထည့္စဥ္းစားရတယ္။ ကေလးေတြမွာ ျဖစ္ရင္ Anorexia nervosa အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့တာနဲ႔ ဆက္စပ္ေနမယ္။ ဟိုဟာ ဒီဟာေတြနဲ႔ ေရာေနတာကို ေဆးစာမွာ Plummer-Vinson syndrome (Paterson-Brown-Kelly syndrome) လို႔ နာမယ္အရွည္ၾကီး ေပးထားတယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြ မွာလဲ ျဖစ္တာဘဲ။ သြားေတြ မရွိေတာ့ ပါးစပ္က ပံုေျပာင္းလာတယ္ မဟုတ္လား။ ေဆာင္းရာသီမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။

အစာအာဟာရ နည္းသူေတြမွာ အခုလို က်ီးကန္းပါးစပ္နာက မ်က္စိနဲ႔ ျမင္ႏိုင္တယ္။ ျဖစ္တဲ့သူမွာ မ်က္စိနဲ႔ မျမင္ႏိုင္တာေတြလဲ ရွိႏိုင္တယ္လို႔ ပုလိပ္မ်က္စိနဲ႔ ၾကည့္ရေသးတယ္။ ဘီ ၂ နည္းေနရင္၊ ဘီ ၁၊ ၃၊ ၆၊ ၁၂ လဲ နည္းေနေလမလား။ (စီ) တို႔ (ေအ) တို႔ေကာ မနည္းေပဘူးလား။ သြားတိုက္ေဆးနဲ႔ မတည့္တာလဲ မေမ့ရဘူး။

ကုတဲ့အခါ ဘာလို႔ျဖစ္သလဲသိမွ တိက်တယ္။ အေရးအၾကီးဆံုးက ဗီတာမင္ ဘီ (၂)၊ ေဆးေသာက္ပါ။ ၾကြယ္ဝစာစားပါ။ Vitamin B 2, Riboflavin ႏို႕ႏွင့္ ႏို႕ထြက္အစာမ်ား၊ ဥ၊ အသဲ၊ အသီးအရြက္၊ ဆန္၊ ဂ်ံဳ၊ ရိစ္။ တပါတည္း Vitamin C ရေအာင္ စိမ္းတဲ့ အသီးအရြက္-အသီးအႏွံေတြလဲ စားပါ။

အနာလိုျဖစ္ရင္
• Topical antibiotic ပိုးေသေဆးတခုခု လိမ္းႏိုင္တယ္။ အနာလိမ္းေဆးတိုင္းေတာ့ မသံုးပါနဲ႔။ မ်က္စဥ္းကို ထည့္ရင္ ပါးစပ္ထဲဝင္လဲ ကိစၥမရွိဘူး။ ဥပမာ Chloramphenicol ointment, Tetracycline ointment လိမ္းပါ။
• မိႈေၾကာင့္ျဖစ္ရင္ Antifungal creams မိႈအတြက္လိမ္းေဆး Nystatin, Imidazoles, Bifonazole, Clotrimazole, Econazole, Ketoconazole, Nizoral®, Miconazole, Tioconazole တခုခုသံုးႏိုင္တယ္။
• Antifungal drug မိႈအတြက္စားေဆး Imidazoles, Allylamines
• ေနာက္ျပီး စတီရြိဳက္နဲ႔ ေရာထားတဲ့ေဆး Clotrimazole and Betamethasone, Nystatin and Triamcinolone Acetonide သံုးႏိုင္တယ္။ ေကာ္တီဇုန္းေဆး
• စတီရြိဳက္ေဆး 1% hydro cortisone လဲလိမ္းႏိုင္တယ္။ ေရယံုဆိုရင္ မသံုးပါနဲ႔။

ျဖစ္တတ္သူေတြ Vitamin B Complex ဗီတာမင္ ဘီ အုပ္စုေဆး ၾကာၾကာေသာက္သင့္တယ္။ Malabsorption syndrome အစာစုပ္အား မေကာင္းတဲ့ေရာဂါနဲ႔ တြဲေနသူကို B complex, B-12 ထိုးေပးရမယ္။

“Fissured tongue and Aphthous ulcer လွ်ာနာ အာနာ” ေရးထားကိုလဲ တြဲပါရေစ။

“လွ်ာကြဲတာ” နဲ႔ “ပါးစပ္နာ” တြဲေရးပါရေစ။ Fissured or cracked tongue လွ်ာကြဲတာကို ပထဝီ-ေျမပံုနဲ႔ တူတယ္လို႔ ႏိႈင္းၾကတယ္။ ဒီလိုေျပာတာ ေတာ္ေသးတယ္။ ေယာက္်ား ကပ္ပဲ့အိတ္နဲ႔ တူတယ္လို႔ ေျပာတာက သိပ္မမိုက္ဘူး။

Tongue cracks ျဖစ္တာက ေမြးရာပါ ျဖစ္တတ္တယ္။ ငယ္ကတည္းကေန စတယ္။ ၾကီးလာေလ သိသာေလ။ Down syndrome ဆိုတဲ့ ေမြးရာပါ ဦးေႏွာက္ အားနည္းေရာဂါရွိသူ ၁ဝ ေယာက္မွာ ၈ ေယာက္က ဒီလို လာျဖစ္တယ္။ ဒီအခ်က္က လြဲရင္ အပူ-အစပ္စားတာ၊ ေဆးလိပ္၊ အရက္၊ စတာေတြ လႊဲခ်ရတယ္။ ပါးစပ္ အနံ႔ပ်ယ္ေဆး အျပင္းသံုးတာ၊ သြားတိုက္ေဆး အျပင္းေတြကိုလဲ လက္ညွိဳးထိုး မလြတ္ဘူး။ Malabsorption of Vitamin B ဗီတာမင္ ဘီ ကို စုပ္မယူႏိုင္တာ၊ အူမၾကီး မေကာင္းတာေတြကိုလဲ ထည့္စဥ္းစားရတယ္။

စိတ္ဖိအား မ်ားေနခ်ိန္ေတြမွာ အိပ္ေနရင္း လွ်ာကိုက္မိတတ္တယ္။ စားတဲ့ အစာနဲ႔ မတည့္တာ၊ အစာအိမ္-အက္စစ္ဓါတ္က အထက္ တက္လာတာ၊ တခ်ိဳ႕မွာ ဆီးခ်ိဳနဲ႔ တြဲေနတတ္တယ္။ မိႈေရာဂါေၾကာင့္လဲ ျဖစ္တတ္တယ္။ ေသြးအားနည္းေရာဂါ၊ ဗီတာမင္နဲ႔ ဓါတ္ဆား နည္းတာေတြ ပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္ဆိုတာ သိဘို႔ ခက္တတ္တယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္ျဖစ္ျဖစ္ ကင္ဆာ မဟုတ္ပါ။

တရုပ္ တိုင္းရင္းေဆးနည္း အလိုအရ ေဘလံုးနဲ႔ အစာအိမ္ မွ်ေျခပ်က္တာတဲ့။ တရုပ္ အပ္စိုက္ ဆရာေတြက အပူကဲတာနဲ႔ (ယင္) အားနည္းတာလို႔ ဆိုတယ္။ လွ်ာေဘးေတြကျဖစ္ရင္ အသဲ၊ လွ်ာဖ်ားျဖစ္ရင္ ႏွလံုး၊ လွ်ာလည္မွာျဖစ္ရင္ ေဘလံုး၊ လွ်ာေနာက္က ျဖစ္ရင္ ေက်ာက္ကပ္လို႔ သတ္မွတ္တယ္။

ျဖစ္ေစတာက မေသျခာေတာ့ ကုရတာလဲ ခက္တယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲ အခက္အခဲေတြ ဝင္လာႏိုင္တယ္။ အစားအစာေတြ ညပ္ေနတတ္တယ္။ မိႈေရာဂါဝင္လာရင္ Antifungal ေဆးေပးရမယ္။ Paracetamol တို႔ Ibuprofen တို႔လို အနာသက္သာေဆး၊ Vitamin B Complex ဗီတာမင္ဘီအုပ္စုေဆး၊ ဗက္တီးရီးယားပိုး ဝင္ရင္ ပဋိဇီဝေဆး ေပးမယ္။ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ စိုစိုစိမ္းစိမ္း စားရပါမယ္။
Dr. Tint Swe